Hiện nay các địa phương đang tiến hành gieo mạ cho vụ
lúa Xuân năm 2017, cũng là thời điểm mà nguồn thức ăn tự nhiên trên đồng ruộng
của chuột bị khan hiếm, cây trồng vụ đông đã được thu hoạch để cho làm đất gieo
cấy lúa… khi bà con nông dân gieo mạ sẽ ngẫu nhiên cung cấp nguồn thức ăn ưa
thích cho chuột. Nếu mật độ chuột trên đồng cao chúng ăn mầm thóc sẽ ảnh hưởng
nghiêm trọng đến số lượng mạ gieo, thiệt hại giống và nguy cơ không có mạ để
cấy rất có thể sảy ra. Do đó, các biện
pháp diệt chuột ngoài đồng ruộng cần phải được tiến hành đồng loạt, triển khai
sớm để bảo vệ sản xuất ngay từ thời gian này.
Chuột là loài động vật rất tinh khôn và đa nghi, chúng
thể hiện sự cảnh giác và thận trọng: lảng tránh vật lạ, thức ăn lạ, thường ăn
tại nơi đã quen. Trong quá trình sống chuột có các tập tính như đi ăn đêm, ăn ở
chỗ khuất, đi theo lối mòn, dọc ven bờ ruộng, chỗ tối. Chuột bơi lội giỏi, có
thể bơi qua các kênh mương, có khả năng nhảy cao và nhảy xa. Trên đồng ruộng chuột
hoạt động mạnh nhất lúc chạng vạng tối và trước khi trời sáng, ban ngày ẩn nấp
trong các hang tổ hay trong lùm cây, bụi rậm. Chuột đào hang và sống trong hang
trên các bờ ruộng, bờ mương, bãi đất hoang,… Hang chuột có cấu trúc phức tạp,
có nhiều lối thoát hiểm để dễ lẩn tránh khi bị kẻ thù săn bắt.
Các biện
pháp diệt chuật cần áp dụng:
Biện pháp canh tác: Phải xuống giống tập trung, gọn thời vụ trên cùng
cánh đồng. Hạn chế các bờ lớn, lùm cây giữa đồng; vệ sinh đồng ruộng sau thu
hoạch, dọn sạch rơm rạ, cỏ dại, tàn dư cây trồng để hạn chế nơi ẩn náu và sinh
sản của chuột.
Biện pháp thủ công: Ngay từ đầu vụ, các tổ, đội sản xuất nên đồng loạt ra quân tìm diệt
chuột bằng một số biện pháp:
Đào hang: Xác định chính xác hang có chuột; tìm và lấp kín các
cửa hang chỉ chừa lại một cửa. Đào hang chính trước, bịt các hang phụ, sau khi
đào hết hang chính mới đào đến hang phụ. Khi đào gần đến tổ phải đào từ từ đề
phòng chuột trong ổ xông ra chạy mất. Đào xong phải lấp hang cẩn thận.
Soi đèn diệt
chuột: Buổi tối, dùng đèn pin sáng
khi phát hiện thấy chuột rọi thẳng vào mặt chuột, chuột bị quáng đèn không chạy
được dùng gậy hoặc xiên là diệt được.
Đổ nước: Phù hợp với nơi gần nguồn nước, đất thịt. Khi xác
định được hang cần khoét rộng cửa hang tạo thành phễu lớn, đổ nước vào đầy rồi
quan sát; nếu thấy có bong bóng sủi lên thì có thể ngừng đổ nước vì chuột đang
bị sặc nước, chắc chắn chúng chui lên nếu không sẽ bị chết (diệt chuột ngay khi chúng lên đến miệng hang). Khi xong cần lấp
lại hang sao cho chuột khác không dùng lại được những hang này.
Hun khói: Là biện pháp dễ làm, có thể kết hợp với biện pháp đốt
rơm rạ vệ sinh đồng ruộng. Trước tiên phải tìm và lấp các ngách phụ của hang
(hàng chuột thường có nhiều ngách phụ thông nhau), chỉ để lại 1 ngách rồi đặt
vợt hoặc lồng, hom đón lõng ở đó. Dùng rơm rạ hoặc rẻ đặt ở cửa hang, vừa đốt
vừa quạt khói vào trong hang. Do bị ngạt không chịu được, chuột phải chạy ra
ngoài qua ngách phụ. Hiệu quả của biện pháp cao khi tìm và bịt hết cửa ngách
phụ và khói không thoát ra ngoài qua các kẽ nứt quanh hang.
Đặt bẫy: bẫy kẹp, bẫy lồng, bẫy dính,... để nhử chuột và tiêu
diệt. Tìm các vị trí chuột hay đến, lối đi… đặt bẫy để bắt.
Có thể làm bẫy cây trồng (BCT): Tổ sản xuất (HTX) bố
trí một ruộng ở khu đồng tập trung làm mạ, ruộng bẫy ở khu vực trung tâm khoảng
vài chục m2, được xuống giống sớm hơn lịch gieo mạ tập trung của địa
phương 2 - 3 tuần. Xung quanh ruộng bẫy rào kín bằng nilon, cao 60 - 70 cm. Mỗi
bờ khoét 1 - 2 lỗ dưới chân hàng rào để đặt bẫy hom. Do khu đồng chưa được
xuống giống, gặp ruộng có sẵn thức ăn trước chuột sẽ kiếm chỗ chui vào, vì có
hàng rào nên chuột phải chui qua lỗ hom vào bẫy.
Dùng rào cản
quanh ruộng: dùng hàng rào nilon cao
60 - 70 cm xây xung quanh bờ ruộng lúa, rau, ngô. Lưu ý: các cọc giữ hàng
rào nilon phải dựng thẳng đứng và cắm bên trong ruộng, nilon bao bên ngoài cọc
để tránh chuột leo theo cọc vào bên trong ruộng.
Ngoài ra, trong nhân dân chúng ta cần khuyến khích các gia đình nuôi mèo để
diệt chuột, nuôi chó săn chuột… hoặc ưu tiên sử dụng bả diệt chuột sinh học của
một số cơ quan được cấp phép sản xuất.
Biện pháp hóa học: Chỉ dùng thuốc hóa học khi mật độ quần thể chuột cao. Khi sử dụng phải
tuân thủ nghiêm ngặt quy trình kỹ thuật: Dùng thức ăn mà chuột ưa thích như:
thóc, ngô, cua, cá nướng,… để làm mồi trộn với thuốc diệt chuột (ví dụ như
thuốc Rat K 2% D….). Do chuột có tính đa nghi nên vài ngày đầu đặt mồi không có
thuốc (vào cửa hang hoặc những đường
chuột thường qua lại…) để chuột ăn quen mồi. Khi chuột đã quen mồi thì đặt
mồi vào đúng vị trí đã đặt mồi không có thuốc trước đây. Đặt mồi vào buổi chiều
tối, đêm chuột ra ăn, sáng hôm sau thu gom toàn bộ mồi còn dư và xác chuột chết
đem chôn để tránh nguy hiểm.
Nguyễn
Thị Kim Ngân - (TTKN)