Hiện nay toàn tỉnh diện tích nuôi thủy sản đạt trên 19,9 nghìn ha (nuôi thâm canh và bán thâm canh 11,82 nghìn ha); nuôi cá lồng trên sông và hồ chứa ước đạt 6.449 lồng (nuôi trong hồ chứa 5.387 lồng, nuôi trên sông là 1.062 lồng); sản lượng từ đầu năm đến nay ước đạt 46,94 nghìn tấn.

Trong thời điểm hiện tại, thời tiết bước vào giai đoạn chuyển mùa nắng nóng và mưa đan xen làm biên độ dao động nhiệt độ môi trường nuôi có sự chênh lệch là điều kiện thuận lợi cho ký sinh trùng, nấm, vi khuẩn phát triển gây bệnh cho đàn cá nuôi. Để giúp cá sinh trưởng và phát triển tốt trong thời điểm này, bà con cần thực hiện một số biện pháp sau:

1. Phòng bệnh trong ao, hồ nhỏ:

- Cải tạo ao nuôi thật kỹ trước khi thả cá giống để tiêu diệt mầm bệnh của vụ nuôi trước.

- Nguồn nước lấy vào ao nuôi phải sạch, không bị ô nhiễm bởi các nguồn chất thải chăn nuôi hoặc công nghiệp, khi lấy nước phải qua túi lọc để hạn chế mầm bệnh vào ao.

- Mua giống tại các cơ sở ương nuôi có uy tín được cơ quan nhà nước có thẩm quyền chứng nhận. Trước khi thả giống cần tắm cho cá bằng nước muối hoặc thuốc tím, iodine... để phòng bệnh cho cá.

 - Cần cho cá ăn đúng khẩu phần, thời gian, địa điểm cho ăn và đủ chất lượng. Không cho cá ăn thức ăn bị mốc, ôi thiu, thức ăn hết hạn. Khi thời tiết thay đổi cần giảm lượng thức ăn hoặc ngừng cho ăn. Kiểm tra, theo dõi ao nuôi thường xuyên nếu thấy thức ăn còn dư thừa cần vớt bỏ để tránh ô nhiễm môi trường nước ao. Tuyệt đối không sử dụng trực tiếp phân chuồng để gây màu nước và cho cá ăn mà phải cần ủ hoai 2-3 tuần trước khi cho xuống ao.

- Định kỳ 15 ngày/lần bón vôi với liều lượng 2-3kg vôi bột/100m² ao để tiêu diệt mầm bệnh hoặc định kỳ sử dụng chế phẩm vi sinh đối với những ao nuôi thâm canh hoặc bán thâm canh. Duy trì mực nước nước tối thiểu trong ao 1,2m-1,5m để ổn định nhiệt độ nước trong ao. 

- Bổ sung Vitamin C (từ 3-5g/kg thức ăn) và kháng sinh có nguồn gốc thực vật như tỏi xay vắt lấy nước trộn vào thức ăn với liều lượng 0,5-1kg tỏi/100kg thức ăn và men tiêu hóa (0,5-1g/kg thức ăn) vào thức ăn, cho cá ăn liên tục từ 3 - 5 ngày định kỳ 2 lần/tháng.

- Những ngày thời tiết thay đổi và giai đoạn cuối của vụ nuôi cần tăng cường hệ thống cung cấp oxy cho ao nuôi như máy quạt nước, máy phun mưa,... nhất là thời điểm từ 10 giờ đêm hôm trước đến 6 giờ sáng hôm sau; chủ động hệ thống máy bơm, sủi khí để bổ sung oxy hòa tan vào buổi đêm và sáng sớm; chủ động tiêu thụ đàn cá nuôi khi đạt kích cỡ thương phẩm.

2. Phòng bệnh trong nuôi cá lồng:

 - Chọn vị trí đặt lồng nuôi theo khuyến cáo của Sở Nông nghiệp và Môi trường (đối với tỉnh Phú Thọ cũ khuyến cáo tại Văn bản số 484/SNNMT-TS ngày 08/4/2025 về phát triển bền vững hoạt động nuôi cá lồng trên địa bàn tỉnh Phú Thọ). Đối với tỉnh Hòa Bình cũ là những nơi có nguồn nước trong sạch, lưu thông thường xuyên, không bị ảnh hưởng bởi nước thải, tàu thuyền…

 - Vệ sinh lồng sạch sẽ trước khi thả cá, định kỳ vệ sinh lồng 1 lần/tuần trong suốt quá trình nuôi để hạn chế vi khuẩn, vi rút gây bệnh và đảm bảo thông thoáng tăng hàm lượng oxy hòa tan cho cá phát triển. Sử dụng máy sủi khí bổ sung vào các lồng nuôi mật độ dày và khi nguồn nước nước đứng hoặc chảy chậm làm tăng thêm nguồn oxy lồng nuôi.

 - Thả cá với mật độ theo hướng dẫn cơ cấu giống nuôi theo khuyến cáo của Sở Nông nghiệp và Môi trường tại văn bản số 59/SNN-CCTS ngày 13/01/2025 của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Sở Nông nghiệp và Môi trường) về hướng dẫn khung lịch thời vụ và cơ cấu giống nuôi thủy sản năm 2025.

 - Cho cá ăn đúng khẩu phần ăn, không cho cá ăn thức ăn bị mốc, ôi thiu; khi thời tiết thay đổi cần giảm hoặc ngừng cho ăn. Sau khi cho ăn 30 phút vớt bỏ thức ăn thừa, tránh ô nhiễm lồng nuôi. 

- Sát trùng dụng cụ cho ăn… và khử trùng bằng vôi bột hòa loãng hoặc formalin (150-200ml/m³); trong quá trình nuôi cần vệ sinh lồng, lưới… và dụng cụ cho ăn; Giảm khẩu phần thức ăn từ 5-10% vào những ngày nắng nóng, nắng gắt ở nhiệt độ cao; Lựa chọn thời điểm sáng sớm, chiều tối khi nhiệt độ giảm để cho cá ăn.

- Thực hiện treo các túi vôi tại đầu các cụm lồng và giữa các lồng trong cùng một cụm với lượng 30- 40kg/túi/100m³ nước; vệ sinh lồng nuôi 1 tuần/ lần để tăng độ thoáng của lồng, vớt bỏ thức ăn thừa sau khi cho cá ăn để tránh ô nhiễm môi trường.

- Tăng cường bổ sung VitaminC cho cá nuôi trong lồng với liều lượng 3-5g VitaminC cho 1kg cám cho cá ăn hàng ngày; định kỳ 3 ngày/tuần trộn bổ sung men tiêu hóa vào thức ăn cho cá với liều lượng 1-2g/kg thức ăn, để tăng sức đề kháng và tăng hiệu quả hấp thụ thức ăn vào đường ruột; thường xuyên theo dõi biến động mực nước, môi trường nước sông, hồ, khi có dấu hiệu thay đổi bất thường, cá bỏ ăn, nhiễm bệnh phải thông tin ngay với chính quyền địa phương và cơ quan chuyên môn để kịp thời có biện pháp xử lý, hỗ trợ bảo vệ sản xuất; chủ động tiêu thụ đàn cá nuôi khi đạt kích cỡ thương phẩm.

Thời điểm giao mùa là giai đoạn nhạy cảm đối với các loài thuỷ sản nuôi. Do đó, việc chủ động áp dụng các biện pháp kỹ thuật phù hợp sẽ góp phần giảm thiểu rủi ro, nâng cao hiệu quả kinh tế và bảo vệ an toàn cho vụ nuôi.

Nguyễn Quảng – Trung tâm Khuyến nông Phú Thọ