Thực hiện Nghị quyết 05 của HĐND tỉnh và Kế hoạch 5659 của UBND tỉnh, năm 2020 huyện Thanh Thủy dự kiến chuyển hóa 30 ha rừng trồng cây gỗ nhỏ sang rừng cây gỗ lớn, tạo tiền đề từng bước thay đổi tập quán sản xuất, tăng giá trị, hiệu quả sản xuất lâm nghiệp. 

Từ thực tiễn hoạt động, bước đầu đã cho một số kết quả, song cũng đặt ra những khó khăn cần tiếp tục tháo gỡ.

            Sau khi nhận kế hoạch của tỉnh, huyện đã giao cho Hạt kiểm lâm xây dựng kế hoạch, tiến hành rà soát diện tích rừng trồng, hộ sản xuất kinh doanh lâm nghiệp trên địa bàn. Huyện đã tổ chức tuyên truyền chủ trương, giới thiệu chính sách khuyến khích, hỗ trợ của tỉnh đến các xã, các khu dân cư có nhiều hộ trồng rừng. Qua rà soát thống kê bước đầu đã lựa chọn được 26 ha ở 5 hộ sản xuất thuộc xã Tu Vũ để đưa vào diện chuyển hóa. Đây là diện tích rừng keo trồng từ giai đoạn 2013-2015, cây có đường kính gốc trung bình 8-20 cm. Trong số các hộ tham gia chuyển hóa, hộ nhiều nhất là gia đình ông Tạ Quang Hưng có 14 ha, ông Đinh Công Phi 7 ha; các hộ còn lại quy mô nhỏ phải thực hiện dồn diện tích liền kề mới đạt tiêu chuẩn. Trong thời gian tới huyện tiếp tục vận động, kiểm tra, rà soát mở rộng các xã khác phấn đấu  đạt mục tiêu kế hoạch 30 ha ngay năm đầu. Tuy mới triển khai song các hộ tham gia đã thấy rõ tác dụng, lợi ích chuyển hóa từ rừng trồng thông thường sang rừng gỗ lớn; nhiệt tình tham gia, thực hiện đúng các yêu cầu của chương trình. Kết quả tạo điều kiện, để thời gian tới tiếp tục nhân rộng mô hình xây dựng địa bàn thành vùng cây gỗ lớn, rừng trồng có chứng chỉ .

Nằm ở vùng đất giữa, Thanh Thủy cũng như một số huyện miền núi trung du của tỉnh có đặc điểm quy mô diện tích đất lâm nghiệp, rừng trồng nhỏ, lẻ, manh mún; Trình độ thâm canh, tập quán sản xuất lâm nghiệp hạn chế. Cả huyện có trên 2900 ha đất lâm nghiệp phân bổ ở 7/11 xã thị trấn, song những xã có quy mô lớn như Tu Vũ, Sơn Thủy, Đào Xá...cũng mới có vài ba trăm ha, còn lại địa phương khác chỉ có vài chục đến trên dưới trăm ha. Từ thập niên 1990, đất rừng đều giao đến hộ gia đình, trên địa bàn không có các doanh nghiệp, HTX chuyên canh sản xuất lâm nghiệp, nên hoạt động trồng, thâm canh rừng đều do các hộ tự lo. Xuất phát từ quy mô đất lâm nghiệp ít, khả năng, trình độ sản xuất chưa phát triển nên nhiều xã đã xé nhỏ diện tích để giao đến hộ. Trừ các xã Tu Vũ, Sơn Thủy, Đào Xá mới có một số ít hộ được giao quy mô vài chục ha, còn lại phổ biến chỉ một, hai ha; thậm chí nhiều hộ chỉ nhận giao vài nghìn m2 đất lâm nghiệp. Tình hình chung số hộ có diện tích  phổ biến chỉ đạt 0,5ha, và 1-2 ha. Với quy mô diện tích manh mún như vậy để đạt  3 ha như tiêu chuẩn quy định chuyển hóa rất khó. Có nhiều hộ muốn tham gia chuyển hóa song do diện tích nhỏ chưa đưa thể đưa vào xem xét. Cùng với quy mô rừng nhỏ, hình thức sản xuất manh mún. Do không có các tổ chức kinh tế như công ty, HTX... chuyên canh sản xuất lâm nghiệp, trong suốt thời gian qua hoạt động trồng rừng và khai thác rừng trồng chủ yếu để các hộ tự lo, hỗ trợ thông qua chương trình hạn chế. Với khả năng kinh phí hạn hẹp, mức đầu tư thấp; hầu hết các hộ chủ yếu trồng rừng quảng canh, tự phát, dẫn đến sản xuất manh mún. Điều tra ở một số hộ có quy mô diện tích 4-5 ha, nhưng lại có hai, ba loại rừng gồm rừng trồng keo, bạch đàn...; rừng 2-3 tuổi đan xen rừng 7-8 tuổi. Số hộ đầu tư thâm canh kéo dài chu kỳ sản xuất 9-10 năm rất ít, nhiều hộ trồng rừng mới được 4-5 năm tuổi đã khai thác. Từ đó dẫn tới năng suất, giá trị thu từ một chu kỳ sản xuất rất thấp, sản phẩm chủ yếu phục vụ băm răm làm nguyên liệu giấy. Trong lĩnh vực chế biến lâm sản trên địa bàn cũng chỉ có vài hộ hoạt động băm răm, ván bóc nhưng đến nay cơ bản dừng hoạt động. Từ thực trạng sản xuất nhỏ lẻ, tự phát đến nay ở Thanh Thủy rất khó định hình khu vực rừng tập trung có quy mô lớn, nhất là rừng trồng cây keo để chọn lựa nuôi dưỡng rừng gỗ lớn càng khó. Trước yêu cầu đổi mới hoạt động theo hướng tăng giá trị thu nhập sản xuât lâm nghiệp, gắn với quản lý rừng bền vững chuyển hóa rừng trồng quảng canh sang nuôi trồng rừng cây gỗ lớn là một giải pháp cấp thiết. Để thực hiện được mục tiêu đó ở địa bàn sản xuất lâm nghiệp chưa phải trọng điểm như Thanh Thủy cần:

Trước hết cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền đến các hộ, các xã có rừng để thấy rõ tác dụng trồng, chuyển hóa tự giác tham gia. Khuyến khích các hộ dồn đổi đất lâm nghiệp hình thành nhóm hộ, HTX có diện tích đất trồng rừng quy mô lớn. Trước mắt đề nghị tỉnh cho phép các hộ đã có rừng trồng liên kết hình thành hộ, nhóm hộ đạt tiêu chí trên 3 ha cam kết chuyển hóa rừng gỗ lớn. Ngoài rừng trồng cây keo lai, huyện đề nghị tỉnh có thể cân nhắc, xem xét. Trước mắt mở rộng thêm rừng trồng cây bạch đàn giống tốt, đủ điều kiện kỹ thuật vào diện chuyển hóa tạo điều kiện khuyến khích phát triển lâu dài. Cần xây dựng kế hoạch, lập quy hoạch phát triển để định hình vùng sản xuất rừng tập trung đáp ứng yêu cầu chuyển hóa cây gỗ lớn, và cấp chứng chỉ rừng bền vững, liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. Là địa phương hàng năm ít được quy hoạch tham gia vào các chương trình, dự án phát triển lâm nghiệp nên nguồn lực đầu tư cho trồng, quản lý rừng hạn chế, địa phương kiến nghị tỉnh xem xét có chính sách khuyến khích đầu tư tăng nguồn lực cho sản xuất lâm nghiệp.

Ảnh: Rừng trồng chuyển hóa từ rừng gỗ nhỏ sang rừng gỗ lớn tại xã Tất Thắng huyện Thanh Sơn