Tài nguyên khoáng sản của tỉnh tuy không giàu, nhưng là nguồn lực quan trọng để phát triển kinh tế của tỉnh nhà. Theo số liệu thống kê, hàng năm các hoạt động khoáng sản đã đóng góp cho ngân sách hàng tỷ đồng và tạo thêm nhiều việc làm, tăng thu nhập cho nhân dân địa phương. Song chúng ta đều biết rằng tài nguyên khoáng sản là không thể tái tạo lại được, các hoạt động khoáng sản bao gồm: Khảo sát, thăm dò, khai thác, chế biến phải được thực hiện hợp lý, hiệu quả, tiết kiệm, đồng thời bảo vệ được môi trường sinh thái, đảm bảo an ninh, quốc phòng, bảo vệ các di sản của thiên nhiên, di tích lịch sử, bảo vệ các công trình có vị trí chiến lược và có giá trị kinh tế, văn hoá - xã hội, lợi ích cộng đồng. Luật Khoáng sản ban hành ngày 30/3/1996, Điều 14 có ghi:”không được hoạt động khoáng sản tại các khu vực cấm hoặc tạm thời cấm hoạt động khoáng sản vì lý do quốc phòng, an ninh, bảo vệ di tích lịch sử, văn hoá, cảnh quan hoặc vì lợi ích cộng đồng khác. Chính phủ quy định và công bố khu vực cấm hoặc tạm thời cấm hoạt động khoáng sản”.



Tại các Nghị định số 160/2005/NĐ-CP; số 07/2009/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Khoáng sản và Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Khoáng sản đã quy định cụ thể các khu vực cấm hoặc tạm thời cấm hoạt động Khoáng sản như sau :



a, Có di tích lịch sử, văn hoá, danh lam thắng cảnh đã được xếp hạng hoặc được UBND tỉnh quyết định khoanh vùng bảo vệ;



b, Rừng phòng hộ, rừng đặc dụng, khu bảo tồn thiên nhiên, khu bảo tồn đất ngập nước, khu vực bảo tồn địa chất;



c, Đã có quy hoạch đất đai dành riêng cho mục đích quốc phòng, an ninh hoặc ảnh hưởng xấu đến nhiệm vụ quốc phòng, an ninh;



d, Thuộc hành lang hoặc phạm vi bảo vệ an toàn các công trình thuộc kết cấu hạ tầng giao thông, hành lang bảo vệ an toàn lưới điện cao áp, công trình thuỷ lợi, đê điều, thông tin;



đ, Dành riêng cho tôn giáo;



e, Đô thị, khu thương mại, khu du lịch hoặc kết cấu hạ tầng quan trọng, khu công nghiệp, trừ diện tích thuộc dự án chế biến khoáng sản.



Căn cứ Nghị định số 160/2005/NĐ-CP, khu vực tạm thời cấm hoạt động Khoáng sản được quy định trong các trường hợp sau:



a, Do yêu cầu đột xuất về quốc phòng, an ninh;



b, Do yêu cầu bảo tồn thiên nhiên, di tích lịch sử - văn hoá, danh lam thắng cảnh đang được Nhà nước xem xét công nhận hoặc phát hiện trong quá trình thăm dò, khai thác khoáng sản;



c, Do yêu cầu phòng tránh hoặc khắc phục hậu quả thiên tai.



Các hoạt động khoáng sản của tỉnh trong những năm qua cũng khá sôi động với nhiều dự án về quy hoạch, thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng khoáng sản gắn với phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Riêng công tác khoanh định các khu vực cấm hoặc tạm thời cấm hoạt động khoáng sản theo quy định của Luật Khoáng sản năm 1996 cũng đã được triển khai thực hiện. Theo số liệu báo cáo năm 2004, toàn tỉnh có 13 khu vực cấm hoặc tạm thời cấm hoạt động khoáng sản với tổng diện tích là 23 013,95 ha. Tuy vậy số liệu nêu trên chưa được điều tra chi tiết, chưa có sự thống nhất của các cấp, các ngành. Công tác điều tra xác định 6 nhóm danh mục quy định các khu vực cấm và 3 nhóm danh mục quy định các khu vực tạm thời cấm hoạt động khoáng sản chưa được thực hiện đầy đủ theo quy trình, đã dẫn đến quá trình tổ chức thực hiện gặp nhiều khó khăn và thiếu căn cứ để thực hiện.



Để xác định các khu vực cấm hoặc tạm thời cấm hoạt động khoáng sản theo các quy định nêu trên, công tác khoanh định các khu vực cấm, tạm thời cấm hoạt động khoáng sản cần thiết phải thực hiện tuần tự theo các bước của quy trình, nhằm có căn cứ pháp lý trong công tác quản lý Nhà nước về các hoạt động khảo sát, thăm dò, khai thác và chế biến khoáng sản, thúc đẩy các hoạt động khoáng sản trên địa bàn tỉnh đi vào ổn định, góp phần đưa kinh tế địa phương phát triển bền vững.



Kết quả của công tác khoanh định các khu vực cấm, tạm thời cấm hoạt động khoáng sản khi được cấp có thẩm quyền ban hành, việc tổ chức thực hiện để đưa pháp luật vào cuộc sống cần phải được quan tâm nhiều hơn nữa của tất cả các cấp, các ngành và của toàn xã hội. Tài liệu cần được công khai phổ biến đến toàn xã hội, đặc biệt là các tổ chức, các cá nhân tham gia hoạt động khoáng sản cùng nhân dân, chính quyền cơ sở nơi nằm trong khu vực cấm hoặc tạm thời cấm hoạt động khoáng sản biết, có trách nhiệm thực hiện, bảo vệ và quản lý tốt trên địa bàn cơ sở.



Công tác xác định chỉ giới tại thực địa, lập bảng vẽ sơ đồ, biển chỉ dẫn, xây dựng mốc chỉ giới cho các khu vực cấm, tạm thời cấm hoạt động khoáng sản trên địa bàn toàn tỉnh cần phải có thời gian và kinh phí. Do vậy việc lựa chọn các khu vực thiết yếu như: khu rừng phòng hộ, rừng đặc dụng, kè, cầu trên sông … , nơi thường có các hoạt động khoáng sản đan xen nhằm hạn chế các hoạt động khoáng sản trái pháp luật.

Chúng ta tin rằng công tác quản lý các hoạt động khoáng sản, đặc biệt là việc cấp phép hoạt động khoáng sản cho các dự án mới sẽ có nhiều thuận lợi. Nhà đầu tư biết mình đang chuẩn bị đầu tư vào khu vực nào nhằm đảm bảo nguồn vốn đầu tư của mình được an toàn, chắc chắn. Các cấp, các ngành đã thống nhất nên giảm các thủ tục hành chính không cần thiết. Song các hoạt động khoáng sản đang được phép tiến hành, nằm trong khu vực bị công bố cấm hoặc tạm thời cấm hoạt động khoáng sản, cần phải có giải pháp đồng bộ, phù hợp với thực tế. Tại Điều 14, Luật Khoáng sản ban hành ngày 30/3/1996 quy định: “Trong trường hợp hoạt động khoáng sản đang được phép tiến hành ở khu vực mà khu vực đó bị công bố là khu vực cấm hoặc tạm thời cấm hoạt động khoáng sản thì Chính phủ giải quyết thoả đáng những thiệt hại cho tổ chức, cá nhân được phép hoạt động khoáng sản do việc cấm, tạm thời cấm hoạt động khoáng sản gây ra”. Để giải quyết toàn bộ vấn đề nêu trên, cần thiết phải có điều tra toàn diện hiện trạng hoạt động khoáng sản nằm trong vùng bị công bố cấm hoặc tạm thời cấm hoạt động khoáng sản, nhằm có số liệu chính xác, cùng các cấp các ngành và nhà đầu tư bàn thống nhất giải quyết.



Mặc dù sẽ còn nhiều phức tạp trong tổ chức thực hiện kết quả của công tác khoanh định các khu vực cấm, tạm thời cấm hoạt động khoáng sản, song chúng ta tin rằng mọi vấn đề sẽ được giải quyết phù hợp. Bởi mỗi chúng ta đều hiểu rằng: thúc đẩy kinh tế địa phương phát triển là rất cần thiết, nhưng vấn đề quan trọng hơn là phải trên cơ sở phát triển bền vững, đảm bảo an ninh, quốc phòng, bảo vệ di tích lịch sử, văn hoá, cảnh quan, môi trường và lợi ích chung của cả cộng đồng. Chúng ta không vì cái trước mắt, cái hôm nay mà trả giá đắt cho ngày mai.