Theo dự báo của Trung tâm khí tượng thủy văn Trung ương, nhìn chung vụ Chiêm Xuân 2019-2020 lượng dòng chảy trên các sông suối trong tỉnh khả năng vẫn ở mức thấp hơn so với TBNN và xấp xỉ vụ Chiêm Xuân 2018-2019. 

Trong tháng 1, 2/2020, các hồ thủy điện lớn trên thượng nguồn sông Lô, sông Chảy, sông Đà đã có kế hoạch xả nước chống hạn cho hạ du, phục vụ sản xuất nông nghiệp vụ Chiêm Xuân 2019-2020, mực nước trên các sông dao động mạnh với biên độ từ (2-4) m. Các tháng cuối mùa, mực nước trên sông Thao tại Phú Thọ sẽ xuống dần, gây ra tình trạng thiếu nước; trên sông Lô tại Vụ Quang, Việt Trì mực nước chủ yếu dao động theo điều tiết của các hồ chứa thủy điện và sẽ xảy ra tình trạng thiếu nước cục bộ nhưng mức độ thiếu hụt không nhiều. Bên cạnh đó, lượng mưa từ tháng 12/2019 đến tháng 4/2020 toàn tỉnh phổ biến ở mức xấp xỉ dưới TBNN (thấp hơn 5-15% so với TBNN). Lượng mưa từ tháng 2-4/2020 trên khu vực phổ biến ở mức xấp xỉ dưới TBNN, có nơi xấp xỉ TBNN. Một số diện tích sản xuất nông nghiệp dự kiến sẽ bị gặp khó khăn về nguồn nước (Lưu vực sông Lô: Dự kiến các vùng diện tích thiếu nước khoảng 190 ha, tập trung các xã: Phượng Lâu, Kim Đức - TP Việt Trì 20 ha; Tử Đà, Bình Bộ - Phù Ninh 20 ha; Đại An - huyện Thanh Ba khoảng 10 ha; Ngọc Quan, Hùng Quan, Chí Đám, Phong Phú, Hữu Đô, Đại Nghĩa, Hùng Long, Vụ Quang, Yên Kiện, Tiêu Sơn - huyện Đoan Hùng 140 ha; Lưu vực sông Đà: Dự kiến diện tích hạn hán khoảng 28 ha nằm ở các xã: Tân Lập, Cự Đồng - huyện Thanh Sơn 15 ha; Đoan Hạ, thị trấn La Phù - huyện Thanh Thủy 13 ha; Lưu vực sông Thao: Dự kiến diện tích hạn hán khoảng 393 ha nằm ở các xã: Thanh Đình, Chu Hóa - TP Việt Trì 20 ha; Hùng Sơn - huyện Lâm Thao 40 ha; Yên Nội, Khải Xuân, Sơn Cương, Hanh Cù, Thanh Vân, Thanh Xá, Đông Thành, Quảng Nạp, Năng Yên - huyện Thanh Ba 80 ha; Xuân Sơn, Tam Thanh, Thu Cúc - huyện Tân Sơn 25 ha; Lâm Lợi, Văn Lang, Yên Kỳ, Đan Hà, Hà Lương - huyện Hạ Hòa 110 ha; Lương Sơn, Xuân An, Thượng Long, Phúc Khánh, Ngọc Lập - huyện Yên Lập 50 ha; Đào Xá - huyện Thanh Thủy 20 ha; Văn Lung, Hà Lộc, Phú Hộ, Thanh Vinh - TX Phú Thọ 40 ha; Hưng Hóa - huyện Tam Nông 08 ha).

Tỉnh Phú Thọ hiện có 2.109 công trình thủy lợi, phục vụ tưới cho 61.913 ha diện tích lúa cả năm, gồm: 1.109 hồ, đập; 717 phai dâng; 283 trạm bơm (gồm 249 trạm bơm tưới, 19 trạm bơm tưới, tiêu kết hợp; 15 trạm bơm tiêu); Tổng diện tích đất trồng lúa có công trình thủy lợi phục vụ là 33.394 ha; trong đó, Công ty TNHH Nhà nước một thành viên khai thác CTTL Phú Thọ phục vụ 17.083 ha; các hợp tác dịch vụ thủy lợi phục vụ 16.311 ha. Kế hoạch gieo cấy vụ Chiêm Xuân 2019-2020 toàn tỉnh là 36.150 ha lúa, 5.520 ha ngô; các cây rau màu khác, gồm: Sắn 6.500 ha; rau các loại: 4.660 ha.

Để đảm bảo nguồn nước phục vụ sản xuất nông nghiệp vụ Chiêm Xuân 2019-2020; Sở Nông nghiệp và PTNT đã tham mưu UBND tỉnh ban hành Kế hoạch số 5672/KH-UBND ngày 05/12/2019 của UBND tỉnh Phú Thọ về Phòng chống hạn hán, thiếu nước, phục vụ sản xuất nông nghiệp và dân sinh mùa khô năm 2019-2020; trong đó, đề ra các nhiệm vụ và giải pháp cụ thể trong thời gian tới; đồng thời giao nhiệm vụ cụ thể cho các sở, ngành và các đơn vị có liên quan trong việc tuyên truyền, phối hợp thực hiện kế hoạch. Sở Nông nghiệp và PTNT đã chỉ đạo UBND các huyện, thành, thị và Công ty TNHH Nhà nước một thành viên Khai thác công trình thủy lợi Phú Thọ chủ động trong công tác chỉ đạo chống hạn cấp nước phục vụ sản xuất, đồng thời thực hiện các biện pháp công trình và phi công trình để đảm bảo nguồn nước phục vụ sản xuất.

Những ngày đầu năm 2020, thời tiết tại Phú Thọ khô hanh kéo dài, ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động sản xuất nông nghiệp; tuy nhiên, bà con nông dân ở các huyện, thành, thị đã xuống đồng, khẩn trương làm đất, chuẩn bị lấy nước vào ruộng trong các đợt xả nước phục vụ cho gieo cấy vụ lúa Chiêm xuân 2020. Xác định vụ Chiêm xuân là vụ chủ lực trong năm nên ngay từ cuối năm 2019, Chi cục Thủy lợi đã chủ động cử cán bộ phụ trách địa bàn thường xuyên kiểm tra sản xuất, phối hợp với phòng nông nghiệp các huyện, thành, thị bám sát địa phương nhằm hướng dẫn vận động bà con nông dân tiến hành làm đất, cày bừa sớm để chuẩn bị cho công tác lấy nước, gieo cấy theo đúng khung lịch thời vụ của Bộ nông nghiệp và PTNT khuyến cáo được hiệu quả. Đợt xả nước lần 1 diễn ra từ ngày 20/01 đến ngày 23/01/2020; đây là thời điểm cận kề tết Nguyên đán; với sự chỉ đạo sát sao của Sở Nông nghiệp & PTNT, Chi cục thủy lợi và các Phòng Nông nghiệp và PTNT các huyện, thành, thị; kết thúc lấy nước đợt 1, toàn tỉnh đã đảm bảo đủ nước, cày bừa cho 26.180 ha; đạt 72,4% Kế hoạch (trong đó, tổng diện tích lúa đã cấy 20.852 ha đạt 57,7% Kế hoạch).

Giữa đợt xả nước lần 1 và lần 2 có mưa lớn trên diện rộng nên tính đến ngày 06/02/2020, tỷ lệ diện tích đủ nước của tỉnh Phú Thọ đạt khá cao so với các tỉnh Trung du và đồng bằng Bắc bộ. Sau tết Nguyên đán bà con đã tích cực, chủ động ra đồng lấy nước để tiếp tục cấy nốt diện tích còn lại. Tính đến thời điểm hiện tại, sau 3 ngày xả nước của đợt 2, diện tích đủ nước trên địa bàn tỉnh đã đạt 97,3% ; tổng diện tích lúa đã cấy toàn tỉnh 29.925 ha, đạt 83% Kế hoạch (riêng huyện Thanh Ba, diện tích đủ nước và diện tích đã gieo cấy đạt 100% KH). Hiện tại, đa phần diện tích lúa được gieo cấy trước và sau tết Nguyên đán đang phát triển rất tốt hứa hẹn một vụ mùa bội thu.

Sở Nông nghiệp và PTNT tiếp tục chỉ đạo UBND các huyện, thành, thị và Công ty TNHH Nhà nước một thành viên Khai thác công trình thủy lợi Phú Thọ chủ động lấy nước những ngày còn lại của xả nước đợt 2 và đợt 3; bơm tích nước vào các hồ chứa, kênh, mương, vùng trũng để đảm bảo nguồn nước phục vụ công tác tưới dưỡng cho vụ Chiêm Xuân 2019-2020./.