Các cụ ta thường có câu: “Cơm không rau như ốm đau
không thuốc”, nói như vậy để thấy được vai trò quan trọng của rau, củ, quả xanh
trong bữa cơm hàng ngày của mỗi gia đình, đó chính là nguồn cung cấp các loại
vitamin cần thiết để đảm bảo cho mọi hoạt động của cơ thể mỗi con người. Trong
xã hội hiện đại, nhu cầu sử dụng rau, củ, quả xanh an toàn ngày càng trở nên bức
thiết, đặc biệt là vào dịp tết Nguyên đán, lễ hội… 

Có rất nhiều người hiểu rau an toàn là loại rau
không phun thuốc sâu, nên nhiều người trong quá trình lựa chọn rau thường chọn
những loại rau “xấu mã”, hoặc tốt nhất là chọn được những mớ rau có sâu còn sống
vì cho rằng: Rau “xấu mã” hoặc có sâu còn sống là rau an toàn vì không phun thuốc,
hiểu biết về “rau an toàn” như vậy là quá đơn giản và không đầy đủ.

Vậy rau an toàn là gì ??; Đó là những sản phẩm rau tươi (bao gồm
tất cả các loại rau ăn củ, thân, lá, hoa, quả có chất lượng đúng như đặc tính
giống của nó, hàm lượng các hoá chất độc và mức độ nhiễm các sinh vật gây hại ở
dưới mức tiêu chuẩn cho phép, bảo đảm an toàn cho người tiêu dùng và môi trường
được gọi là "rau an toàn".

Trong rau "an toàn", các chất sau đây chứa trong rau
không được vượt quá tiêu chuẩn cho phép:

1. Dư lượng hoá chất BVTV (thuốc sâu, thuốc cỏ, kích
thích sinh trưởng...).

2. Vi sinh vật và ký sinh trùng gây bệnh.

3. Dư lượng đạm nitrat (NO3).

4. Dư lượng các kim loại nặng (chì, thủy ngân, asen, kẽm, đồng...).

Đây là các tác nhân gây ảnh hưởng tới sức khỏe người dùng, dẫn đến ngộ độc hoặc gây tiêu chảy và tiêu chảy cấp cho người
sử dụng; Ngoài ra nó còn tích tụ trong cơ thể dễ dẫn đến bệnh ung thư. Việc sản xuất rau an toàn đòi hỏi yêu cầu
khắt khe trong cả quá trình sản xuất và phải có sự hướng dẫn của cán bộ kỹ thuật,
đồng thời phải đảm bảo theo các tiêu chuẩn quy định về đất trồng, nước tưới,
quy trình gieo trồng, chăm sóc cho đến thu hoạch, tiêu thụ sản phẩm. Người tham
gia sản xuất RAT cũng phải qua lớp huấn luyện kỹ thuật sản xuất RAT hoặc đã được
đào tạo qua lớp IPM rau.

Để sản xuất ra sản phẩm rau an toàn, cần lưu ý thực hiện tốt một số biện
pháp kỹ thuật sau:

Đất trồng RAT phải là loại đất phù hợp với sinh trưởng, phát triển của
các loại rau, đồng thời phải đảm bảo không bị ô nhiễm, không chịu ảnh hưởng của
chất thải công nghiệp, bệnh viện và các nguồn ô nhiễm khác. Tuyệt đối không được
trồng rau trên đất đã bị ô nhiễm vì như vậy sản phẩm rau sẽ có hàm lượng tồn dư
kim loại nặng cao, là nguyên nhân trực tiếp gây ra nhiều bệnh nguy hiểm cho người
tiêu dùng. Phải thường xuyên hoặc đột xuất kiểm tra mức độ ô nhiễm đối với đất
trồng RAT.

Việc sử dụng phân bón trong sản xuất RAT phải đảm bảo đúng chủng loại,
liều lượng, thời gian bón, cách bón, thời gian cách ly theo quy trình cho từng
loại rau. Không sử dụng phân chuồng tươi, nước giải, phân chế biến từ rác thải
sinh hoạt, rác thải công nghiệp để bón trực tiếp cho rau vì như rậy rau rất dễ
bị bệnh đồng thời rất dễ tồn dư các sinh vật gây bệnh như giun đũa, giun tóc,
khuẩn E.Coli gây bệnh đường ruột… Tuyệt đối không được phép sử dụng phân đạm vượt
tiêu chuẩn vì sẽ dẫn đến dư lượng đạm cao và là một trong những tác nhân gây ra
bệnh ung thư, nguy hiểm cho người tiêu dùng.

Nguồn nước tưới cho RAT phải đảm bảo là nước sạch như: Nước sông có dòng
chảy luân chuyển không bị ô nhiễm hoặc nước giếng khoan sạch, không bị ô nhiễm.
Tuyệt đối không sử dụng nước bị ô nhiễm từ các nguồn nước thải công nghiệp, bệnh
viện, nước thải sinh hoạt chưa qua xử lý, nước ao tù đọng… để tưới trực tiếp
cho rau vì như vậy rau sẽ rất dễ tồn dư kim loại nặng và vi khuẩn gây bệnh vượt
ngưỡng cho phép. Nguồn nước tưới cho các vùng RAT cũng phải được kiểm tra định
kỳ và đột xuất như đối với đất trồng.

Về kỹ thuật canh tác RAT: Khuyến khích bố trí công thức luân canh hợp lý
giữa các loài rau, giữa rau với cây trồng khác. Trồng xen giữa rau với các cây
trồng khác nhằm hạn chế sâu bệnh phát sinh, phát triển. Khu vực trồng RAT cần
được thường xuyên vệ sinh đồng ruộng để hạn chế nguồn sâu bệnh hại và ô nhiễm
khác. Đối với rau trồng theo công nghệ cao cũng phải thực hiện các biện pháp vệ
sinh tiêu độc và đảm bảo thời gian cách ly hợp lý giữa các trà, vụ gieo trồng. Không
được sử dụng các giống rau biến đổi gen (GMO) khi chưa có giấy chứng nhận an
toàn sinh học. Khuyến khích phát triển rau theo hướng thực hành nông nghiệp tốt
(GAP); khuyến khích xây dựng nhà lưới, nhà màn cách ly côn trùng phù hợp với
nhu cầu sinh trưởng của mỗi loại rau và điều kiện sinh thái của từng vụ, từng
vùng, đặc biệt với các loại rau có giá trị kinh tế cao, rau trồng trái vụ.

Về phòng trừ sâu bệnh: Cần tăng cường áp dụng biện pháp quản lý dịch hại
tổng hợp (IPM) trong phòng trừ các đối tượng sâu bệnh hại trên rau. Thường
xuyên kiểm tra đồng ruộng, phát hiện sớm các đối tượng sâu bệnh hại để phòng trừ
kịp thời; Áp dụng biện pháp phòng trừ thủ công, đặc biệt là các biện pháp bắt
sâu, bắt bướm và diệt ổ trứng sâu vào thời điểm thích hợp; Tiêu huỷ các cây, bộ
phận của cây bị bệnh; Đẩy mạnh áp dụng các biện pháp phòng trừ sinh học, bảo vệ,
nhân nuôi và phát triển thiên địch trong các vùng rau; Trường hợp cần thiết phải
sử dụng thuốc hoá học phải tuân thủ nguyên tắc 4 đúng và tuyệt đối tuân thủ thời
gian cách ly, ưu tiên sử dụng các loại thuốc trừ sâu bệnh có nguồn gốc sinh học,
nhất là đối với các loại rau ngắn ngày.

Về thu hoạch bảo quản RAT: Rau an toàn phải thu hoạch đúng kỹ thuật,
đúng thời điểm để đảm bảo năng suất, chất lượng và vệ sinh an toàn thực phẩm đồng
thời phải đảm bảo thời gian cách ly sau khi phun thuốc bảo vệ thực vật và bón
phân hóa học. Sau khi thu hoạch phải được bảo quản bằng biện pháp thích hợp để
giữ được hình thái và chất lượng của sản phẩm.

Tóm lại, sử dụng rau an toàn là một nhu cầu bức thiết không thể thiếu đối
với người tiêu dùng. Để sản phẩm rau ngày càng trở nên an toàn, người trồng rau
cần tuân thủ những yêu cầu kỹ thuật bắt buộc nêu trên trong quá trình sản xuất,
không vì lợi nhuận mà làm ẩu, làm sai; Có như vậy chất lượng sản phẩm rau, củ
quả xanh trên thị trường mới ngày càng được cải thiện, đảm bảo an toàn vệ sinh
thực phẩm, hạn chế tối đa được các vụ ngộ độc đáng tiếc xảy ra, nhất là trong dịp
tết Nguyên đán, lễ hội Đền Hùng sắp tới./.

Nguyễn Quang Hưng - Chi cục BVTV Phú Thọ