Nhiệm vụ quan trắc và phân tích môi trường nói riêng, quan trắc và thông tin về môi trường nói chung ngày càng được Đảng, Nhà nước quan tâm. Thể hiện rõ nhất là năm 2005, Luật Bảo vệ môi trường sửa đổi được thông qua, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2006, trong đó quan trắc và thông tin về môi trường được quy định thành riêng một chương (Chương X) mà trước đây Luật Bảo vệ môi trường năm 1993 chưa quy định rõ. Theo đó, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh tổ chức việc quan trắc hiện trạng môi trường theo phạm vi địa phương. Xuất phát từ yêu cầu trên, Sở Tài nguyên và Môi trường đã sớm tham mưu UBND tỉnh phê duyệt và tổ chức thực hiện dự án “Xác định hệ thống mạng lưới quan trắc và thực hiện quan trắc, lấy mẫu, phân tích, cảnh báo ô nhiễm môi trường hàng năm trên địa bàn tỉnh Phú Thọ từ năm 2006 đến năm 2010”. Dự án được  Sở giao cho Trung tâm Quan trắc và Bảo vệ môi trường tỉnh Phú Thọ thực hiện. 

 

Kết quả cơ bản của dự án trong giai đoạn này là: Xây dựng bản đồ vị trí quan trắc môi trường trên địa bàn 13/13 huyện, thành, thị của tỉnh với 344 điểm quan trắc: không khí: 127 điểm; nước: 182 điểm; đất: 35 điểm. Thực hiện lấy mẫu, quan trắc, phân tích (03 năm, từ 2008 đến 2010) 7.456 mẫu, trong đó có 1.432 mẫu không khí; 5.849 mẫu nước; và 175 mẫu đất. 

 

Từ các kết quả quan trắc, phân tích, dự án đã đánh giá được cụ thể, liên tục (theo tháng, theo quý, theo năm) một số điểm quan trắc thường xuyên, trong đó đã bước đầu đánh giá được hiện trạng chất lượng môi trường không khí (ô nhiễm bụi, tiếng ồn chủ yếu ở các vực thuộc Việt Trì, các khu sản xuất công nghiệp), nước (chất hữu cơ (COD, BOD5), chất rắn lơ lửng, nồng độ oxy hoà tan trong nước chưa đạt tiêu chuẩn ở các hồ đầm, sông Hồng, sông Lô), đất (khu xã Yên Tập, huyện Cẩm Khê), bước đầu hình thành cơ sở thông tin môi trường trên địa bàn tỉnh.  

 

Kế thừa và phát huy hiệu quả của Dự án giai đoạn 2006 - 2010,  việc tiếp tục duy trì thực hiện quan trắc để có các số liệu liên tục, Sở Tài nguyên và Môi trường xây dựng và trình UBND tỉnh phê duyệt Dự án “Thực hiện lưới quan trắc, phân tích môi trường trên địa bàn tỉnh Phú Thọ” từ năm 2011 đến năm 2015. Trong giai đoạn này, Dự án đã rà soát, điều chỉnh vị trí mạng lưới quan trắc, thực hiện quan trắc, phân tích và tiếp tục cảnh báo ô nhiễm mỗi trường trên địa bàn từng huyện và toàn tỉnh theo quý, năm. Trong đó, điểm quan trắc không khí là 144 điểm (tăng so với giai đoạn trước 17 điểm), điểm quan trắc nước 173 điểm (giảm 9 điểm), điểm quan trắc đất 38 điểm (tăng 3 điểm). Thực hiện lấy mẫu, quan trắc 6.530 mẫu, trong đó 2.880 mẫu không khí; 3.460 mẫu nước; 190 mẫu đất.

 

Đến nay, khối lượng thực hiện của dự án cơ bản đã hoàn thành. Công tác tổng kết, đánh giá dự án giai đoạn 2011 - 2015 cũng như toàn bộ giai đoạn từ năm 2006 kể từ khi thực hiện đang được Sở Tài nguyên và Môi trường tiến hành, từ đó đánh giá được hiện trạng môi trường, những tồn tại, nguyên nhân và cảnh báo ô nhiễm môi trường trên địa bàn tỉnh. Trên cơ sở đánh giá, tổng kết, Sở Tài nguyên và Môi trường tiếp tục đề nghị cấp có thẩm quyền cho phép tiếp tục thực hiện lâu dài, cụ thể là giai đoạn 2016 - 2020 trước hết nhằm tiếp tục phục vụ công tác quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường, tiếp tục duy trì chuỗi số liệu (10 năm) đã dày công xây dựng, đồng thời phục vụ xây dựng cơ sở dữ liệu môi trường, chỉ thị môi trường, thống kê môi trường hàng năm trên địa bàn tỉnh theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường năm 2014 trong thời gian tới.

 

Để góp phần thực hiện tốt hơn nhiệm vụ quan trắc và phân tích môi trường trên địa bàn tỉnh trong thời gian tới, một số điểm cần được các cấp, các ngành, cơ quan, đơn vị quan tâm hơn nữa là:

 

- Tổ chức thực hiện quan trắc và phân tích môi trường trên địa bàn tỉnh đảm bảo theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường năm 2014, trước mắt là giai đoạn đoạn 2016 - 2020. Trong đó tiếp tục rà soát, điều chỉnh và bổ sung các điểm “nóng” về môi trường, nhất là các vị trí liên tỉnh, liên huyện, các khu vực nhạy cảm dễ phát sinh ô nhiễm (khu đông dân cư, khu sản xuất công nghiệp,...), đầu tư hệ thống quan trắc tự động môi trường (đến nay trên địa bàn tỉnh chưa có điểm quan trắc môi trường tự động thuộc dự án của tỉnh, mới chỉ có Trạm quan trắc không khí tự động Quốc gia đặt tại thành phố Việt Trì).

 

- Cụ thể hóa các giải pháp thực hiện bảo vệ môi trường trên cơ sở kết quả phân tích, cảnh báo của dự án theo từng quý, từng năm. Trong đó đối với những địa bàn được cảnh báo ô nhiễm thường xuyên, mức độ cao hơn nhiều so với tiêu chuẩn cho phép thì cần có giải pháp quy định cụ thể trách nhiệm giải quyết của cấp chính quyền địa phương và cơ quan, đơn vị có liên quan. Thực hiện tốt việc này sẽ góp phần cụ thể hóa việc khắc phục, xử lý các khuyến cáo về ô nhiễm môi trường trong quá trình thực hiện quan trắc môi trường.

 

- Đầu tư trang thiết bị nhằm nâng cao năng lực quan trắc: thiết bị lấy mẫu, phân tích cho Trung tâm Quan trắc và Bảo vệ môi trường tỉnh Phú Thọ. Trung tâm đã được tỉnh đầu tư xây dựng cơ bản đáp ứng được yêu cầu (2008 - 2010), song phần thiết bị quan trắc, phân tích đến nay đã sử dụng được hơn 10 năm (có thiết bị từ năm 1997) đã bị xuống cấp, một số thiết bị quá cũ không còn phù hợp với quy chuẩn hiện nay.

 

 - Tiếp tục quan tâm đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ cho đội ngũ cho đội ngũ công chức, viên chức, người lao động làm công tác quản lý nhà nước, quan trắc và phân tích môi trường đáp ứng đòi hỏi ngày càng cao về tiêu chuẩn, quy chuẩn, tính chính xác trong quan trắc, phân tích và đặc biệt là đánh giá khách quan về ô nhiễm môi trường, góp phần nâng cao hiệu quả công tác bảo vệ môi trường trên địa bàn tỉnh.