Những năm qua, ngành nông nghiệp đã phối hợp với các ngành liên quan và các địa phương tăng cường công tác quản lý nhà nước về sử dụng, kinh doanh thuốc BVTV, hướng tới một nền nông nghiệp bền vững, thân thiện với môi trường.

Thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) là chất, hỗn hợp các chất hoặc chế phẩm vi sinh vật không những có tác dụng phòng, trừ sinh vật hại mà còn giúp nông dân điều chỉnh mùa vụ, thời gian thu hoạch, góp phần tăng năng suất, sản lượng, chất lượng sản phẩm cây trồng. Những năm qua, ngành nông nghiệp đã phối hợp với các ngành liên quan và các địa phương tăng cường công tác quản lý nhà nước về sử dụng, kinh doanh thuốc BVTV, hướng tới một nền nông nghiệp bền vững, thân thiện với môi trường.
Thuốc BVTV trong sản xuất nông nghiệp tạo ra nhiều lợi ích, nếu sử dụng thuốc BVTV đúng mục đích, đúng kỹ thuật sẽ mang lại hiệu quả. Theo đánh giá của các nhà chuyên môn, trong chuỗi sản xuất nông nghiệp, thuốc BVTV có vai trò quan trọng, nếu thiếu đi công cụ này, hơn nửa sản lượng lương thực sẽ bị thất thoát do tác hại của sâu, bệnh, cỏ dại, gây thiệt hại lớn về kinh tế, tác động xấu đến đời sống, thu nhập của người nông dân. Tại tỉnh ta, những năm gần đây, người dân sản xuất nông nghiệp nói chung, rau màu nói riêng đã tăng cường sử dụng thuốc BVTV sinh học, dần đẩy lùi sử dụng thuốc BVTV hóa học để tạo ra những sản phẩm an toàn.
Là hộ sản xuất rau lâu năm, những năm gần đây, gia đình ông Nguyễn Văn Chúc ở khu 11, xã Tứ Xã đã thay đổi cách thức sản xuất. Trước đây với trên 3.000m2 rau, tháng nào ông cũng phải mất vài trăm nghìn thuốc hóa học, việc cách ly đảm bảo an toàn vệ sinh cũng được gia đình làm theo kinh nghiệm. Tuy nhiên, nhận thấy được việc tạo uy tín, xây dựng thương hiệu rau của gia đình, ông Chúc đã chuyển sang sản xuất rau an toàn. Phân bón cũng được bón đúng quy trình, có thời gian cách ly theo đúng quy định. Để cung cấp rau quanh năm, ông Chúc đầu tư hệ thống nước tưới đảm bảo, vì vậy rau của gia đình được các HTX trên địa bàn thu mua ổn định. Ông cho biết: Gia đình tuyệt đối không sử dụng thuốc BVTV hóa học, trong canh tác rau nếu vào thời điểm rau nhiều sâu bệnh, gia đình chỉ sử dụng thuốc BVTV sinh học và cách ly đúng thời gian quy định.
Không chỉ ở xã Tứ Xã, huyện Lâm Thao mà ở hầu hết các địa bàn trong tỉnh, người dân đã dần có thói quen sử dụng thuốc BVTV an toàn. Xã Tu Vũ, huyện Thanh Thủy là xã thuần nông. Ngoài sản xuất lúa, nhân dân còn có truyền thống sản xuất rau, củ, quả quanh năm với diện tích, quy mô lớn có nhiều loại rau màu phong phú. Để sản xuất hiệu quả, UBND xã đã lãnh đạo các tổ chức thành viên bám sát Nghị quyết Đảng bộ xã, cùng với Hợp tác xã rau an toàn đi sâu vào mô hình rau an toàn theo tiêu chuẩn VietGAP. Ngay từ khi bắt tay vào sản xuất rau an toàn, các cán bộ kỹ thuật trực tiếp hướng dẫn bà con quy trình sản xuất rau từ khâu làm đất, chọn giống rau, phân bón, kỹ thuật chăm sóc, quản lý dịch hại, sơ chế, đóng gói, dán tem mác... Để bảo đảm chất lượng đầu ra, lãnh đạo xã thường xuyên phối hợp với Ban giám đốc HTX tuyên truyền, nhắc nhở thành viên chấp hành nghiêm quy trình sản xuất rau theo tiêu chuẩn VietGAP, đồng thời, HTX còn kiểm soát chặt chẽ việc sử dụng các loại thuốc BVTV theo nguyên tắc bốn đúng. Vì vậy, sản phẩm rau của HTX luôn đảm bảo không có lượng thuốc BVTV hay các chất hóa học khác tồn dư trong rau, củ, quả, đáp ứng tiêu chuẩn vào các siêu thị, cửa hàng nông sản sạch hay xuất khẩu.
Tuy nhiên, do tác động của biến đổi khí hậu, thời tiết diễn biến bất thường cộng với yêu cầu thâm canh, tăng vụ đã khiến cho tình hình dịch bệnh gây hại trên cây trồng ngày càng phức tạp, kéo theo số lượng và chủng loại thuốc BVTV được đưa vào sử dụng cũng tăng lên. Đảm bảo hài hòa giữa việc sử dụng thuốc BVTV để bảo vệ sản xuất rau màu với việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng và môi trường, ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ nhằm giảm thiểu việc sử dụng thuốc BVTV để hướng tới một nền nông nghiệp sạch, an toàn.
Phú Thọ là tỉnh có cơ cấu đa dạng giống cây trồng, được phân bố đều trên nhiều vùng sinh thái khác nhau. Theo thống kê, hàng năm toàn tỉnh có diện tích trồng lúa trên 60.000ha, ngô khoảng 18.000ha, rau trên 15.000ha, chè gần 16.000ha, cây ăn quả gần 15.000ha. Để cây trồng hạn chế thiệt hại do dịch hại gây ra, công tác chăm sóc, bảo vệ là hết sức cần thiết, trong đó việc sử dụng thuốc BVTV đúng cách là biện pháp hữu hiệu. Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có hơn 400 cơ sở buôn bán thuốc BVTV đã được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện.
Hàng năm, Sở Nông nghiệp và PTNT chỉ đạo các đơn vị trong ngành tăng cường công tác tuyên truyền, tập huấn, hướng dẫn người dân sử dụng thuốc BVTV đảm bảo an toàn, hiệu quả theo nguyên tắc bốn đúng; tăng cường hướng dẫn công tác thu gom bao bì thuốc BVTV sau sử dụng để giảm thiểu tác hại của thuốc BVTV đối với sức khỏe con người và môi trường. Các đơn vị trong ngành, đặc biệt là Chi cục Trồng trọt và BVTV thường xuyên thanh tra, kiểm tra việc buôn bán, sử dụng thuốc BVTV. Theo kết quả thanh tra, kiểm tra sử dụng thuốc trên địa bàn những năm qua, việc sử dụng thuốc BVTV nói chung trên đồng ruộng của người nông dân, các doanh nghiệp cơ bản đã được thực hiện theo nguyên tắc bốn đúng, đảm bảo theo đúng hướng dẫn của nhà sản xuất ghi trên bao bì.
Trong năm 2021, Chi cục đã lấy 20 mẫu thuốc BVTV gửi kiểm định chất lượng, kết quả 17/20 mẫu đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật, 3/20 mẫu không đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật công bố, chưa phát hiện thuốc BVTV giả. Tiến hành kiểm tra đột xuất đối với ba cơ sở buôn bán thuốc BVTV, ban hành quyết định xử phạt ba cơ sở (hộ gia đình) vi phạm buôn bán thuốc BVTV không đảm bảo chất lượng. Đồng thời, khuyến khích các địa phương triển khai xây dựng bể chứa bao bì thuốc BVTV sau sử dụng trên đồng ruộng chưa đáp ứng theo quy định của pháp luật, đến hết năm 2021 toàn tỉnh có 6.623 bể chứa bao bì thuốc BVTV sau sử dụng, gồm cả xây mới và đã có.
Cùng với tập huấn, hướng dẫn, Chi cục Trồng trọt và BVTV triển khai thực hiện, nhân rộng các mô hình sản xuất nông nghiệp hữu cơ, áp dụng các kỹ thuật canh tác tiên tiến; tham mưu cho Sở Nông nghiệp và PTNT bố trí cơ cấu thời vụ, cơ cấu giống cây trồng hợp lý, giảm thiểu sự phát sinh, phát triển của các loại sâu bệnh, từ đó hạn chế việc sử dụng thuốc BVTV.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy, ở một số nơi vẫn còn tình trạng sử dụng thuốc BVTV trên cây rau chưa tuân thủ nguyên tắc bốn đúng, vứt bao bì bừa bãi trên đồng ruộng, gần nguồn nước làm ảnh hưởng trực tiếp đến cây trồng, đến môi trường đất, nước, không khí, đến các loài sinh vật khác, đặc biệt là ảnh hưởng trực tiếp hay gián tiếp đến sức khỏe con người.
Để làm tốt hơn nữa việc sử dụng thuốc BVTV an toàn trên cây rau trong thời gian tới, ông Phan Văn Đạo - Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cho biết: Cần tăng cường hơn nữa công tác thông tin tuyên truyền, hướng dẫn nông dân sử dụng thuốc BVTV an toàn hiệu quả; có sự vào cuộc mạnh mẽ của các cấp, các ngành, đặc biệt là cấp xã, phường trong việc quản lý nhà nước về thuốc BVTV; tích cực triển khai tập huấn cho nông dân về kỹ thuật sử dụng thuốc BVTV an toàn hiệu quả, chú trọng, bảo đảm thời gian cách ly của từng loại thuốc trên từng loại cây trồng sau khi sử dụng, đặc biệt là trên cây rau; tạo điều kiện để nông dân có nơi thu gom vỏ bao bì thuốc sau khi sử dụng để tiêu hủy bảo đảm vệ sinh môi trường đồng ruộng.