Nhảy đến nội dung

Hiện trạng quản lý, xử lý chất thải rắn đô thị trên địa bàn tỉnh Phú Thọ

Nghe bài viết Play Pause
I. TỔNG QUAN VỀ MÔI TRƯỜNG VÀ HIỆN TRẠNG QUẢN LÝ CHẤT THẢI RẮN:


Trong những năm gần đây, cùng với sự phát triển kinh tế xã hội của nước ta, các ngành sản xuất kinh doanh dịch vụ ở các đô thị và khu công nghiệp được mở rộng và phát triển nhanh chóng, một mặt đóng góp tích cực cho sự phát triển của đất nước, mặt khác tạo ra một lượng lớn chất thải rắn bao gồm chất thải sinh hoạt, chất thải công nghiệp và chất thải bệnh viện. Việc thải bỏ một cách bừa bãi các chất thải không hợp vệ sinh ở các đô thị và khu công nghiệp là nguồn gốc chính gây ô nhiêm môi trường làm nảy sinh các tật bệnh, ảnh hưởng đến sức khoẻ và cuộc sống con người. Nguy cơ ô nhiễm môi trường do chất thải gây ra đang trở thành vấn đề cấp bách đối với hầu hết các đô thị trong cả nước đòi hỏi phải có các biện pháp quản lý khắc phục để đảm bảo môi trường và phát triển bền vững.


Vấn đề môi trường - Quản lý chất thải rắn ở Phú Thọ có những nét chung giống của cả nước, song cũng có những nét đặc thù riêng của Phú Thọ. Là một tỉnh miền núi nhưng có điều kiện môi trường tự nhiên khá đa dạng, có đặc điểm của ba vùng sinh thái: Đồng bằng - trung du và vùng núi. Trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội, tỉnh Phú Thọ đã hình thành ba khu công nghiệp chính là: Việt Trì, Bãi Bằng - Lâm Thao, Thanh Ba - Hạ Hoà. Phần lớn các nhà máy ở đây đều đang sử dụng hệ thống công nghệ sản xuất lạc hậu, thiết bị, máy móc cũ, tiêu tốn nhiều năng lượng, nguyên liệu, thải ra nhiều chất thải (nước thải, khí thải, chất thải rắn) với sự thiếu đồng bộ hoặc không có công nghệ xử lý chất thải tiêu chuẩn cho phép trước khi thải vào môi trường đã gây tác hại xấu đến chất lượng môi trường xung quanh. Ngoài ra còn có các cơ sở tiểu thủ công nghiệp phát triển theo nhu cầu thị trường bám theo các khu công nghiệp (KCN), đô thị, nằm xen kẽ trong các khu vực dân cư. Chất thải trong quá trình sản xuất của các cơ sở này khó kiểm soát và ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng môi trường sống. Từ đó dẫn đến vấn đề suy thoái, ô nhiễm môi trường ở Phú Thọ đang trở nên ngày càng bức xúc, nhiều chỗ, nhiều nơi đã trở thành điểm nóng cần phải giải quyết, trong đó nguyên nhân chính là do ảnh hưởng của các chất thải công nghiệp, rác thải sinh hoạt.


- Về hiện trạng chất thải rắn:


Theo số liệu điều tra thống kê, tính toán tổng lượng chất thải rắn của tỉnh Phú Thọ năm 2006 là trên 500 tấn/ngày, trong đó TP.Việt Trì: 225 tấn/ngày, TX.Phú Thọ: 200 tấn/ngày, còn lại của các thị trấn huyện lỵ. Rác thải sinh hoạt đô thị và công nghiệp chiếm lượng lớn khoảng 70-80% tổng lượng chất thải phát sinh; lượng chất rắn công nghiệp chiếm khoảng 20% tổng chất lượng thải; lượng chất thải rắn nguy hại chiếm tỷ lệ nhỏ (khoảng 2% tổng lượng thải) nhưng tiềm ẩn nguy cơ gây hại cho sức khoẻ và môi trường rất cao và có xu hướng gia tăng, nếu không được quản lý chặt chẽ và xử lý hiệu quả sẽ gây tác động xấu đến môi trường, ảnh hưởng đến quá trình phát triển kinh tế - xã hội. Nguồn phát sinh chất thải rắn trên địa bàn tỉnh tương đối lớn và rất đa dạng phân bổ trên khắp các địa phương trong đó tập trung ở 2 đô thị lớn của tỉnh: TP.Việt Trì và TX.Phú Thọ. Loại chất thải rắn gồm: CTR sinh hoạt, CTR xây dựng, CTR bệnh viện, CTR công nghiệp.


- Về quản lý, xử lý chất thải rắn:


+ Hiện trạng phân loại, thu gom chất thải rắn:


 Chất thải rắn sinh hoạt, đô thị: Chỉ ở TP.Việt Trì, TX.Phú Thọ là có hệ thống thu gom rác thải sinh hoạt tại đô thị do Công ty Môi trường và Dịch vụ đô thị thực hiện thu gom vận chuyển đưa đi xử lý tập trung. Tình hình thu gom xử lý rác thải đô thị trong những năm qua đã có cải thiện do đầu tư thêm phương tiện vận chuyển, nhưng việc thu gom và vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt đô thị thực hiện chưa đáp ứng được yêu cầu: Công ty Môi trường và Dịch vụ đô thị thành phố Việt Trì mới thu gom được 15/22 phường, xã; Công ty Môi trường và Dịch vụ đô thị thị xã Phú Thọ mới thu gom được 4/10 phường, xã. Đối với các huyện, việc thu gom chất thải rắn sinh hoạt đô thị vẫn chưa đi vào nề nếp, một số huyện có đơn vị dịch vụ môi trường hoặc đội tự quản thu gom rác thải đưa vào một chỗ tập trung, nhưng còn có nơi chất thải rắn sinh hoạt của dân cư chưa được tổ chức thu gom xử lý. Chất thải rắn (CTR) sinh hoạt của cán bộ, công nhân viên tại một số nhà máy, xí nghiệp xử lý bằng các hố chôn lấp nằm trong khuôn viên nhà máy. Tuy nhiên, rác thải sinh hoạt, đô thị mới chỉ được thu gom chưa thực hiện những biện pháp phân loại chất thải và tách các chất thải nguy hại tại nguồn. Ngoài ra lượng chất thải rắn xây dựng thải ra trong quá trình cải tạo nhà, xây dựng mới các khu đô thị, khu dân cư cũng tăng lên nhanh chóng cùng với xu thế phát triển của xã hội, đối với loại chất thải này, một phần được thu gom cùng với chất thải rắn sinh hoạt, còn lại chủ yếu đổ vào các khu đất trũng, bỏ hoang hoặc các ao hồ san lấp.


Về rác thải y tế: việc phân loại, thu gom vận chuyển rác thải y tế để xử lý hợp vệ sinh chưa được thực hiện triệt để: một phần lượng chất thải y tế được thải theo đường rác thải sinh hoạt, một phần được xử lý chôn lấp tại cơ sở y tế hoặc đốt thủ công.


Đối với chất thải rắn công nghiệp: Tỉnh vẫn chưa có hệ thống thu gom chất thải rắn công nghiệp tại các cơ sở, các doanh nghiệp sản xuất công nghiệp để vận chuyển đến khu vực xử lý tập trung; chất thải rắn công nghiệp phát sinh tại các nhà máy, xí nghiệp đa số được thu gom xử lý để tái sử dụng ngay trong nội bộ nhà máy. Phần lớn lượng chất thải rắn công nghiệp được thu hồi và bán lại cho một số đơn vị có nhu cầu thành nguyên liệu cho một quá trình sản xuất khác, một phần lượng thải công nghiệp được lưu tại các nhà máy, xí nghiệp, một phần được các nhà máy, xí nghiệp hợp đồng thu gom lẫn với rác thải sinh hoạt, vận chuyển khỏi khuôn viên đơn vị. Tuy nhiên, điều đáng nói là tỷ lệ các chất thải công nghiệp thu gom và được xử lý mới chiếm gần 30% tổng lượng thải ra, phần còn lại được xem như “không nhìn thấy”.Trong đó đặc biệt lượng chất thải nguy hại chưa có phương án xử lý thích hợp, nhiều nơi tự chôn lấp trong khuôn viên của mình. Trong tương lai, công nghiệp phát triển mạnh hơn, điều này ảnh hưởng nghiêm trọng tới môi trường.


+ Hiện trạng xử lý chất thải rắn:


Chất thải rắn sinh hoạt: Cơ sở hạ tầng cho việc xử lý chất thải rắn sinh hoạt đô thị của tỉnh Phú Thọ chưa được đầu tư xây dựng đáp ứng với yêu cầu xử lý rác thải hiện nay của tỉnh. Duy nhất tại TP.Việt Trì nhà máy xử lý rác thải hữu cơ thành phân compost với công suất thiết kế xử lý 120 tấn rác/ngày bằng nguồn vốn của Chính phủ Đức được xây dựng tại xã Vân Phú - TP.Việt Trì. Chất thải đô thị được Công ty Môi trường đô thị TP.Việt Trì thu gom đưa về xử lý tại nhà máy. Tuy nhiên gặp rất nhiều khó khăn trong công tác xử lý vì rác thải chưa được phân loại từ đầu nguồn, phần rác thải hữu cơ được xử lý làm phân compost, phần còn lại không được phân loại mà được xử lý bằng phương pháp đốt làm khí thải tăng lên ô nhiễm môi trường. Hiện tại do mở rộng và phát triển của thành phố, lượng rác thải tăng nhiều nên đã quá tải so với công suất thiết kế của Nhà máy. Đối với TX.Phú Thọ và các huyện lỵ chưa có Nhà máy chế biến xử lý rác, chất thải sinh hoạt mới chỉ được xử lý bằng biện pháp chôn lấp tập trung đơn thuần gây mất vệ sinh và ô nhiễm môi trường đất và nước ngầm.


Chất thải rắn y tế: Việc xử lý chất thải rắn y tế tại tất cả các cơ sở y tế trên địa bàn tỉnh chưa được xử lý theo đúng quy chế quản lý chất thải y tế. Phần được thu gom cùng rác thải sinh hoạt, một phần được xử lý bằng cách chôn lấp tại cơ sở hoặc đốt thủ công. Duy nhất chỉ có Bệnh viện tỉnh có một lò đốt rác nhưng đã bị hỏng nên không hoạt động.


Năm 2005, được sự hỗ trợ của Dự án phát triển công nghiệp đô thị Việt Trì do DANIDA tài trợ, Tỉnh đã đầu tư xây dựng một ô xử lý, chôn lấp rác thải y tế nguy hại (diện tích 01 ha) tại Khu xử lý chất thải rắn Trạm Thản - Phù Ninh, đồng thời trang bị cho Công ty Dịch vụ môi trường và đô thị 01 xe chở rác y tế để thu gom vận chuyển toàn bộ rác thải y tế tại các bệnh viện trong tỉnh về khu xử lý chôn lấp hợp vệ sinh. Nhưng do hệ thống xử lý nước rác của khu này đang triển khai xây dựng chưa hoàn thành nên việc xử lý chất thải rắn y tế nguy hại hợp vệ sinh vẫn chưa được thực hiện theo phương án này.


Chất thải rắn công nghiệp: Vấn đề quản lý chất thải rắn công nghiệp ở Phú Thọ đang là vấn đề nan giải, gây bức xúc lớn nhất đối với các cơ quan chức năng. Tỉnh Phú Thọ đã quy hoạch và đầu tư xây dựng khu xử lý chất thải rắn công nghiệp tại xã Trạm Thản - Phù Ninh để xử lý chất thải công nghiệp và chất thải nguy hại nhưng hiện tại do thiếu kinh phí đầu tư nên vẫn chưa hoàn thành đưa vào sử dụng. Trong thời gian tới tỉnh sẽ tập trung đầu tư xây dựng dứt điểm hoàn thành khu xử lý chôn lấp chất thải công nghiệp, nguy hại để giải quyết vấn đề gây ô nhiễm môi trường do chất thải công nghiệp gây ra.


Qua thống kê tình hình thu gom xử lý chất thải rắn nêu trên của Phú Thọ, cho thấy tình hình thu gom và xử lý chất thải rắn còn gặp nhiều khó khăn và chưa triệt để, đặc biệt là ở các huyện lỵ và các cơ sở công nghiệp nhỏ lẻ. Chất thải rắn nếu không được thu gom và xử lý sẽ là nguy cơ gây ô nhiễm tới chất lượng môi trường không khí, môi trường nước, môi trường đất dẫn đến có những tác động tiêu cực đến môi trường và tới sức khoẻ cộng đồng, do đó việc thu gom, xử lý chất thải rắn một cách hợp lý, triệt để phải được khắc phục và nỗ lực thực hiện trong thời gian tới.

II. KIẾN NGHỊ CÁC BIỆN PHÁP TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHẤT THẢI


Qua thực tế công tác quản lý và bảo vệ môi trường chúng tôi kiến nghị:


1. Đề nghị các Bộ, ngành nghiên cứu và áp dụng công nghiệp xử lý rác, hạn chế chôn lấp để đầu tư xây dựng mô hình dự án xử lý rác thải đô thị, công nghiệp hợp vệ sinh phù hợp với điều kiện của các địa phương theo hướng mỗi địa phương có 01 dự án có sự hỗ trợ đầu tư của Nhà nước. Đồng thời với việc xây dựng và ban hành đồng bộ các văn bản chính sách phân công trách nhiệm quản lý Nhà nước về chất thải ở các cấp cho phù hợp với yêu cầu công tác bảo vệ môi trường. Chính sách chế độ về thu phí bảo vệ môi trường đối với chất thải rắn. Xây dựng các tiêu chuẩn thải đặc biệt là chất thải. Xây dựng các hướng dẫn kỹ thuật xử lý các loại chất thải.


2. Tăng cường công tác đào tạo và tuyên truyền nâng cao nhận thức về quản lý, bảo vệ môi trường nói chung và quản lý chất thải công nghiệp, đô thị nói riêng.


3. Tỉnh Phú Thọ là tỉnh kinh tế khó khăn, các cơ sở công nghiệp quốc doanh được xây dựng từ những năm 60 - 70 thế kỷ trước, công nghệ cũ, nguồn thải nhiều. Để thiết kế, xây dựng một bãi chôn lấp chất thải hợp vệ sinh đòi hỏi một số vốn đầu tư không nhỏ. Việc xây dựng các khu xử lý tập trung chất thải công nghiệp cũng đòi hỏi đầu tư vốn rất lớn, vượt quá khả năng của tỉnh. Vì vậy, đề nghị Chính phủ, Bộ Tài nguyên và Môi trường và các Bộ, Ngành giúp đỡ tỉnh các giải pháp tìm nguồn vốn để đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, kỹ thuật xử lý chất thải đô thị, công nghiệp đảm bảo sự phát triển bền vững, bảo vệ nguồn nước hạ lưu sông Hồng.

Tác giả bài viết:  Ths. Vũ Văn Thuỷ - Giám đốc Sở TN và MT Phú Thọ