Vụ mùa 2016 diễn ra trong điều kiện thời vụ rất gấp, một số diện tích mạ, lúa mùa sớm đan xen với lúa xuân muộn đang thu hoạch, lúa chét, ruộng rạ chưa làm đất; thời gian gieo cấy không tập trung. Đặc biệt, do điều kiện thời tiết đầu vụ nóng, ẩm thuận lợi cho các đối tượng sâu bệnh hại phát triển nên nguồn sâu cuốn lá nhỏ, sâu đục thân đã chuyển lứa với mật độ số lượng lớn, gây hại trên trà mùa sớm và mùa trung mới cấy ngay từ đầu vụ. Theo dự báo của Chi cục Bảo vệ thực vật Phú Thọ, thời gian tháng 7, tháng 8 là thời kỳ cao điểm sâu bệnh hại trong vụ mùa, các đối tượng sâu bệnh gia tăng gây hại có nguy cơ ảnh hưởng đến năng suất lúa. Căn cứ theo kết quả tổng điều tra sâu bệnh đầu vụ, nhận định trong vụ mùa năm 2016, các đối tượng sâu bệnh sẽ tích lũy, gia tăng gây hại trên diện rộng, mức độ hại trung bình, cục bộ ổ nặng; tập trung một số đối tượng chính: Sâu cuốn lá nhỏ, sâu đục thân, bệnh khô vằn, rầy các loại, bệnh bạc lá - đốm sọc vi khuẩn,... trong đó đặc biệt lưu ý hai đối tượng là sâu cuốn lá nhỏ lứa 5 gây hại cuối tháng 7, lứa 6 gây hại giữa - cuối tháng 8 và sâu đục thân hai chấm.
1. Sâu cuốn lá nhỏ.
Có 2 lứa gây hại chính trong vụ mùa cần quan tâm chỉ đạo phòng trừ. Lứa 5, bướm ra rộ từ ngày 14 - 20/7/2016, sâu non nở rộ từ ngày 21/7/2016 trở đi và gây hại mạnh vào cuối tháng 7/2016. Lứa 6, sâu non nở rộ vào trung tuần tháng 8, gây hại mạnh từ giữa đến cuối tháng 8.
- Nguyên nhân: Do tính chất thời vụ rất gấp, thời gian gieo cấy lúa vụ mùa không tập trung, diện tích lúa chét nhiều, bướm sâu cuốn lá nhỏ liên tục di chuyển đẻ trứng trên mạ, lúa mùa sớm, mùa trung, lúa chét làm cho sâu cuốn lá nhỏ có mức độ rải lứa cao và diễn biến phức tạp hơn so với những năm trước.
- Kỹ thuật phòng trừ:
+ Biện pháp thủ công: Bắt giết sâu non khi đưa mạ ra ruộng cấy hoặc kết hợp khi làm cỏ sục bùn; dùng vợt bắt và tiêu diệt trưởng thành vào thời điểm bướm ra rộ trên ruộng lúa chưa làm đòng.
+ Khi phát hiện ruộng lúa có mật độ sâu cao trên 50 con/m2 (01 con/khóm) cần tiến hành phòng trừ bằng các thuốc trừ sâu cuốn lá đã được đăng ký trong Danh mục thuốc BVTV được phép sử dụng ở Việt Nam (Ví dụ: Clever 300WG, Hd-Fortuner 150EC, Dylan 10WG, Rigell 800 WG, Emagold 6.5 WG, Tasieu 5WG Alocbale 40EC, F16 600EC, Virtako 1.5GR, ...), pha và phun theo hướng dẫn trên bao bì. Thời gian phun thuốc trên trà mùa sớm tốt nhất từ ngày 21/7 - 27/7/2016; trà trung có thể muộn hơn 3 - 5 ngày.
Lưu ý: Sau phun 3 - 5 ngày cần kiểm tra lại, nếu ruộng vẫn còn mật độ vượt ngưỡng nêu trên cần phun phòng trừ ngay.
2. Sâu đục thân
Vụ mùa 2016, Sâu đục thân có quy mô và mức độ hại cao hơn cùng kỳ năm trước, thời điểm sâu non lứa 4 nở không trùng với lứa sâu cuốn lá nhỏ.
- Dự kiến có 2 lứa chính trong vụ: Lứa 4, sâu non sẽ gây dảnh héo trên trà mùa sớm, mùa trung vào đầu tháng 8. Lứa 5, sâu non gây bông bạc trên trà lúa cấy muộn giai đoạn làm đòng - trỗ vào cuối tháng 9.
- Nguyên nhân: Do khi triển khai gieo cấy vụ mùa, trên đồng ruộng vẫn còn đan xen những diện tích lúa xuân muộn đang thu hoạch, lúa chét, ruộng rạ chưa làm đất, làm cho nguồn sâu đục thân chuyển lứa cao, quy mô và mức độ hại tăng so với những năm trước.
* Kỹ thuật phòng trừ:
- Biện pháp thủ công: Bà con có thể dùng vợt hoặc bẫy đèn bắt và tiêu diệt trưởng thành, ngắt ổ trứng vào thời điểm bướm sâu đục thân đẻ rộ, ngắt dảnh héo trên ruộng lúa để diệt sâu non.
- Để phòng trừ sâu đục thân có hiệu quả cần phải thường xuyên kiểm tra đồng ruộng. Khi phát hiện mật độ bướm cao trên 0,3 con/m2 hoặc mật độ trứng trên 0,3 ổ/m2 thì phải tiến hành phun phòng trừ bằng các thuốc trừ sâu đục thân đã được đăng ký trong Danh mục thuốc BVTV được phép sử dụng ở Việt Nam (Ví dụ: Victory 585EC, Nicata 95SP, Rigell 800 WG, Alocbale 40EC, Wavotox 585EC, F16 600EC,...) pha và phun theo hướng dẫn trên bao bì.
Thời điểm phun thuốc tốt nhất là sau khi bướm rộ 5 - 7 ngày; nếu mật độ bướm cao, ra kéo dài phải phun kép 2 lần, cách nhau 4 - 5 ngày. Giai đoạn lúa trỗ, nên phun thuốc trước khi lúa trỗ 5 - 7 ngày.
Để hạn chế thấp nhất thiệt hại do sâu bệnh gây ra trong vụ mùa, các địa phương cần tích cực chỉ đạo các phòng chuyên môn, UBND xã, phường, thị trấn, cán bộ khuyến nông cơ sở và bà con nông dân tăng cường kiểm tra, giám sát đồng ruộng, phát hiện sớm sâu bệnh gây hại và phòng trừ kịp thời, không để bệnh lây lan gây hại làm ảnh hưởng đến năng suất. Có như vậy mới đảm bảo sản xuất vụ mùa thắng lợi.
Phòng kỹ thuật IPM - Chi cục BVTV