Trên cây rau, màu vụ đông, ngoài một số
dịch hại như sâu ăn lá, sâu đục thân, đục quả, bệnh sương mai, bệnh lở cổ rễ,
bệnh xoăn lá… thì bệnh héo xanh vi khuẩn là đối tượng dịch hại quan trọng, gây
hại mạnh trên: Cà chua, dưa chuột, bí đỏ, bí xanh, khoai tây; Bệnh gây thiệt
hại rất lớn cho người sản xuất do lây nhiễm nhanh, thiệt hại lớn và chưa có
thuốc đặc hiệu phòng, trừ.
Để hạn chế tối đa tác hại do bệnh héo
xanh vi khuẩn gây ra, bà con cần nhận biết và áp dụng một số biện pháp kỹ thuật
sau:
1.
Nguyên
nhân gây bệnh: do vi
khuẩn (Pseudomonas solanacearum) gây
ra.
2.
Nguồn bệnh: Vi khuẩn tồn tại trong đất, tàn dư cây
bệnh vụ trước và các cây ký chủ khác.
3.
Triệu chứng gây hại:
Các cây trồng bị
bệnh héo xanh vi khuẩn đều có chung triệu chứng là: Bộ lá héo rũ rất nhanh, lá
cây héo từ trên xuống nhưng vẫn giữ được màu xanh, lá héo có thể hồi phục một
vài ngày vào buổi sớm và ban đêm khi độ ẩm không khí cao. Đoạn thân, cành bị
bệnh thường sùi nốt nhỏ và rắn chắc không bị thối rữa như một số bệnh do nấm
gây ra, bị nặng cây gục xuống và chết. Nếu cắt ngang đoạn thân cành bị bệnh sẽ
thấy bó mạch dẫn hóa gỗ màu nâu đen, khi ngâm đoạn cắt vào cốc nước trong sẽ
thấy dịch vi khuẩn màu trắng sữa đùn chảy qua lát cắt ra ngoài.
4.
Điều kiện bệnh phát sinh gây hại:
Vi khuẩn
thích hợp trong điều kiện nhiệt độ 25 - 350C, mưa to, mưa dài ngày,
ẩm độ đất và ẩm độ không khí cao; Bệnh dễ phát sinh gây hại nặng trên những
chân ruộng thấp, thoát nước kém hay những vùng mà bà con thường trồng các loại
cây là ký chủ của bệnh như cà chua, cà pháo, dưa chuột, bầu bí, ...
Vi khuẩn gây bệnh
xâm nhập vào trong cây thông qua những vết thương cơ giới do con người vô ý tạo
ra trong quá trình chăm sóc, thu hái, do côn trùng, do tuyến trùng gây ra tại
vùng rễ, gốc, thân, cuống lá của cây hoặc qua những lỗ hở tự nhiên trên cây. Vì
thế, trong quá trình chăm sóc, thu hái
chúng ta không nên làm xây xát thân cây, chú ý diệt côn trùng, tuyến trùng đang
có mặt trên đồng ruộng.
5.
Biện pháp phòng trừ: Hiện
nay chưa có thuốc đặc trị bệnh héo xanh vi khuẩn nên để hạn chế tác hại của
bệnh, bà con cần làm tốt các biện pháp sau đây:
Sau khi thu hoạch, cần vệ sinh đồng
ruộng, thu gom sạch sẽ tàn dư cây trồng, cỏ dại đem tiêu hủy để hạn chế nguồn
bệnh. Trồng luân canh các loại cây trồng khác nhau, không nên trồng 2 vụ liên
tiếp các cây họ cà, bầu bí.
Sử dụng hạt giống, củ giống, cây giống
khỏe, sạch bệnh; sử dụng giống có khả năng kháng bệnh héo xanh vi khuẩn, giống
ghép (ghép cà chua trên gốc cà tím hoặc gốc cà dại).
Nếu có điều kiện, nên ngâm nước ruộng
khoảng 10 - 15 ngày hoặc cày phơi ải. Khi làm đất cần cày bừa kỹ, nên kết hợp
với bón thêm vôi bột hoặc dùng Formol, Furadan 3H, đồng Sunfat để xử lý đất (liều lượng và nồng độ thuốc xử lý theo
hướng dẫn trên vỏ bao bì); Lên luống cao để đảm bảo thoát nước tốt khi có
mưa hoặc sau khi tưới, không để nước đọng trong ruộng.
Không nên trồng cây mật độ quá dày để tạo
độ thông thoáng, giảm bớt ẩm độ trong ruộng, hạn chế sự cọ sát giữa các cây để
tránh sự lan truyền bệnh.
Bón phân cân đối giữa đạm, lân và kali
theo quy trình, tăng cường bón phân hữu cơ hoai mục. Chăm sóc cây khỏe để tăng
tính chống chịu bệnh cho cây.
Thường xuyên kiểm tra đồng ruộng để phát
hiện và nhổ bỏ sớm cây bị bệnh đem tiêu hủy tránh lây lan sang cây khác. Sau
khi nhổ bỏ cây bị bệnh cần bón vôi bột vào chỗ vừa nhổ để khử trùng đất đồng
thời phun phòng hoặc tưới bằng các loại thuốc Arygreen 75WP + Kasumil 2L,
Bellkute 40WP + Kasumil 2L, Kasuran, Rovral, Dishan.
Kinh nghiệm của một số bà con trồng rau
sử dụng thuốc kháng sinh Streptomycin + Penicilin hòa mỗi loại một ống vào 1
lít nước sau đó nhúng cây con vào hoặc phun lên cây con trước trồng sẽ giúp
phòng bệnh héo xanh vi khuẩn rất hiệu quả.
Nguyễn
Ngân - Trung tâm Khuyến nông