Kết quả bước đầu dự án nghiên cứu đánh giá hiệu quả môi trường và kinh tế - xã hội của biện pháp sử dụng thảm bện hữu cơ đối với sự phát triển nông thôn bền vững và bảo vệ đất dốc
Chia sẻ:
Tam Nông là huyện miền núi, toàn huyện có 3.616,05 ha đất lâm nghiệp và 2.192,65 ha đất trồng cây công nghiệp, cây lâu năm trên đồi đất dốc. Do trước đây rừng tự nhiên bị khai thác, tàn phá nhiều, việc trồng mới rừng chủ yếu là trồng bạch đàn phục vụ cho việc cung cấp nguyên liệu cho ngành sản xuất giấy; theo báo cáo của ngành kiểm lâm thì độ che phủ rừng mới đạt 25%. Bên cạnh đó việc trồng một số loại cây công nghiệp như sơn, chè, cây màu (sắn, ngô,…) trên đất dốc cùng làm cho đất bị xói mòn, rửa trôi nghiêm trọng. Từ trước đến nay, các chủ sử dụng đất thường áp dụng biện pháp chống xói mòn trên đất dốc bằng cách đào rãnh, đắp bờ ngăn nước, làm ruộng bậc thang, bố trí hàng cây theo đường bình độ để ngăn dòng chảy của nước, trồng xen các loại cây họ đậu để che phủ đất và cải tạo đất. Các biện pháp trên tuy đã có tác dụng bảo vệ đất nhưng vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu chống xói mòn và bảo vệ đất dốc là rất cần thiết. Tháng 12 năm 2005, Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển nông nghiệp bền vững thuộc Trường Đại học Nông nghiệp I - Hà Nội đã triển khai Dự án nghiên cứu đánh giá hiệu quả môi trường và kinh tế - xã hội của biện pháp sử dụng thảm bện hữu cơ đối với sự phát triển nông thôn bền vững và bảo vệ đất dốc Việt Nam tại huyện Tam Nông.
Dự án nghiên cứu đánh giá hiệu quả môi trường và kinh tế - xã hội của biện pháp sử dụng thảm bện hữu cơ đối với sự phát triển nông thôn bền vững và bảo vệ đất dốc tại Việt Nam là dự án nhánh số 10 (WP10) thuộc dự án nghiên cứu đóng góp về môi trường và kinh tế - xã hội của thảm cọ đối với sự phát triển bền vững và bảo vệ (Boassus) với sự tham gia của 10 nước trên thế giới là : Anh, Bỉ, Hungary, Letoni, Nam Phi, Brazil, Trung Quốc, Thái Lan, Việt Nam, Gambia. Dự án được tiến hành từ năm 2005 đến 2008.
Mục tiêu của dự án là: Khuyến khích sự tham gia của nhân dân địa phương sản xuất thảm để tạo việc làm và tăng thu nhập cho cộng đồng. Đầu tư việc sử dụng lá cọ và các thảm bện bằng rơm rạ cho việc chống xói mòn đất và làm thay đổi độ phì nhiêu đất theo các phương thức trồng trọt truyền thống. Đánh giá các khía cạnh kinh tế của việc sử dụng thảm bện đối với các hệ thống cây trồng và vùng sinh thái khác nhau nhằm giảm nhẹ cả chi phí sản xuất và lao động so với các kỹ thuật bảo vệ đất khác như làm ruộng bậc thang. Trình diễn tính hiệu quả của việc sử dụng các thảm bện là biện pháp kỹ thuật chống xói mòn đất, nhằm tổ chức các hoạt động khuyến nông và tuyên truyền chuyển giao kỹ thuật đến người nông dân.
Nội dung chính của dự án là: Đánh giá hiệu quả môi trường của việc sử dụng thảm bện phủ đất chống xói mòn và giữ độ ẩm đất đồi dốc. Đánh giá diễn biến độ phì đất và năng suất cây trồng.
Đánh giá hiệu quả xã hội của việc tạo công ăn việc làm cho người nông dân trong lúc nông nhàn, tận dụng sức lao động của người già, trẻ em, hiệu quả của công tác khuyến nông, chuyển giao kỹ thuật.
Dự án đã triển khai 2 mô hình thử nghiệm ở xã Hương Nộn và Xuân Quang từ năm 2005 đến năm 2006. Nội dung mô hình là: Bện thảm che phủ đất bằng các loại sản phẩm phụ trong nông nghiệp như thân cây tre, thân cây ngô, lá cọ để che đất cho các loại cây lạc, ngô, đậu tương trồng trên đất dốc.
Kết quả bước đầu cho thấy tại vùng có điều kiện địa hình đất dốc, khí hậu nhiệt đới nắng lắm, mưa nhiều cần thiết phải áp dụng những biện pháp bảo vệ, giữ ẩm cho đất vào mùa khô và chống rửa trôi, xói mòn đất vào mùa mưa, cho đất đồi sản xuất nông, lâm nghiệp.
Việc sử dụng các loại thảm bện hữu cơ từ các loại phế thải nông nghiệp để phủ đất đồi trồng các loại cây màu ngắn ngày là một trong những biện pháp bảo vệ đất dốc có hiệu quả, ngoài việc giữ ẩm cho đất vào mùa khô, chống xói mòn vào mùa mưa, khi thảm mục đi là nguồn bổ sung chất hữu cơ cho đất. Khi phủ thảm hạn chế việc phát triển của cỏ dại, giảm công làm cỏ của người lao động. Phủ thảm bện hữu cơ bằng các loại phế thải có ưu điểm hơn phủ bằng nilon là đảm bảo bề mặt thông thoáng cho đất, không gây ô nhiễm đất.
Tại các mô hình thử nghiệm cũng cho thấy việc phủ các loại thảm đất được giữ ẩm tốt hơn không phủ, năng suất đậu tương, lạc, ngô đều tăng so với đất không phủ thảm.
Hiện nay tại 2 xã - nơi triển khai mô hình thử nghiệm là Xuân Quang và Hương Nộn, bà con nông dân đã biết cách bện thảm hữu cơ từ các loại phế thải nông nghiệp để che phủ đất đồi. Một số gia đình có điều kiện về lao động đã áp dụng vào đất của mình để bảo vệ đất. Dự án tiếp tục được nghiên cứu đến năm 2008 để hoàn thiện, đánh giá, tổng kết và triển khai ra diện rộng, góp thêm một biện pháp chống xói mòn, bảo vệ đất có hiệu quả cho vùng đất dốc.
Dự án nghiên cứu đánh giá hiệu quả môi trường và kinh tế - xã hội của biện pháp sử dụng thảm bện hữu cơ đối với sự phát triển nông thôn bền vững và bảo vệ đất dốc tại Việt Nam là dự án nhánh số 10 (WP10) thuộc dự án nghiên cứu đóng góp về môi trường và kinh tế - xã hội của thảm cọ đối với sự phát triển bền vững và bảo vệ (Boassus) với sự tham gia của 10 nước trên thế giới là : Anh, Bỉ, Hungary, Letoni, Nam Phi, Brazil, Trung Quốc, Thái Lan, Việt Nam, Gambia. Dự án được tiến hành từ năm 2005 đến 2008.
Mục tiêu của dự án là: Khuyến khích sự tham gia của nhân dân địa phương sản xuất thảm để tạo việc làm và tăng thu nhập cho cộng đồng. Đầu tư việc sử dụng lá cọ và các thảm bện bằng rơm rạ cho việc chống xói mòn đất và làm thay đổi độ phì nhiêu đất theo các phương thức trồng trọt truyền thống. Đánh giá các khía cạnh kinh tế của việc sử dụng thảm bện đối với các hệ thống cây trồng và vùng sinh thái khác nhau nhằm giảm nhẹ cả chi phí sản xuất và lao động so với các kỹ thuật bảo vệ đất khác như làm ruộng bậc thang. Trình diễn tính hiệu quả của việc sử dụng các thảm bện là biện pháp kỹ thuật chống xói mòn đất, nhằm tổ chức các hoạt động khuyến nông và tuyên truyền chuyển giao kỹ thuật đến người nông dân.
Nội dung chính của dự án là: Đánh giá hiệu quả môi trường của việc sử dụng thảm bện phủ đất chống xói mòn và giữ độ ẩm đất đồi dốc. Đánh giá diễn biến độ phì đất và năng suất cây trồng.
Đánh giá hiệu quả xã hội của việc tạo công ăn việc làm cho người nông dân trong lúc nông nhàn, tận dụng sức lao động của người già, trẻ em, hiệu quả của công tác khuyến nông, chuyển giao kỹ thuật.
Dự án đã triển khai 2 mô hình thử nghiệm ở xã Hương Nộn và Xuân Quang từ năm 2005 đến năm 2006. Nội dung mô hình là: Bện thảm che phủ đất bằng các loại sản phẩm phụ trong nông nghiệp như thân cây tre, thân cây ngô, lá cọ để che đất cho các loại cây lạc, ngô, đậu tương trồng trên đất dốc.
Kết quả bước đầu cho thấy tại vùng có điều kiện địa hình đất dốc, khí hậu nhiệt đới nắng lắm, mưa nhiều cần thiết phải áp dụng những biện pháp bảo vệ, giữ ẩm cho đất vào mùa khô và chống rửa trôi, xói mòn đất vào mùa mưa, cho đất đồi sản xuất nông, lâm nghiệp.
Việc sử dụng các loại thảm bện hữu cơ từ các loại phế thải nông nghiệp để phủ đất đồi trồng các loại cây màu ngắn ngày là một trong những biện pháp bảo vệ đất dốc có hiệu quả, ngoài việc giữ ẩm cho đất vào mùa khô, chống xói mòn vào mùa mưa, khi thảm mục đi là nguồn bổ sung chất hữu cơ cho đất. Khi phủ thảm hạn chế việc phát triển của cỏ dại, giảm công làm cỏ của người lao động. Phủ thảm bện hữu cơ bằng các loại phế thải có ưu điểm hơn phủ bằng nilon là đảm bảo bề mặt thông thoáng cho đất, không gây ô nhiễm đất.
Tại các mô hình thử nghiệm cũng cho thấy việc phủ các loại thảm đất được giữ ẩm tốt hơn không phủ, năng suất đậu tương, lạc, ngô đều tăng so với đất không phủ thảm.
Hiện nay tại 2 xã - nơi triển khai mô hình thử nghiệm là Xuân Quang và Hương Nộn, bà con nông dân đã biết cách bện thảm hữu cơ từ các loại phế thải nông nghiệp để che phủ đất đồi. Một số gia đình có điều kiện về lao động đã áp dụng vào đất của mình để bảo vệ đất. Dự án tiếp tục được nghiên cứu đến năm 2008 để hoàn thiện, đánh giá, tổng kết và triển khai ra diện rộng, góp thêm một biện pháp chống xói mòn, bảo vệ đất có hiệu quả cho vùng đất dốc.
Tác giả bài viết: Phan Trường Lưu - Phòng TN và MTH. Tam Nông