Khu vực suối Xanh thuộc tiểu khu 334, khu Hạ Sơn, xã Yên Sơn giáp ranh với xã Tinh Nhuệ, huyện Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ và xã Yên Mông, thành phố Hòa Bình, tỉnh Hòa Bình trước đây là địa bàn phức tạp, rừng bị khai thác, lấn chiếm trái phép, chất lượng rừng bị suy giảm nghiêm trọng, nhân dân nơi đây thiếu nước phục vụ sản xuất và sinh hoạt; công tác quản lý bảo vệ rừng gặp nhiều khó khăn. 

Từ năm 2000 trở lại đây, thực hiện chủ trương khoán bảo vệ rừng của Nhà nước, cộng đồng người Dao khu Hạ Sơn trông giữ bảo vệ rất tốt gần 80 ha rừng suối Xanh; các loài cây bản địa phù hợp với điều kiện lập địa tái sinh tự nhiên sinh trưởng phát triển mạnh, rừng dần được phục hồi thành quần thể rừng hỗn giao có trữ lượng khá; nguồn nước phục vụ sinh hoạt cho 100 hộ, gần 500 nhân khẩu và 20 ha đất sản xuất nông nghiệp được đảm bảo. Chính sách giao khoán bảo vệ rừng đã góp phần thay đổi nhận thức của cộng đồng người Dao nơi đây đối với rừng; Họ coi rừng là tài sản quý báu của dân làng, không phát phá rừng vì cái lợi trước mắt, bảo vệ rừng vì lợi ích bền vững của cộng đồng hôm nay và tương lai con cháu sau này. 

Dẫn chúng tôi thăm rừng, anh Triệu Quý Nhâm tổ trưởng tổ bảo vệ rừng phấn khởi kể về những khó khăn buổi đầu mà thế hệ cha, anh các anh đã kiên trì trông giữ để có được cánh rừng xanh mướt phục vụ dân làng như ngày hôm nay; men theo khe suối 2 bên là thảm thực vật phong phú, các loài cây gỗ bản địa sinh trưởng tầng cao như Sồi, Giàng giàng, Gáo… có đường kính khoảng 40cm với mật độ phân bố đồng đều độ tàn che lớn; dưới khe suối là những ống nhựa len lỏi từ các mạch nguồn lấy nước phục vụ sinh hoạt của nhân dân tự làm; anh Nhâm kể thêm, chúng em chỉ lấy măng và một số cây thuốc dùng tại chỗ thôi, không cho ai lấy để bán đâu…

Với ý nghĩ, cách làm đơn giản mà thiết thực “bảo vệ rừng để phát triển bền vững” của cộng đồng người Dao khu Hạ Sơn, rừng suối Xanh được xem là điểm sáng trong công tác quản lý bảo vệ rừng cần được duy trì, phát huy để tiến tới rừng Suối Xanh được cấp Tín chỉ Cacbon, thành sản phẩm tham gia thị trường tín chỉ Cacbon nâng cao thu nhập cho cộng đồng người Dao nơi đây./.