Sáng ngày 05/12/2025, tại Viện Khoa học kỹ thuật Nông lâm nghiệp miền núi phía Bắc, Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với UBND tỉnh Phú Thọ tổ chức Hội thảo “Thúc đẩy kết quả nghiên cứu, chuyển giao khoa học công nghệ trong nông nghiệp vùng miền núi phía Bắc và định hướng hoạt động trong kỷ nguyên mới”. Đồng chủ trì hội thảo có đồng chí Phùng Đức Tiến, thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường; đồng chí Nguyễn Văn Long, vụ trưởng Vụ Khoa học và Công nghệ; đồng chí Đinh Công Sứ, Tỉnh ủy viên, phó Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ. 

Toàn cảnh buổi Hội thảo

Tham dự hội thảo có 250 đại biểu là lãnh đạo các Cục, Vụ thuộc Bộ Nông nghiệp và Môi trường; Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam và các đơn vị thành viên; Hội Làm vườn Việt Nam; lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường, Sở Khoa học và Công nghệ của 9 tỉnh vùng Trung du và Miền núi phía Bắc; đại diện các trường đại học, học viện, hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp khoa học công nghệ, hợp tác xã và một số tổ chức quốc tế.

Phát biểu khai mạc hội thảo, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến nhấn mạnh: Vùng Trung du và miền núi phía Bắc là khu vực có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng của đất nước. Trong suốt 20 năm qua, hoạt động nghiên cứu, chuyển giao khoa học công nghệ trong nông nghiệp đã được triển khai mạnh mẽ, góp phần quan trọng vào việc phát triển sản xuất, nâng cao đời sống người dân và bảo vệ môi trường, sử dụng bền vững tài nguyên, thiên nhiên của vùng. Tuy nhiên, vùng vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức để phát triển bền vững, ứng phó biến đổi khí hậu và yêu cầu đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số trong kỷ nguyên mới.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Phùng Đức Tiến phát biểu khai mạc hội thảo

Do vậy, việc tổ chức hội thảo hôm nay nhằm đánh giá toàn diện, khách quan hoạt động khoa học công nghệ thời gian qua tại vùng; nhận diện những tồn tại, hạn chế, bất cập và “điểm nghẽn”, từ đó đề xuất những định hướng, giải pháp tháo gỡ, góp phần thúc đẩy nghiên cứu, chuyển giao khoa học công nghệ của vùng trong giai đoạn mới theo tinh thần Nghị quyết 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Phát biểu chào mừng tại hội thảo, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ Đinh Công Sứ đã thông tin khái quát về tỉnh Phú Thọ sau hợp nhất, đặc biệt là tình hình kinh tế - xã hội và những kết quả đạt được trong lĩnh vực sản xuất nông nghiệp, khoa học công nghệ, chuyển đổi số của tỉnh trong năm 2025; những định hướng trong sản xuất nông nghiệp của tỉnh đến năm 2030. Đồng chí Phó Chủ tịch UBND tỉnh cho biết: Những năm qua, sản xuất nông nghiệp của tỉnh Phú Thọ đã đạt được nhiều kết quả nổi bật, đóng góp quan trọng cho sự phát triển của địa phương nói riêng, của ngành Nông nghiệp và kinh tế - xã hội cả nước nói chung. Hiện nay, tỉnh đang tổ chức lại sản xuất nông nghiệp theo hướng an toàn, bền vững; tăng cường liên kết giữa nông dân - hợp tác xã - doanh nghiệp - nhà khoa học - Nhà nước; đẩy mạnh áp dụng quy trình sản xuất tốt, truy xuất nguồn gốc, xây dựng thương hiệu, chỉ dẫn địa lý nhằm nâng cao giá trị, tăng sức cạnh tranh của nông sản trên thị trường trong nước và quốc tế.

Nhiệm kỳ 2025 - 2030, tỉnh xác định quan điểm, mục tiêu “Tiên phong phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Phát triển xanh, bền vững, toàn diện cả về kinh tế, văn hóa, xã hội và môi trường…”. Để thực hiện được mục tiêu này, Phú Thọ rất cần sự đồng hành chặt chẽ của các bộ, ngành Trung ương; sự hợp tác, chia sẻ kinh nghiệm của các tỉnh bạn; đặc biệt là sự hỗ trợ, tư vấn khoa học của các viện nghiên cứu, trường đại học, nhà khoa học, chuyên gia và cộng đồng doanh nghiệp. Từ đó, góp phần giúp cho ngành Nông nghiệp của tỉnh nói riêng, của vùng Trung du và miền núi phía Bắc nói chung bứt phá trong kỷ nguyên mới.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ, Đinh Công Sứ phát biểu tại Hội thảo

Tại hội thảo, các đại biểu đã tập trung phân tích, đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo lĩnh vực trồng trọt vùng Trung du và miền núi phía Bắc. Đồng thời, thảo luận, đề xuất những định hướng lớn mang tính đột phá trong hoạt động khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo lĩnh vực Nông nghiệp của vùng.

Trình bày báo cáo về giải pháp bảo vệ và nâng cao sức khỏe đất phục vụ sản xuất bền vững, ThS. Lê Thị Mỹ Hảo, Viện Thổ nhưỡng Nông hóa nêu rõ tình trạng suy thoái đất đang diễn ra trên cả 3 miền với các dạng xói mòn, rửa trôi, giảm chất hữu cơ, chua hóa, mặn hóa và ô nhiễm. Một hệ thống bản đồ số tích hợp (WebGIS) được đề xuất nhằm theo dõi các chỉ số đất như pH, N, P, K, xói mòn, độ che phủ, phát thải khí nhà kính, SDG 2.4.1. Việc số hóa dữ liệu đất, cây trồng 10-20 năm sẽ giúp các địa phương lựa chọn cây trồng thích hợp, quy hoạch vùng sản xuất và xây dựng hệ thống cảnh báo sớm. Theo bà Hảo, cơ sở dữ liệu mở còn cho phép các viện, trường và doanh nghiệp phát triển ứng dụng AI, mô hình dự báo hay bản đồ khuyến nghị phân bón. Bà cũng đề cập giải pháp giám sát đất bằng viễn thám, UAV và cảm biến thông minh nhằm nâng cao hiệu quả quản lý.

TS. Hoàng Văn Hồng, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia trình bày tham luận tại Hội thảo

Ở lĩnh vực khuyến nông, TS. Hoàng Văn Hồng, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia nhấn mạnh vai trò của mô hình đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong nâng cao chất lượng sản xuất. Các mô hình trình diễn giúp tăng hiệu quả từ 10-30%, góp phần thay đổi thói quen sản xuất, tăng năng suất và giảm tổn thất sau thu hoạch. Với lúa gạo, năng suất tại mô hình tăng 30-35%, thu nhập người dân tăng 20–25% và chi phí đầu vào giảm 5-10%. Trong cây ăn quả, năng suất tăng 10-15%, hiệu quả kinh tế tăng hơn 15%, sản phẩm được truy xuất nguồn gốc và một số diện tích đạt tiêu chuẩn VietGAP. Các vùng nguyên liệu được hình thành rõ nét hơn, kéo theo sự phát triển của mô hình tổ chức sản xuất và tiêu thụ gắn với tổ khuyến nông cộng đồng.

Các đại biểu cho rằng, bên cạnh những kết quả đạt được, hoạt động sản xuất Nông nghiệp của vùng Trung du và Miền núi phía Bắc còn nhỏ lẻ, manh mún, hiệu quả chưa tương xứng với tiềm năng sẵn có về con người và điều kiện tự nhiên của vùng. Do vậy, trong thời gian tới cần phải có những giải pháp cụ thể, hiệu quả và phù hợp như: Quan tâm bảo vệ, nâng cao sức khỏe đất phục vụ phát triển nông nghiệp bền vững của vùng; xây dựng cơ sở dữ liệu về sức khỏe đất; đẩy mạnh ứng dụng nông nghiệp công nghệ cao trong sản xuất khu vực cận đô thị; tăng cường quản lý chất lượng và truy xuất nguồn trong phát triển các loại cây ăn quả đặc sản, hình thành chuỗi giá trị nông sản miền núi hiện đại, minh bạch và bền vững...

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Phùng Đức Tiến và Phó Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ, Đinh Công Sứ thăm gian hàng trưng bày tại Hội thảo 

Từ góc độ người theo dõi sự phát triển của vùng trong nhiều năm, nguyên Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Quốc Doanh nhận xét sự chuyển mình của nông nghiệp miền núi phía Bắc là rất lớn. Nhiều nông sản đặc sản được thị trường đón nhận, hệ thống ruộng bậc thang được khai thác hiệu quả và năng suất lúa tăng nhanh nhất cả nước. Việc chuyển đổi từ ngô nương sang cây ăn quả ở Sơn La hay cải thiện năng suất chè cho thấy khoa học công nghệ là chìa khóa của thay đổi. Độ che phủ rừng tăng 18% trong hai mươi năm qua (năm 2005 đạt 37%, 2025 ước đạt 55%). Theo ông Doanh, đây là minh chứng rõ ràng cho sự điều chỉnh phương thức canh tác. Ông đề xuất tiếp tục phát triển theo chiều sâu, xây dựng gói kỹ thuật theo từng tiểu vùng, đồng thời coi thương hiệu và liên kết sản xuất - du lịch là hướng đi nâng cao giá trị. 

Kết luận hội thảo, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến một lần nữa nhấn mạnh vai trò cốt lõi của khoa học công nghệ trong việc đảm bảo an ninh lương thực, gia tăng độ che phủ rừng, phát triển thủy sản và hỗ trợ phòng chống thiên tai. Ông đánh giá hội thảo có tính khoa học cao, thông tin đầy đủ và chuyên sâu, thể hiện tinh thần phối hợp giữa các đơn vị trong ngành. “Sắp tới, Bộ sẽ ưu tiên nghiên cứu về biến đổi khí hậu, chuyển đổi số, phổ cập tri thức số và tăng cường liên kết thương mại hóa sản phẩm. Khoa học công nghệ phải đi sâu, liên kết mọi lĩnh vực để mở cánh cửa phát triển mới cho nông nghiệp miền núi phía Bắc”, Thứ trưởng khẳng định.

Hội thảo là hoạt động có ý nghĩa thiết thực góp phần thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số trong lĩnh vực nông nghiệp, tài nguyên, môi trường và phát triển nông thôn; tăng cường kết nối, hợp tác giữa các đơn vị nghiên cứu khoa học công nghệ, doanh nghiệp, các địa phương và liên kết vùng. Đồng thời, tạo cơ sở để đề xuất chương trình khoa học công nghệ phục vụ phát triển nông nghiệp bền vững vùng Trung du và miền núi phía Bắc giai đoạn 2026 - 2030.

Hồng Đức – Trung tâm Khuyến nông