Thật ra, số liệu khí tượng của nước ta đã hòa chung vào hệ thống số liệu quốc tế từ những thập niên 50 của thế kỷ 20. Theo tài liệu của Tổ chức Khí tượng thế giới thì Cộng hòa miền Nam Việt Nam (chính quyền kiểm soát miền Nam nước ta sau Hiệp định Geneve 1954) đã gửi văn kiện gia nhập Công ước Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) từ ngày 2/3/1955. Cũng năm 1955, khi Nha Khí tượng được thành lập, một số trạm khí tượng ở phía Bắc như Hà Nội, Sapa, Nam Định, Vinh... đã tham gia mạng lưới phát báo số liệu toàn cầu phục vụ cho dự báo thời tiết hàng ngày.
Theo lời kể của ông Trần An - nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục khí tượng Thủy văn - từ 35 năm về trước, khi giải phóng Sài Gòn, ông đang tham dự Đại hội Khí tượng Thế giới lần thứ 7 tại Geneve (Thụy Sĩ). Ông An kể, câu chuyện Việt Nam tham gia vào Tổ chức Khí tượng lớn nhất hành tinh ở tận Thụy Sĩ xa xôi lại gắn với chiến thắng 30/4 nơi quê nhà.
"Đêm ngày 30/4, nghe tin trên đài phát Sài Gòn đã giải phóng, cả Đoàn òa lên một niềm vui hân hoan tột bậc. Chúng tôi bàn nhau sáng hôm sau phải đăng ký ngay tên Việt Nam dân chủ cộng hòa khẳng định chủ quyền Việt Nam thống nhất ở WMO", ông An nhớ lại những ký ức còn khá nguyên vẹn. Đại thắng của Chiến dịch Hồ Chí Minh khi ấy đã vang dội khắp thế giới. Ở Geneve cũng xôn xao tin chiến thắng này. Nhiều Đoàn của châu Phi, châu Á, châu Âu đều đến chúc mừng những người khí tượng Việt Nam. Việc đăng ký tên Việt Nam dân chủ cộng hòa không nhiều khó khăn khi đó.
Từ việc "đặt chỗ" bước đầu ấy, chúng ta tiếp tục gửi văn kiện gia nhập Công ước WMO ngày 8/7/1975 và WMO chấp thuận, hoàn tất thủ tục tham gia vào tháng 7/1976, ngay sau khi hai miền Bắc - Nam hợp lại thành một đất nước thống nhất - Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
35 năm qua, mối liên hệ giữa Tổ chức Khí tượng thế giới và giới khí tượng nước ta ngày một khăng khít. Kể từ khi là thành viên chính thức, nước ta thuộc khu vực II - Châu Á - Thái Bình Dương của WMO. Tổ chức Khí tượng thế giới đã thúc đẩy sự hợp tác về thông tin trong lĩnh vực khí tượng trên thế giới, thiết lập mạng lưới dịch vụ khí tượng và mạng lưới các trạm khí tượng của từng nước và của các khu vực, giúp sử dụng các thông tin về khí tượng trong hàng không, hàng hải, công nghiệp và các hoạt động khác của con người, thúc đẩy những hoạt động nghiên cứu, đào tạo trong các lĩnh vực khí tượng.
Ông Trần Văn Sáp, Phó Tổng Giám đốc Trung tâm Khí tượng Thủy văn Quốc gia cho rằng, hợp tác quan trọng nhất giữa Việt Nam và WMO chính là việc chia sẻ số liệu khí tượng toàn cầu. "Nước ta nằm sát biển, mỗi năm có hơn chục cơn bão ảnh hưởng tới. Bán kính bão vài trăm cây số, thường hình thành trên vùng biển Tây Thái Bình Dương và di chuyển về phía nước ta. Ngoài ra hàng năm có vài chục đợt không khí lạnh từ phía Bắc tràn về, gió Tây khô nóng từ phía Tây tràn sang, lũ từ thượng nguồn Mê Kông kéo xuống. Nên nếu không có các số liệu khí tượng thủy văn từ các nước trong khu vực, thì chắc chắn, công tác dự báo sẽ không thể thực hiện được", ông Trần Văn Sáp khẳng định.
Hàng ngày, thông qua hệ thống thông tin toàn cầu (GTS), chúng ta nhận được số liệu của hàng ngàn trạm khí tượng trên thế giới, đồng thời cũng phát đi số liệu của 26 trạm khí tượng bề mặt và 5 trạm khí tượng Cao không, theo yêu cầu của Tổ chức Khí tượng thế giới, hòa vào mạng lưới số liệu toàn cầu.
"Để có được những hình ảnh mây vệ tinh về cơn bão, gió mùa đông bắc quen thuộc trên các bản tin dự báo thời tiết cũng có sự đóng góp không nhỏ của các chuyên gia WMO", ông Sáp cho biết. Thông qua hợp tác quốc tế song phương và đa phương, Tổ chức Khí tượng thế giới và một số nước thành viên đã giúp Việt Nam thu ảnh mây vệ tinh từ các vệ tinh khí tượng của Hoa Kỳ, Nhật Bản, Trung Quốc, phục vụ công tác dự báo. Thông qua hợp tác với WMO, chúng ta cũng đã tiếp nhận được các công nghệ dự báo số hiện đại, công nghệ quan trắc và xử lý số liệu Rađa thời tiết ngang tầm với các nước trong khu vực.
WMO còn giúp Việt Nam đào tạo một số cán bộ chuyên ngành và một số dự án thông qua chương trình giúp đỡ tự nguyện, chương trình hợp tác kỹ thuật và các chương trình hợp tác song phương và đa phương khác.
Theo lời kể của ông Trần An - nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục khí tượng Thủy văn - từ 35 năm về trước, khi giải phóng Sài Gòn, ông đang tham dự Đại hội Khí tượng Thế giới lần thứ 7 tại Geneve (Thụy Sĩ). Ông An kể, câu chuyện Việt Nam tham gia vào Tổ chức Khí tượng lớn nhất hành tinh ở tận Thụy Sĩ xa xôi lại gắn với chiến thắng 30/4 nơi quê nhà.
"Đêm ngày 30/4, nghe tin trên đài phát Sài Gòn đã giải phóng, cả Đoàn òa lên một niềm vui hân hoan tột bậc. Chúng tôi bàn nhau sáng hôm sau phải đăng ký ngay tên Việt Nam dân chủ cộng hòa khẳng định chủ quyền Việt Nam thống nhất ở WMO", ông An nhớ lại những ký ức còn khá nguyên vẹn. Đại thắng của Chiến dịch Hồ Chí Minh khi ấy đã vang dội khắp thế giới. Ở Geneve cũng xôn xao tin chiến thắng này. Nhiều Đoàn của châu Phi, châu Á, châu Âu đều đến chúc mừng những người khí tượng Việt Nam. Việc đăng ký tên Việt Nam dân chủ cộng hòa không nhiều khó khăn khi đó.
Từ việc "đặt chỗ" bước đầu ấy, chúng ta tiếp tục gửi văn kiện gia nhập Công ước WMO ngày 8/7/1975 và WMO chấp thuận, hoàn tất thủ tục tham gia vào tháng 7/1976, ngay sau khi hai miền Bắc - Nam hợp lại thành một đất nước thống nhất - Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
35 năm qua, mối liên hệ giữa Tổ chức Khí tượng thế giới và giới khí tượng nước ta ngày một khăng khít. Kể từ khi là thành viên chính thức, nước ta thuộc khu vực II - Châu Á - Thái Bình Dương của WMO. Tổ chức Khí tượng thế giới đã thúc đẩy sự hợp tác về thông tin trong lĩnh vực khí tượng trên thế giới, thiết lập mạng lưới dịch vụ khí tượng và mạng lưới các trạm khí tượng của từng nước và của các khu vực, giúp sử dụng các thông tin về khí tượng trong hàng không, hàng hải, công nghiệp và các hoạt động khác của con người, thúc đẩy những hoạt động nghiên cứu, đào tạo trong các lĩnh vực khí tượng.
Ông Trần Văn Sáp, Phó Tổng Giám đốc Trung tâm Khí tượng Thủy văn Quốc gia cho rằng, hợp tác quan trọng nhất giữa Việt Nam và WMO chính là việc chia sẻ số liệu khí tượng toàn cầu. "Nước ta nằm sát biển, mỗi năm có hơn chục cơn bão ảnh hưởng tới. Bán kính bão vài trăm cây số, thường hình thành trên vùng biển Tây Thái Bình Dương và di chuyển về phía nước ta. Ngoài ra hàng năm có vài chục đợt không khí lạnh từ phía Bắc tràn về, gió Tây khô nóng từ phía Tây tràn sang, lũ từ thượng nguồn Mê Kông kéo xuống. Nên nếu không có các số liệu khí tượng thủy văn từ các nước trong khu vực, thì chắc chắn, công tác dự báo sẽ không thể thực hiện được", ông Trần Văn Sáp khẳng định.
Hàng ngày, thông qua hệ thống thông tin toàn cầu (GTS), chúng ta nhận được số liệu của hàng ngàn trạm khí tượng trên thế giới, đồng thời cũng phát đi số liệu của 26 trạm khí tượng bề mặt và 5 trạm khí tượng Cao không, theo yêu cầu của Tổ chức Khí tượng thế giới, hòa vào mạng lưới số liệu toàn cầu.
"Để có được những hình ảnh mây vệ tinh về cơn bão, gió mùa đông bắc quen thuộc trên các bản tin dự báo thời tiết cũng có sự đóng góp không nhỏ của các chuyên gia WMO", ông Sáp cho biết. Thông qua hợp tác quốc tế song phương và đa phương, Tổ chức Khí tượng thế giới và một số nước thành viên đã giúp Việt Nam thu ảnh mây vệ tinh từ các vệ tinh khí tượng của Hoa Kỳ, Nhật Bản, Trung Quốc, phục vụ công tác dự báo. Thông qua hợp tác với WMO, chúng ta cũng đã tiếp nhận được các công nghệ dự báo số hiện đại, công nghệ quan trắc và xử lý số liệu Rađa thời tiết ngang tầm với các nước trong khu vực.
WMO còn giúp Việt Nam đào tạo một số cán bộ chuyên ngành và một số dự án thông qua chương trình giúp đỡ tự nguyện, chương trình hợp tác kỹ thuật và các chương trình hợp tác song phương và đa phương khác.
Tác giả bài viết: Trung tâm Lưu trữ và Thông tin