Bình quân mỗi hộ sử dụng đất nông nghiệp có 10,6 thửa. Xã có bình quân thửa trên hộ cao nhất là Tùng Khê 24 thửa/hộ; Phùng Xá 20 thửa/hộ; xã có bình quân thửa trên hộ thấp nhất là Phương Xá 4,2 thửa/hộ. Diện tích thửa nhỏ nhất được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (CNQSDĐ) là 4m2. Toàn huyện có 74% số hộ sử dụng đất nông nghiệp có từ 5 thửa đất trở lên. Số thửa trên hộ nhiều cộng với diện tích manh mún, nhỏ lẻ gây khó khăn không nhỏ cho vấn đề đầu tư thâm canh, tăng vụ, đưa tiến bộ KHKT vào sản xuất; quy hoạch sử dụng đất cho các mục đích phi nông nghiệp của địa phương. Để nâng cao năng suất, sản lượng cây trồng và giá trị thu nhập trên 1 đơn vị diện tích, trước năm 2004, huyện Cẩm Khê đã có 5 xã: Phương Xá, Sơn Nga, Sai Nga, Chương Xá và Cát Trù thực hiện dồn đổi. Số hộ tham gia dồn đổi là 3.926 hộ với số thửa là 26.538. Sau dồn đổi, số thửa của 5 xã giảm 33%. Việc sử dụng đất đã có hiệu quả rõ rệt, năng suất sản lượng cây trồng cũng như hệ số quay vòng sử dụng đất được nâng lên; việc canh tác, thâm canh thuận tiện, đặc biệt là các điều kiện dịch vụ sản xuất: Giao thông, thủy lợi, bảo vệ sản xuất, bảo vệ thực vật, đưa cơ giới hóa vào sản xuất giải phóng sức lao động để phát triển thêm ngành nghề phụ. Tuy nhiên do chưa có chính sách lớn nên kết quả dồn đổi mang tính tự phát, còn hạn chế về quy mô hộ, quy mô diện tích, tình hình tích tụ ruộng đất, số thửa/hộ chưa giảm được nhiều... NQ số 18 của BTV Tỉnh ủy ra đời đã tạo ra đòn bẩy vững chắc giúp Cẩm Khê mạnh dạn hơn trong việc DĐRĐ nông nghiệp, đất 5% công ích tập trung để chuyển sang cho thuê, đấu giá đất, tăng thu cho ngân sách Nhà nước. Huyện ủy Cẩm Khê đã ban hành 3 chỉ thị lãnh đạo, chỉ đạo các cơ sở triển khai thực hiện NQ số 18. Tiến hành thành lập, kiện toàn ban chỉ đạo dồn đổi cấp huyện và phân công các thành viên phụ trách xã trực tiếp về cơ sở đôn đốc, chỉ đạo thực hiện. Huyện đã mở các hội nghị chuyên đề, hội nghị hành chính triển khai công tác DĐRĐ. Chỉ đạo các xã, thị trấn thành lập ban chỉ đạo, tổ công tác, tiểu ban DĐRĐ ở khu dân cư... Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, quán triệt chủ trương của các cấp, các ngành; lập kế hoạch DĐRĐ; xây dựng phương án, phê duyệt phương án và tổ chức dồn đổi trên thực địa. Toàn huyện mở được 2.147 hội nghị tuyên truyền ở xã và khu dân cư. 100% số xã chưa thực hiện dồn đổi đã chủ động lập phương án dồn đổi theo kế hoạch của huyện đồng thời tích cực vận động nhân dân tự dồn đổi cho nhau để tiện canh tác. Trước DĐRĐ, toàn huyện có 27.833 hộ sử dụng đất nông nghiệp. Trong quá trình thực hiện NQ có 20.890 hộ tham gia dồn, đổi (trong đó có 16.347 hộ dồn, đổi thành ô thửa lớn; 4.543 hộ đổi đất cho nhau để tiện canh tác theo vùng). Về số thửa: Tổng số thửa đất trồng cây hàng năm là 294.811 thửa, trong số này có 126.087 thửa tham gia dồn đổi (chiếm 39,13% so với tổng số thửa). Sau khi thực hiện dồn, đổi, số thửa của huyện đã giảm 52.478 thửa (giảm 17,18% so với tổng số thửa và 45,31% so với số thửa tham gia dồn, đổi). Diện tích tham gia dồn đổi là 2.261,87ha chiếm 31,34% tổng diện tích đất nông nghiệp (trong đó có 2.082,89ha đất trồng lúa; 178,98ha đất trồng cây hàng năm còn lại). Sau dồn, đổi bình quân số thửa của huyện đã giảm 2,3 thửa/hộ. Gắn với DĐRĐ toàn huyện đã hình thành 270 trang trại, chủ yếu là nuôi trồng thủy sản và chăn nuôi gia súc, gia cầm, với diện tích trên 58ha, tập trung ở các xã: Thụy Liễu, Tạ Xá, Phú Lạc, Văn Khúc, Yên Dưỡng, Điêu Lương và Đồng Lương... Hiện nay huyện đã hoàn thành việc chỉnh lý giấy CNQSDĐ cho xã Cát Trù; các xã còn lại huyện đã in 30.000 bản kê khai và cấp cho các xã để triển khai việc kê khai, tổng hợp số liệu, trên cơ sở đó công khai hồ sơ, tiến hành chỉnh lý hoặc đo đạc lại để cấp đổi theo quy định của UBND tỉnh. Huyện đang tổ chức đo đạc, lập bản đồ địa chính cho 3 xã: Phùng Xá, Điêu lương và Đồng Lương.
Cùng với công tác dồn đổi, huyện xây dựng kế hoạch và triển khai làm mới, mở rộng 301 tuyến đường giao thông nội đồng với 22,58ha, chiều dài các tuyến gần 92.000m (đến nay đã thực hiện được 20,5ha). Đào mới 168 tuyến mương tưới tiêu nội đồng với chiều dài 54m, diện tích chiếm đất 10ha (đến nay đã thực hiện được 10ha). Gắn với DĐRĐ nông nghiệp huyện chuyển đổi được 34,65ha đất 2 vụ lúa ven làng, ngọn dộc ướm bóng sang chuyên nuôi thủy sản; chuyển trên 217ha đất 1 vụ lúa sâu trũng kém hiệu quả sang chuyên cá. Quy hoạch được trên 291ha đất 5% công ích để tiện quản lý, khai thác. Nhìn chung việc DĐRĐ đã đem lại hiệu quả kinh tế thiết thực. Chi phí cho sản xuất/diện tích canh tác của hộ giảm từ 10- 30%. Năng suất, giá trị thu nhập các loại cây trồng, vật nuôi tăng đáng kể. Nếu như trước đây đất sản xuất 1 vụ thường chỉ cho thu nhập từ 10 đến 15 triệu/ha, thì nay chuyển sang 1 lúa 1 cá cho thu nhập tăng 10 triệu đồng/ha, cá biệt có nơi tăng 40 triệu đồng. Đất 2 vụ lúa trước dồn đổi cho thu nhập từ 18- 20 triệu/ha, sau dồn đổi cho thu nhập từ 22- 55 triệu/ha.
Mục tiêu phấn đấu của huyện là tiếp tục dồn đổi diện tích trồng cây lâu năm, diện tích đất trồng cây hàng năm để mỗi hộ chỉ còn 1 thửa. Đối với đất lâm nghiệp, đất ruộng bậc thang... thì vận động nhân dân tự đổi cho nhau. Tiến hành rà soát, bổ sung, điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch hệ thống giao thông, thủy lợi nội đồng.
Cùng với công tác dồn đổi, huyện xây dựng kế hoạch và triển khai làm mới, mở rộng 301 tuyến đường giao thông nội đồng với 22,58ha, chiều dài các tuyến gần 92.000m (đến nay đã thực hiện được 20,5ha). Đào mới 168 tuyến mương tưới tiêu nội đồng với chiều dài 54m, diện tích chiếm đất 10ha (đến nay đã thực hiện được 10ha). Gắn với DĐRĐ nông nghiệp huyện chuyển đổi được 34,65ha đất 2 vụ lúa ven làng, ngọn dộc ướm bóng sang chuyên nuôi thủy sản; chuyển trên 217ha đất 1 vụ lúa sâu trũng kém hiệu quả sang chuyên cá. Quy hoạch được trên 291ha đất 5% công ích để tiện quản lý, khai thác. Nhìn chung việc DĐRĐ đã đem lại hiệu quả kinh tế thiết thực. Chi phí cho sản xuất/diện tích canh tác của hộ giảm từ 10- 30%. Năng suất, giá trị thu nhập các loại cây trồng, vật nuôi tăng đáng kể. Nếu như trước đây đất sản xuất 1 vụ thường chỉ cho thu nhập từ 10 đến 15 triệu/ha, thì nay chuyển sang 1 lúa 1 cá cho thu nhập tăng 10 triệu đồng/ha, cá biệt có nơi tăng 40 triệu đồng. Đất 2 vụ lúa trước dồn đổi cho thu nhập từ 18- 20 triệu/ha, sau dồn đổi cho thu nhập từ 22- 55 triệu/ha.
Mục tiêu phấn đấu của huyện là tiếp tục dồn đổi diện tích trồng cây lâu năm, diện tích đất trồng cây hàng năm để mỗi hộ chỉ còn 1 thửa. Đối với đất lâm nghiệp, đất ruộng bậc thang... thì vận động nhân dân tự đổi cho nhau. Tiến hành rà soát, bổ sung, điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch hệ thống giao thông, thủy lợi nội đồng.
Tác giả bài viết: Hồng Liên