Bảo vệ động, thực vật quý, hiếm là một việc quan trọng trong bảo vệ thiên nhiên, bảo vệ tính đa dạng sinh học và bảo vệ môi trường đang được thế giới và Việt Nam đặc biệt quan tâm.

Có thể thấy rằng, động, thực vật hoang dã không chỉ đơn giản là những loài sinh vật sinh sống trong tự nhiên mà đó còn là hệ sinh thái sống của toàn nhân loại.

             Trong thời gian qua, tình trạng buôn bán trái phép động, thực vật hoang dã trên địa bàn cả nước diễn biến phức tạp và có chiều hướng gia tăng với nhiều thủ đoạn tinh vi. Xác định việc bảo vệ các loài động, thực vật hoang dã nguy cấp, quý, hiếm thuộc các phụ lục CITES là một trong những nhiệm vụ trọng tâm Chi cục Kiểm lâm Phú Thọ luôn tăng cường quản lý, triển khai quyết liệt các giải pháp để phát hiện kịp thời, ngăn chặn và xử lý các vụ buôn bán, vận chuyển trái phép động, thực vật hoang dã.

             Bước sang năm 2019, nhiều văn bản, chính sách mới về Lâm nghiệp có hiệu lực thi hành theo Luật Lâm nghiệp, trong đó có Nghị định 06/2019/NĐ-CP ngày 22/01/2019 của Chính phủ về quản lý thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm và thực thi Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp. Căn cứ Nghị định, Chi cục Kiểm lâm Phú Thọ đã tham mưu cho UBND tỉnh, Sở Nông nghiệp và PTNT xây dựng các văn bản chỉ đạo triển khai thực hiện, đồng thời ban hành các văn bản hướng dẫn trên địa bàn toàn tỉnh. Đến nay, việc thực hiện đã đi vào nề nếp, với 200 cơ sở gây nuôi động vật hoang dã quý hiếm đã được cấp cấp mã số, loài nuôi chủ yếu gồm: rắn hổ mang, rắn ráo trâu, trăn gấm, cầy hương, cầy vòi hương, cầy vòi mốc,… Các cơ sở nuôi chấp hành đúng quy định của Nhà nước về chuồng trại, đảm bảo vệ sinh, an toàn và thực hiện theo dõi, ghi chép đầy đủ đầu vật nuôi. Việc gây nuôi sinh trưởng, sinh sản các loài này vừa giúp bảo tồn nguồn gen động vật hoang dã, vừa góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

             Bên cạnh các loài kể trên, địa bàn tỉnh Phú Thọ hiện có 14 cá thể gấu. Chi cục Kiểm lâm đã phối hợp với Trung tâm giáo dục thiên nhiên vận động các chủ nuôi gấu tự nguyện chuyển giao gấu về các trung tâm cứu hộ gấu để gấu có cuộc sống gần với thiên nhiên; thường xuyên kiểm tra, quản lý chặt chẽ đảm bảo số gấu nuôi nhân đạo đến lúc cá thể gấu chết.

Chi cục Kiểm lâm phối hợp với Trung tâm giáo dục thiên nhiên vận động chủ nuôi gấu tại huyện Thanh Ba

Ngoài những loài nuôi nhốt, theo số liệu thống kê tại Vườn quốc gia Xuân Sơn đang hiện hữu 51 loài động vật hoang dã quý hiếm, trong đó điển hình là Sơn dương, Sóc bay lông tai, Trăn đất...đây là nguồn tài nguyên vô cùng quý, là di sản của Vườn quốc gia. Những nguồn gen động vật quý hiếm này có giá trị kinh tế và giá trị bảo tồn cao cần được đưa vào danh mục các loài được ưu tiên bảo tồn theo Luật đa dạng sinh học.

            Để thực hiện tốt công tác quản lý động vật hoang dã, hàng năm, Chi cục Kiểm lâm đều mở lớp tuyên truyền, tập huấn về công tác bảo tồn thiên nhiên cho các chủ cơ sở nuôi động vật hoang dã, lực lượng kiểm lâm địa bàn. Bên cạnh đó, đơn vị còn tích cực kiểm tra định kỳ, đột xuất các cơ sở gây nuôi động vật hoang dã. Đồng thời quản lý chặt chẽ việc khai thác, vận chuyển động, thực vật hoang dã từ tự nhiên. Từ đầu năm đến tháng 9 năm 2019, trên địa bàn tỉnh đã phát hiện và xử lý 04 vụ vi phạm về động vật hoang dã (chiếm 5% tổng số vụ vi phạm về quản lý, bảo vệ và phát triển rừng), tịch thu 45,8 kg (37 con) động vật hoang dã quý hiếm trả về tự nhiên.

Cán bộ Kiểm lâm kiểm tra cơ sở nuôi rắn hổ mang tại huyện Lâm Thao

Mặc dù công tác quản lý động, thực vật hoang dã được quan tâm, chú trọng, nhưng vẫn còn một số tồn tại hạn chế: hoạt động nuôi sinh sản, nuôi sinh trưởng động vật hoang dã còn thể hiện tính tự phát, khó quản lý, nhiều người dân, thậm chí cả bộ phận thực thi nhiệm vụ về bảo tồn thiên nhiên chưa hiểu rõ về chính sách pháp luật thực thi công ước CITES, nguyên nhân một phần do việc tuyên truyền, phổ biến về chính sách này còn hạn chế, chưa sâu rộng; chính quyền cơ sở một số địa bàn chưa thực sự quan tâm đến công tác bảo tồn thiên nhiên, quản lý hoạt động nuôi sinh sản, nuôi sinh trưởng động vật hoang dã.

            Trong thời gian tới, để công tác quản lý động, thực vật hoang dã trên địa bàn tỉnh phát huy hiệu quả, cần thực hiện một số giải pháp sau:

            Một là, chú trọng đầu tư vốn, kỹ thuật gây nuôi động, thực vật hoang dã để tăng năng suất, góp phần phát triển kinh tế.

            Hai là, tăng cường đào tạo, tập huấn nghiệp vụ cho cán bộ làm công tác bảo tồn thiên nhiên.

            Ba là, bố trí kinh phí đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức và sự hiểu biết về tầm quan trọng của công tác bảo tồn động vật hoang dã cho cộng đồng. Thực tế cho thấysự tham gia tích cực của cộng đồng đã góp phần không nhỏ trong công tác đấu tranh, phòng ngừa tội phạm nói chung, tội phạm về động, thực vật hoang dã nói riêng.

            Bốn là,Tổ chức quản lý chặt chẽ hoạt động gây nuôi động, thực vật hoang dã, các cơ sở phải được kiểm tra định kỳ, ghi sổ đầy đủ, tránh tình trạng lợi dụng các cơ sở nuôi để trà trộn, buôn bán, vận chuyển bất hợp pháp.

Năm là, tăng cường sự phối hợp giữa các ngành: Tài nguyên và môi trường, Hải quan, Quản lý thị trường, cảnh sát môi trường và kiểm lâm từ tỉnh tới cơ sở.

Trong nhiều năm qua, tỉnh Phú Thọ đã làm tốt công tác quản lý, bảo vể rừng và bảo tồn thiên nhiên, không có điểm nóng về các vụ khai thác, buôn bán, vận chuyển động, thực vật hoang dã. Tuy nhiên, trước tình hình những vụ vi phạm về động, thực vật hoang dã ngày càng tinh vi, phức tạp đòi hỏi sự chung tay vào cuộc nỗ lực, quyết liệt hơn nữa của cả xã hội và cộng đồng.