Cách đây một thập kỷ, người ta đã dự đoán một phần ba dân số thế giới sẽ phải đối mặt với tình trạng khan hiếm nước sạch vào năm 2025. Nhưng tính đến thời điểm hiện tại, hai tỷ người đã trong tình trạng căng thẳng về nước sạch và dự kiến đến năm 2025, hai phần ba dân số thế giới có thể phải chịu áp lực về vấn đề này nếu tình hình không được cải thiện. Nhiều người cho rằng, chiến tranh tranh giành nguồn nước sạch sẽ diễn ra ngay trong thập kỷ này giống như cuộc chiến giành quyền kiểm soát dầu mỏ trong những thập kỷ trước.
Các số liệu của Liên Hợp Quốc cho thấy, dân số thế giới đã tăng gấp ba lần trong thế kỷ XX khiến nhu cầu tiêu thụ nước tăng gấp 7 lần. Nhu cầu về nước sạch đang gia tăng một cách nhanh chóng trong khi nguồn cung lại có hạn và ngày càng suy giảm. Nguyên nhân chủ yếu là do phá rừng và xói mòn đất ở các vùng đồi núi, đồng thời nguồn nước mặt có giá trị vốn để cung cấp cho nông nghiệp và công nghiệp đang cạn kiệt nghiêm trọng khiến con người phải đào ngày càng sâu để tìm kiếm các nguồn nước. Đi kèm với đó, việc khai thác nguồn nước mặt đã dẫn đến sự suy giảm mạch nước ngầm tại nhiều quốc gia như Ấn Độ, Trung Quốc, các quốc gia Tây Á, Nga và Mỹ. Một nguyên nhân khác, nhiều diện tích nước mặt đã bị ô nhiễm và không thể sử dụng hoặc nếu sử dụng nguồn nước này sẽ là nguyên nhân của các vấn đề liên quan đến sức khỏe. Hàng năm, khoảng 5 triệu người chết do các bệnh truyền nhiễm qua đường nước.
Thêm vào đó, các nguồn nước cũng bị tác động do biến đổi khí hậu, cụ thể, sự ấm lên toàn cầu đang dẫn đến việc tan chảy băng ở nhiều nơi. Theo Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc, việc băng tan ở dãy núi Hymalaya chảy xuống các con sông lớn ở Ấn Độ, Trung Quốc, Đông Nam Á làm thu hẹp đồng bằng và gây ra những thảm họa về sinh thái học.
Hiện nay, khan hiếm nước sạch đang là một thách thức lớn đối với một số quốc gia: Yêmen đang đối mặt với tình trạng thiếu nước sạch nghiêm trọng. Dự đoán đến năm 2017, quốc gia này sẽ khan hiếm nước gấp 4 lần so với sự khan hiếm trong thời kỳ khô hạn diễn ra hàng năm. Trong 21 tầng nước ngầm tại Yêmen thì 19 tầng đã không còn đủ nước để cung cấp do các đợt hạn hán và nhu cầu gia tăng.
Ở châu Phi, nguồn nước ở khoảng 50 con sông được "chia năm sẻ bảy" cho các quốc gia. Theo "Báo cáo dân số", việc tranh giành nguồn nước từ các sông Nile, Zambezi, Niger và Volta rất có khả năng xảy ra tranh chấp.
Tại châu Á đang diễn ra cuộc xung đột về nước sạch giữa Turkmenistan, Uzbekistan, Kazakhstan, Kyrgyzstan và Tadjikistan do các nước này đều phụ thuộc vào nguồn nước của hai con sông Amu Darya và Syr Darya.
Trung Đông cũng rơi vào tình trạng thiếu nước khiến các cuộc tranh chấp gia tăng. "Water" - cuốn sách gần đây của Steven Solomon đã miêu tả những căng thẳng trong việc chia sẻ nguồn nước tại nhiều con sông. Điển hình là cuộc xung đột giữa Ai Cập và Êthiôpia tại sông Nile, tranh cãi giữa Israel, Palestin, Jordan và Syria về việc kiểm soát và chia sẻ con sông Jordan - một trong những điểm nóng chính trị thế giới, do nguồn nước quý giá này từ lâu đã không còn đủ cho tất cả các quốc gia.
Cuộc xung đột về nước sạch không chỉ diễn ra giữa nhiều quốc gia mà thậm chí xảy ra ngay trong một quốc gia khi các bang cùng chia sẻ một con sông.
Phía Tây nước Mỹ, người nông dân ở khu vực nông thôn cần nhiều nước cho tưới tiêu hơn trong khi xu hướng đô thị hóa đang khiến nhu cầu nước sạch của các hộ gia đình tại thành phố tăng lên.
Tại Ấn Độ, bang Karnataka và bang Andhra Pradesh đang tranh cãi về chiều cao con đập của sông Krishna, vấn đề tác động đến toàn bộ lượng nước có thể sử dụng tại cả hai bang.
Theo các chuyên gia, các vấn đề nói trên cần được xem xét một cách nghiêm túc giống như vấn đề biến đổi khí hậu, bởi nước là hàng hóa thiết yếu nhất đối với con người và khan hiếm nước sẽ tác động đến cả sức khỏe lẫn các vấn đề liên quan đến địa - chính trị khi nước sạch đang vượt qua dầu mỏ để trở thành nguồn tài nguyên khan hiếm nhất thế giới".
Hiện nay, khan hiếm nước sạch được coi như một cuộc khủng hoảng và giải quyết cuộc khủng hoảng này là vấn đề đang được đặt lên hàng đầu trong các chương trình nghị sự quốc gia và quốc tế. Giống như cuộc xung đột về dầu mỏ trong thế kỷ XX, cuộc xung đột về nước sạch đang tạo ra một trật tự thế giới mới và quyết định "số phận" của nền văn minh nhân loại.
Các số liệu của Liên Hợp Quốc cho thấy, dân số thế giới đã tăng gấp ba lần trong thế kỷ XX khiến nhu cầu tiêu thụ nước tăng gấp 7 lần. Nhu cầu về nước sạch đang gia tăng một cách nhanh chóng trong khi nguồn cung lại có hạn và ngày càng suy giảm. Nguyên nhân chủ yếu là do phá rừng và xói mòn đất ở các vùng đồi núi, đồng thời nguồn nước mặt có giá trị vốn để cung cấp cho nông nghiệp và công nghiệp đang cạn kiệt nghiêm trọng khiến con người phải đào ngày càng sâu để tìm kiếm các nguồn nước. Đi kèm với đó, việc khai thác nguồn nước mặt đã dẫn đến sự suy giảm mạch nước ngầm tại nhiều quốc gia như Ấn Độ, Trung Quốc, các quốc gia Tây Á, Nga và Mỹ. Một nguyên nhân khác, nhiều diện tích nước mặt đã bị ô nhiễm và không thể sử dụng hoặc nếu sử dụng nguồn nước này sẽ là nguyên nhân của các vấn đề liên quan đến sức khỏe. Hàng năm, khoảng 5 triệu người chết do các bệnh truyền nhiễm qua đường nước.
Thêm vào đó, các nguồn nước cũng bị tác động do biến đổi khí hậu, cụ thể, sự ấm lên toàn cầu đang dẫn đến việc tan chảy băng ở nhiều nơi. Theo Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc, việc băng tan ở dãy núi Hymalaya chảy xuống các con sông lớn ở Ấn Độ, Trung Quốc, Đông Nam Á làm thu hẹp đồng bằng và gây ra những thảm họa về sinh thái học.
Hiện nay, khan hiếm nước sạch đang là một thách thức lớn đối với một số quốc gia: Yêmen đang đối mặt với tình trạng thiếu nước sạch nghiêm trọng. Dự đoán đến năm 2017, quốc gia này sẽ khan hiếm nước gấp 4 lần so với sự khan hiếm trong thời kỳ khô hạn diễn ra hàng năm. Trong 21 tầng nước ngầm tại Yêmen thì 19 tầng đã không còn đủ nước để cung cấp do các đợt hạn hán và nhu cầu gia tăng.
Ở châu Phi, nguồn nước ở khoảng 50 con sông được "chia năm sẻ bảy" cho các quốc gia. Theo "Báo cáo dân số", việc tranh giành nguồn nước từ các sông Nile, Zambezi, Niger và Volta rất có khả năng xảy ra tranh chấp.
Tại châu Á đang diễn ra cuộc xung đột về nước sạch giữa Turkmenistan, Uzbekistan, Kazakhstan, Kyrgyzstan và Tadjikistan do các nước này đều phụ thuộc vào nguồn nước của hai con sông Amu Darya và Syr Darya.
Trung Đông cũng rơi vào tình trạng thiếu nước khiến các cuộc tranh chấp gia tăng. "Water" - cuốn sách gần đây của Steven Solomon đã miêu tả những căng thẳng trong việc chia sẻ nguồn nước tại nhiều con sông. Điển hình là cuộc xung đột giữa Ai Cập và Êthiôpia tại sông Nile, tranh cãi giữa Israel, Palestin, Jordan và Syria về việc kiểm soát và chia sẻ con sông Jordan - một trong những điểm nóng chính trị thế giới, do nguồn nước quý giá này từ lâu đã không còn đủ cho tất cả các quốc gia.
Cuộc xung đột về nước sạch không chỉ diễn ra giữa nhiều quốc gia mà thậm chí xảy ra ngay trong một quốc gia khi các bang cùng chia sẻ một con sông.
Phía Tây nước Mỹ, người nông dân ở khu vực nông thôn cần nhiều nước cho tưới tiêu hơn trong khi xu hướng đô thị hóa đang khiến nhu cầu nước sạch của các hộ gia đình tại thành phố tăng lên.
Tại Ấn Độ, bang Karnataka và bang Andhra Pradesh đang tranh cãi về chiều cao con đập của sông Krishna, vấn đề tác động đến toàn bộ lượng nước có thể sử dụng tại cả hai bang.
Theo các chuyên gia, các vấn đề nói trên cần được xem xét một cách nghiêm túc giống như vấn đề biến đổi khí hậu, bởi nước là hàng hóa thiết yếu nhất đối với con người và khan hiếm nước sẽ tác động đến cả sức khỏe lẫn các vấn đề liên quan đến địa - chính trị khi nước sạch đang vượt qua dầu mỏ để trở thành nguồn tài nguyên khan hiếm nhất thế giới".
Hiện nay, khan hiếm nước sạch được coi như một cuộc khủng hoảng và giải quyết cuộc khủng hoảng này là vấn đề đang được đặt lên hàng đầu trong các chương trình nghị sự quốc gia và quốc tế. Giống như cuộc xung đột về dầu mỏ trong thế kỷ XX, cuộc xung đột về nước sạch đang tạo ra một trật tự thế giới mới và quyết định "số phận" của nền văn minh nhân loại.
Tác giả bài viết: Trung tâm Lưu trữ và Thông tin