Hệ thống thâm
canh lúa cải tiến (SRI) là tiến bộ kỹ thuật đã được Bộ Nông nghiệp và PTNT công
nhận năm 2007; SRI gồm 5 nguyên tắc: Cấy mạ non; Cấy thưa, ít dảnh và cấy nông
tay; Bón thúc phân sớm và cân đối NPK kết hợp làm cỏ sục bùn; Quản lý và điều
tiết nước theo giai đoạn sinh trưởng; Tăng cường sử dụng phân bón hữu cơ.

Tại tỉnh Phú
Thọ, trong những năm qua, được sự quan tâm của các cấp, các ngành, sự hưởng ứng
nhiệt tình của người dân, diện tích SRI không ngừng tăng nhanh, nhất là từ năm
2012 khi có chính sách hỗ trợ mở rộng SRI của UBND tỉnh. Năm 2015, diện tích
SRI toàn tỉnh đạt trên 25 ngàn ha, chiếm hơn 30% diện tích trồng lúa. Áp dụng
SRI vào sản xuất đã đem lại hiệu quả rõ rệt, giảm chi phí đầu tư, tăng hiệu quả
kinh tế, giảm việc sử dụng thuốc BVTV trên đồng ruộng. Tuy nhiên, thực tế sản
xuất những năm qua, nông dân mới áp dụng 1 đến 2 nguyên tắc trong tổng số 5
nguyên tắc của SRI, do đó chưa phát huy hết hiệu quả từ SRI mang lại. Vì vậy,
việc tuyên truyền, khuyến cáo mở rộng diện tích sử dụng đầy đủ 5 nguyên tắc của
SRI là hết sức cần thiết.

Vụ mùa 2015,
Chi cục BVTV phối hợp với các địa phương triển khai 7 mô hình áp dụng đầy đủ
các nguyên tắc SRI; tổng diện tích 12,7 ha với sự tham gia của 226 hộ nông dân tại
các địa phương: Xã Thu Ngạc huyện Tân Sơn, xã Tứ Xã huyện Lâm Thao, xã Hương
Nộn huyện Tam Nông, xã Minh Tiến huyện Đoan Hùng, xã Võ Miếu huyện Thanh Sơn,
xã Đào Xá huyện Thanh Thủy và xã Văn Khúc huyện Cẩm Khê. Các Mô hình được xây
dựng có tính đại diện vùng nhằm tuyên truyền, khuyến cáo bà con nông dân nâng
cao hiệu quả áp dụng SRI trên địa bàn tỉnh.

Tham gia mô
hình bà con nông dân được tập huấn, hướng dẫn, hỗ trợ kỹ thuật thực hiện các
nguyên tắc SRI theo phương châm “cầm tay chỉ việc”. Tiến hành gieo mạ thưa với
lượng 1 kg giống/10m² đất mạ, cấy mạ non từ 2 - 2,5 để lúa nhanh hồi
xanh, đẻ nhánh sớm, đẻ nhánh khỏe; Cấy thưa mật độ 35 khóm/m², cấy
mạ xúc 1  đến 2 dảnh để ruộng lúa thông
thoáng thuận lợi cho cho cây quang hợp. Bón thúc đẻ sớm 7 ngày sau cấy khi cây
lúa bắt đầu ra dảnh mới kết hợp làm cỏ sục bùn để hạn chế cỏ dại, cung cấp
dưỡng khí cho đất giúp bộ rễ lúa phát triển và nhanh ra lá mới, dảnh mới. Trong
vụ tiến hành tưới và rút nước xen kẽ 3 đến 4 lần theo giai đoạn sinh trưởng của
cây lúa nhằm kích thích bộ rễ phát triển nhanh, tăng khả năng chống đổ, hút
dinh dưỡng nuôi cây. tăng cường sử dụng phân hữu cơ hoai mục giúp cải tạo đất,
tăng độ phì và vi sinh vật có lợi giúp tăng khả năng hút dinh dưỡng của cây
lúa.

Kết quả các mô
hình cho thấy, áp dụng đầy đủ các nguyên tắc SRI cây lúa nhanh hồi xanh, đẻ
nhánh khỏe và tập trung, số dảnh hữu hiệu cao hơn so với áp dụng SRI đại trà, trung
bình đạt 7,6 dảnh/khóm, cao hơn đại trà 0,2 – 0,3 dảnh/khóm. Trên các ruộng áp
dụng đầy đủ nguyên tắc SRI lúa thông thoáng ít sâu bệnh, cây lúa cứng cáp chống
đổ tốt, bông to hạt mẩy, cho năng suất trung bình đạt 244,7 kg/sào, cao hơn đại
trà 31,1 kg/sào. Hạch toán kinh tế cho thấy các mô hình cho lãi trung bình
450.200 đồng/sào (12,5 triệu đồng/ha), cao hơn đại trà 230.200 đồng/sào (6,4
triệu đồng/ha).

Thành công của các mô hình là cơ sở khuyến
khích nông dân áp dụng tăng số nguyên tắc, phát huy hiệu quả của SRI, góp phần
tăng năng suất lúa, tăng hiệu quả kinh tế, giảm chi phí sản xuất và
hướng tới một nền sản xuất nông nghiệp bền vững, thích ứng với biến đổi khí
hậu, góp phần thực hiện thắng lợi chủ trương tái cơ cấu ngành nông nghiệp trong
những năm tiếp theo./.

Bài
và ảnh: Nguyễn Quang Hưng - BVTV