An toàn thực phẩm hiện đang là mối lo ngại của người tiêu dùng và toàn xã hội, tình trạng người sản xuất, chế biến, kinh doanh thực phẩm không tuân thủ quy trình sản xuất an toàn, sử dụng phân bón, thuốc BVTV, các chất bảo quản, phụ gia thực phẩm, phẩm màu ngoài danh mục cho phép, vượt quá hàm lượng quy định, không đủ thời gian cách ly,… dẫn đến tồn dư thuốc BVTV, đạm nitơrat, kháng sinh trong trồng trọt, chăn nuôi vẫn đang diễn ra làm ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng, kìm hãm sản xuất phát triển do không có thị trường tiêu thụ, đặc biệt thị trường xuất khẩu. Để giải quyết vấn đề trên, Bộ Nông nghiệp và PTNT đã ban hành Quyết định số 354/QĐ-BNN-QLCL ngày 04/3/2014 phê duyệt Kế hoạch triển khai Đề án "Xây dựng và phát triển mô hình chuỗi cung cấp thực phẩm nông lâm thủy sản an toàn trên phạm vi toàn quốc" và triển khai thí điểm mô hình chuỗi tại một số địa phương.
Tính đến tháng 4/2016, toàn quốc đã có 280 chuỗi được triển khai tại 35 tỉnh, thành phố và 69 cơ sở kinh doanh cung cấp ra thị trường các sản phẩm nông sản an toàn rau, quả, chè, thịt, trứng, gạo và thủy sản theo chuỗi. Các sản phẩm chuỗi sản xuất ra đã được các cửa hàng, siêu thị ký kết hợp đồng hoặc kết nối đưa về Hà Nội tiêu thụ như sản phẩm su su Hòa Bình, rau Hưng Yên, Gà đồi Yên Thế (Bắc Giang), chè xanh Thái Nguyên…với số lượng lớn, cung không đủ cầu. Sản phẩm chuỗi được cơ quan chức năng kiểm tra, chứng nhận đủ điều kiện đảm bảo an toàn thực phẩm ở tất cả các công đoạn sản xuất, sơ chế, chế biến, kinh doanh; Định kỳ lấy mẫu giám sát kiểm tra chất lượng và được cấp giấy xác nhận sản phẩm an toàn. Các mô hình chuỗi thí điểm được giám sát chất lượng dựa trên các quy định và trình tự thủ tục sau:
- Đối tượng được cấp xác nhận chuỗi: Nông sản, thực phẩm được cấp xác nhận sản phẩm chuỗi cung cấp thực phẩm an toàn là sản phẩm được bán tại các cơ sở kinh doanh thực phẩm (cửa hàng, quầy hàng tại chợ, siêu thị ...). Chủ cơ sở kinh doanh nông sản, thực phẩm có nhu cầu, có thể tự nguyện đăng ký để được xác nhận.
- Điều kiện để được xác nhận:
+ Đối với chuỗi cung cấp thực phẩm liên kết, cần đảm bảo 4 yêu cầu sau:
1. Cơ sở sản xuất (SX) ban đầu (gồm trồng trọt, chăn nuôi, khai thác/nuôi trồng thủy sản) phải được chứng nhận đủ điều kiện đảm bảo an toàn thực phẩm (ATTP) hoặc chứng nhận GAP hoặc tương đương. Đối với các cơ sở SX ban đầu nhỏ lẻ, phải ký cam kết tuân thủ quy định về đảm bảo ATTP.
2. Cơ sở sơ chế, chế biến, bảo quản, vận chuyển (đến cơ sở kinh doanh, bán sản phẩm cho người tiêu dùng) được chứng nhận đủ điều kiện đảm bảo ATTP.
3. Cơ sở kinh doanh, bán sản phẩm cho người tiêu dùng được chứng nhận đủ điều kiện đảm bảo ATTP;
4. Sản phẩm tại cơ sở kinh doanh, bán sản phẩm cho người tiêu dùng được cơ quan chức năng định kỳ lấy mẫu giám sát theo quy định và kết quả kiểm nghiệm đáp ứng các quy chuẩn, quy định hiện hành về ATTP.
+ Đối với doanh nghiệp là chủ sở hữu và quản lý toàn bộ chuỗi cung cấp từ sản xuất ban đầu đến sơ chế, chế biến, kinh doanh, bán sản phẩm cho người tiêu dùng, phải đảm bảo các điều kiện sau:
1. Phải được cơ quan chức năng kiểm tra, chứng nhận đủ điều kiện đảm bảo ATTP ở tất cả các công đoạn SX, kinh doanh trong chuỗi cung cấp thực phẩm.
2. Sản phẩm tại cơ sở kinh doanh, bày bán sản phẩm cho người tiêu dùng phải được cơ quan chức năng định kỳ lấy mẫu giám sát theo qui định và kết quả kiểm nghiệm đáp ứng các quy chuẩn, quy định hiện hành về ATTP.
- Cơ quan xác nhận: Chi cục QLCL NLTS các tỉnh, thành phố hoặc cơ quan được Sở NN-PTNT giao nhiệm vụ quản lý chất lượng thực phẩm (trong trường hợp địa phương chưa thành lập Chi cục QLCL NLTS) thực hiện cấp xác nhận sản phẩm chuỗi cung cấp thực phẩm an toàn.
- Thủ tục đề nghị cấp xác nhận: Cơ sở có nhu cầu xác nhận sản phẩm chuỗi cung cấp thực phẩm an toàn đăng ký với cơ quan xác nhận (Chi cục QLCL NLTS) tại địa phương. Đồng thời cung cấp thông tin đề nghị xác nhận cho cơ quan cấp xác nhận (theo mẫu). Thông tin đề nghị xác nhận được gửi đến cơ quan xác nhận bằng một trong các hình thức như trực tiếp, fax, e-mail, mạng điện tử.
- Xác nhận: Cơ quan xác nhận tiếp nhận đăng ký của các cơ sở gửi đến; Trong thời gian 5 ngày làm việc kể từ ngày nhận được thông tin đề nghị của cơ sở, cơ quan xác nhận sẽ thực hiện thẩm tra, nếu đáp ứng đủ các yêu cầu, sẽ tiến hành xác nhận cho cơ sở. Trường hợp cơ sở chưa đáp ứng đầy đủ quy định, cơ quan xác nhận sẽ thông báo bằng văn bản cho cơ sở biết.
- Nội dung xác nhận: Xác nhận tên sản phẩm, tên và địa chỉ cơ sở sản xuất kinh doanh tham gia chuỗi cung ứng tới cơ sở kinh doanh bày bán sản phẩm cho người tiêu dùng... theo các thông tin nêu trong mẫu. Lô gô sản phẩm chuỗi cung cấp thực phẩm an toàn theo mẫu. Cơ sở kinh doanh sản phẩm, cơ sở tham gia liên kết chuỗi cung cấp đã được cơ quan chức năng xác nhận được phép sử dụng lô gô để in trên nhãn, bao bì sản phẩm, quảng bá sản phẩm.
- Kiểm soát sau xác nhận: Định kỳ hàng tháng hoặc đột xuất (khi cần thiết), cơ quan xác nhận kiểm tra thực tế việc tuân thủ các nội dung đã được xác nhận và lấy mẫu thẩm tra khi cần thiết. Khi kiểm tra, cơ quan xác nhận có thể sử dụng các trang thiết bị kiểm tra, bộ xét nghiệm nhanh các chỉ tiêu về ATTP được Bộ Y tế công nhận. Kết quả kiểm nghiệm nhanh phát hiện dương tính cần gửi mẫu đến phòng kiểm nghiệm đã được chỉ định để kiểm khẳng định.
Trường hợp phát hiện cơ sở SX, kinh doanh trong chuỗi không tuân thủ quy định hoặc mẫu kiểm nghiệm khẳng định không đạt yêu cầu theo quy định về ATTP, cơ quan chức năng sẽ hủy bỏ xác nhận, công khai và áp dụng biện pháp xử lý theo quy định hiện hành. Cơ sở vi phạm có trách nhiệm điều tra xác định nguyên nhân, đưa ra biện pháp khắc phục và đăng ký để cơ quan chức năng kiểm tra, đánh giá hiệu quả khắc phục khi xem xét, xác nhận trở lại.
Chi cục Quản lý chất lượng Nông lâm sản và Thủy sản