Lưu Văn Biên – Chi cục thủy sản

Phòng bệnh cho thủy sản trong giai đoạn chuyển mùa là rất quan trọng. Đây là thời điểm thuận lợi cho mầm bệnh trên cá phát triển rất nhanh, chủ yếu là các bệnh ký sinh trùng, nấm, vi khuẩn… Để giúp cá sinh trưởng và phát triển tốt trong giai đoạn này, bà con cần thực hiện một số biện pháp sau:

1. Đối với môi trường nước:

Định kỳ 2 lần/tháng dùng vôi bột hòa với nước tạt đều xuống ao nuôi để khử trùng và diệt mầm bệnh trong ao, liều lượng từ 1- 2 kg/100 m³ nước trong ao.Theo dõi diễn biến thời tiết, màu nước, độ PH (6,5 - 8,0) của nước để kịp thời điều chỉnh. Sử dụng chế phẩm sinh học định kỳ để phân hủy phân cá và thức ăn thừa tránh ô nhiễm nguồn nước, định kỳ 2 lần/tháng liều lượng sử dụng theo hướng dẫn của nhà sản xuất.

Khi môi trường nước ao nuôi bị ô nhiễm hoặc có những biến đổi bất thường do một số nguyên nhân như: tảo tàn; chất hữu cơ trong ao nhiều làm tảo phát triển mạnh, người nuôi cần thay nước hoặc dùng một số các loại chế phẩm sinh học hoặc sử dụng các loại thuốc Vicato, BKC, Đồng sufat… để xử lý tảo và làm ổn định môi trường ao nuôi, liều lượng theo hướng dẫn của nhà sản xuất.

Vào những ngày thời tiết thay đổi, khi thấy cá có hiện tượng nổi đầu bất thường do thiếu ôxy thì cần bơm nước sạch vào ao hoặc dùng quạt nước, máy thổi khí để tăng cường ôxy. Ngoài ra, có thể dùng viên ôxy khẩn cấp để tăng hàm lượng ôxy tức thời khi cần thiết, liều lượng sử dụng theo hướng dẫn của nhà sản xuất.

2. Chăm sóc và phòng bệnh cho cá:

Tăng cường sức đề kháng cho cá bằng cách cho cá ăn các loại thức ăn giàu đạm, tuyệt đối không cho cá ăn các loại thức ăn đã bị ôi, thiu, ẩm,mốc hoặc hết hạn sử dụng. Định kỳ 2 lần/tháng bổ sung vitamin C trộn vào thức ăn cho cá với liều lượng theo hướng dẫn của nhà sản xuất. Dùng tỏi tươi xay nhuyễn trộn vào thức ăn với liều lượng 50g/100 kg cá, cho cá ăn liên tục 3 - 5 ngày hoặc dùng các loại men cao tỏi theo hướng dẫn của nhà sản xuất, cho ăn 3 - 5 ngày liên tục.

Thường xuyên quan sát hoạt động của cá nuôi. Khi có hiện tượng bất thường cần xác định nguyên nhân và có biện pháp xử lý kịp thời. Khi thời tiết thay đổi đột ngột, cần giảm lượng thức ăn của cá từ 40 đến 60% so với lượng thức ăn cho cá ăn hằng ngày.

3. Một số bênh thường gặp thời điểm giao mùa:

          - Bệnh trùng mỏ neo:

+ Dấu hiệu bệnh: trùng mỏ neo ký sinh trên toàn bộ phần phía ngoài cơ thể cá như: da, vây, đuôi, mắt, mũi, xoang miệng và mang. Chúng hút chất dinh dưỡng và gây chảy máu trên cơ thể của cá đây chính là cơ hội cho các tác nhân gây bệnh như vi khuẩn, ký sinh trùng và nấm xâm nhập.

+ Cách trị bệnh: dùng lá xoan bó thành từng bó thả xuống ao để diệt trùng mỏ neo với liều lượng 0,2 - 0,3 kg/m³ nước hoặc dùng các loại thuốc có thành phần 22,23 dihydroa vermectin B1 để tiêu diệt mầm bệnh với liều lượng theo hướng dẫn cảu nhà sản xuất.

          - Bệnh viêm ruột và xuất huyết ở cá do vi khuẩn:

+ Dấu hiệu bệnh:Vảy cá rụng  bong ra, các vây xơ rách, tia vây cụt dần. Xuất hiện các đốm đỏ trên thân và các gốc vây quanh miệng. Dần dần các vết loét ăn sâu vào cơ thể, ruột chứa đầy hơi. Thành ruột xuất huyết, nhiều chỗ bị hoại tử. Cá bị bệnh từ 1-2 tuần có thể chết với tỉ lệ từ 30-40%.

+ Cách trị bệnh: Khi cá bị bệnh do vi khuẩn, biện pháp trị bệnh hiệu quả nhất là dùng kháng sinh nhưng với điều kiện cá vừa chớm bị bệnh chưa bỏ ăn, nếu cá đã chết nhiều thì việc trị bệnh hiệu quả không cao. Trộn thuốc vào thức ăn (nếu cá vẫn còn sử dụng thức ăn) với liều lượng: Doxycycline 5-7 gam/100 kg cá/ngày hoặc Florphenicol liều lượng 4-5 gam/100 kg cá/ngày, ăn liên tục 7-10 ngày kết  hợp cho ăn thêm Vitamin C 1 - 2 g cho 100 kg cá bệnh/ngày, ăn liên tục 5 ngày. Đồng thời xử lý môi trường ao nuôi bằng các loại thuốc như Vicato, BKC, Đồng sufat…sau đó dùng chế phẩm sinh học để ổn định môi trường nước.

          - Bệnh thối mang: 

+ Dấu hiệu bệnh: mang cá sưng tấy và tiết dịch dính vào nhau, cá thường nổi hoặc tập trung ở vùng nước chảy, cảm giác khó thở, bỏ ăn. Cá chết thấy các tơ mang cá bị thối nát màu đen, ăn mòn, rách nát, xuất huyết, thối rữa và có lớp bùn dính rất nhiều. Bề mặt xương nắp mang bị xuất huyết, ăn mòn và có hình dạng không bình thường.

+ Cách trị bệnh:Tương tự như Bệnh viêm ruột và xuất huyết ở cá do vi khuẩn.

- Bệnh nấm thủy my:

+ Dấu hiệu bệnh: trên da cá xuất hiện các vùng trắng xám, sau vài ngày tại đó mọc lên các sợi nấm mảnh và phát triển lên thành từng búi nấm trắng như bông, Khi cá bị bệnh sẽ bơi lội không định hướng, ngứa ngáy cọ sạt vào bờ hoặc là các vật dụng trong ao. Từ đó làm tróc vẩy trầy ra đây chính là cơ hội cho các tác nhân gây bệnh như vi khuẩn, ký sinh trùng xâm nhập và phát triển làm cho bệnh cá càng nặng hơn.

+ Cách trị bệnh: dùng Methylen 2-3g/m³  hoặc thuốc tím 0,5-0,7g/m³ té đề khắp mặt ao hoặc các loại thuốc có thành phần Bronopol để tiêu diệt nấm.