Hiện nay, lúa mùa trung, mùa muộn đang trong giai đoạn cuối đẻ nhánh bước vào làm đòng; Giai đoạn cây lúa làm đòng sẽ quyết định đến số hạt/bông và năng suất lúa sau này; Bón phân đón đòng đúng kỹ thuật sẽ tăng số hạt/bông tạo ra năng suất cao.

1. Bón đúng thời điểm

Bón phân đón đòng khi cây lúa bắt đầu vào làm đòng, đứng cái (cây lúa hình thành tượng khối sơ khởi) sẽ đảm bảo cung cấp đủ dinh dưỡng ngay từ ban đầu cho cả dảnh cái và các dảnh con trong quá trình phân hoá và nuôi đòng.

- Cách nhận biết thời điểm bón đón đòng: Có nhiều căn cứ để nhận biết lúa vào giai đoạn bón đón đòng, xong đơn giản nhất, bà con cần dựa vào mấy căn cứ sau:

+ Dựa vào thời gian sinh trưởng: Thời gian sinh trưởng được xác định từ khi gieo mạ đến khi thu hoạch; Vụ mùa cây lúa sinh trưởng trong điều kiện thời tiết nắng ấm nên ít có biến động về thời gian sinh trưởng như vụ xuân. Căn cứ vào thời gian sinh trưởng của từng giống theo khuyến cáo của nhà sản suất để xác định thời điểm bón đón đòng sẽ là: “Thời gian sinh trưởng trừ đi (-) 62-65 ngày” vì thông thường: Giai đoạn từ trỗ đến chín là 30 ngày; Từ đứng cái đến trỗ là 30 ngày và việc bón đón đòng là bón trước khi cây lúa vào làm đòng vài ngày (Ví dụ Giống lúa A có thời gian sinh trưởng là 105 ngày trong vụ mùa thì thời điểm bón đón đòng sẽ là sau gieo 40-43 ngày, tức là  bằng 105 ngày – (62-65) ngày.

+ Dựa vào hình thái cây lúa: Khi bước vào giai đoạn Đứng cái (Tượng khối sơ khởi), cây lúa chuyển từ giai đoạn sinh trưởng sinh dưỡng sang giai đoạn sinh trưởng sinh thực và hình thái cây lúa có sự biến đổi rõ rệt như: Tròn khóm, tròn cây (do dừng đẻ), chiều cao tăng nhanh do vươn lóng, thân cứng, các lá đứng, cứng, nhặm hơn. Đặc biệt lúc này sẽ có hiện tượng Thắt eo ngọn lá, khi quan sát lá trên cùng của dảnh cái, tính từ chót lá xuống khoảng 5-7cm sẽ thấy có hiện tượng thắt eo (co nhỏ lá), khi đó dảnh cái sẽ vào giai đoạn tượng khối sơ khởi và dảnh con sẽ sau vài ngày.

+ Các căn cứ khác: Ngoài ra, có thể bóc dần bẹ của dảnh cái sẽ thấy thân lúa có 3 lóng (2 lóng ngắn 2 đầu và 1 dài ở giữa), bóc nhẹ tiếp sẽ thấy trên đỉnh sinh trưởng có một khối tế bào màu trắng ngà hình Tim đèn (ngọn lửa), đó chính là khối sơ khởi. Nếu bón phân cân đối, giai đoạn này màu lá sẽ chuyển màu “Vàng gừng” vài ngày gọi là “Vàng sinh lý chuyển giai đoạn”

- Dựa vào các căn cứ trên để xác định thời điểm bón đón đòng cho lúa; Giai đoạn này có thời gian ngắn, cây lúa bước vào phân hoá đòng tạo ra các gié, các hạt. Bón phân đúng thời điểm cung cấp kịp thời dinh dưỡng cho quá trình phân hoá, giúp cho việc phân chia gié và hoa lúa được nhiều nhất. Trong thực tế sản xuất, đa phần bà con nông dân thường bón muộn khi cây lúa có Hoa Riệu, khi đó cây lúa đã phân hoá đòng xong, nếu soi trên kính phóng đại đã thấy được số gié, số hạt/bông nên bón phân chỉ có tác dụng nuôi đòng mà không thúc đẩy làm tăng số gié, số hạt, làm cho bông lúa nhỏ, ngắn và ít hạt.

2. Bón cân đối, đủ lượng:

Để bón cân đối, đủ lượng phân, bà con nên sử dụng phân NPK Lâm Thao dùng cho bón thúc (Phân 3 màu) với lượng phân bón cho 1 sào  từ 8 -10 kg  phân NPKS 12.5.10.14 (Nếu dùng phân đơn bón với lượng là 2-3 kg Đạm Urê + từ 3-4 kg Kali clorua trộn đều rồi bón). Sử dụng phân NPK Lâm Thao sẽ cân đối lượng đạm với kali, có tác dụng kích thích quá trình phân hoá đòng tạo ra gié và hạt lúa; Giúp làm cứng cây, đanh dảnh, chống đổ tốt; Giúp vận chuyển chất dinh dưỡng về hạt, làm chắc hạt, tăng năng suất và chất l­ượng gạo.

Bên cạnh đó, bà con có thể phun thêm phân bón lá bổ sung các nguyên tố trung và vi lượng  như canxi, silic… có tác dụng tăng tỷ lệ chắc hạt, trỗ đều góp phần tăng năng suất cho lúa.

Nguyễn Đình Trung - Trung tâm Khuyến nông