I. Tóm tắt tình hình thời tiết, thủy văn (từ tháng 5 - 10/2016) trên khu vực tỉnh Phú Thọ
1. Khí tượng
a. Bão và áp thấp nhiệt đới
Mùa bão trên khu vực Tây Bắc Thái Bình Dương đến muộn, đầu tháng 7 mới xuất hiện cơn bão đầu tiên. Từ đầu năm đến nay đã có 22 cơn bão hoạt động trên Tây Bắc Thái Bình Dương, xấp xỉ so với trung bình nhiều năm (TBNN).
Trên khu vực Biển Đông từ tháng 5- 10/2016 đã xuất hiện 05 áp thấp nhiệt đới (ATNĐ) và 08 cơn bão; trong đó có 03 cơn bão ảnh hưởng đến khu vực khu vực tỉnh Phú Thọ (bão số 1, bão số 3 ảnh hưởng trực tiếp; bão số 2 ảnh hưởng gián tiếp)
Bão số 1 (tên quốc tế là MIRINAE) hình thành trên Biển Đông ngày 26/7 và đổ bộ vào khu vực Thái Bình – Ninh Bình ngày 28/7; Bão số 2 (tên quốc tế là NIDA) hình thành trên vùng biển phía bắc bán đảo Lu Dông (PhilipPin) ngày 30/7 và đổ bộ vào khu vực Hồng Kông – Trung Quốc ngày 02/8; Bão số 3 (tên quốc tế là DIANMU) hình thành trên Biển Đông ngày 17/8 và đổ bộ vào khu vực Hải Phòng - Thái Bình ngày 19/8.
b. Nhiệt độ, nắng nóng diện rộng
Nền nhiệt độ trung bình tháng từ tháng 5 – 9/2016 trên khu vực tỉnh Phú Thọ phổ biến cao hơn TBNN từ 1,0 - 1,50C. Nhiệt độ trung bình trong hầu hết các tháng đều cao hơn TBNN từ 0,5 – 1,00C, riêng tháng 6/2016 nhiệt độ trung bình các nơi đều cao hơn TBNN từ 2,0 - 2,5oC.
Nhìn chung, các đợt nắng nóng trong năm 2016 không gay gắt và không kéo dài như năm 2015. Trên khu vực tỉnh Phú Thọ xuất hiện 8 đợt nắng nóng diện rộng. Trong đó có 4 đợt điển hình là gay gắt nhất trong năm:
Đợt 1: Từ ngày 31/5 – 07/6 (8 ngày) với nhiệt độ cao nhất phổ biến 35,5 – 380C, nơi có nhiệt độ cao hơn: Việt Trì 39,30C. Phú Hộ 38,50C.
Đợt 2: Từ ngày 11/6 – 15/6 (5 ngày) với nhiệt độ cao nhất phổ biến 37,0 – 39,00C, nơi có nhiệt độ cao hơn: Việt Trì 40,30C, Phú Hộ 400C.
Đợt 3: Từ ngày 16/7 – 20/7 (5 ngày) với nhiệt độ cao nhất phổ biến 35,5 – 370C, nơi có nhiệt độ cao hơn: Phú Hộ 37,40C.
Đợt 4: Từ ngày 31/7 – 02/8 (3 ngày) với nhiệt độ cao nhất phổ biến 35 – 370C, nơi có nhiệt độ cao hơn: Minh Đài 37,60C, Việt Trì 37,40C.
c. Lượng mưa, mưa lớn diện rộng
Từ tháng 5 - 9/2016, tổng lượng mưa phổ biến ở mức xấp xỉ dưới TBNN, riêng Việt Trì ở mức cao hơn TBNN. Lượng mưa trong các tháng (5, 7, 8) ở mức xấp xỉ trên và cao hơn TBNN. Lượng mưa trong các tháng (6, 9) ở mức thấp hơn TBNN.
Từ tháng 5 - 9/2016 trên khu vực tỉnh Phú Thọ xảy ra 9 đợt mưa lớn diện rộng. Trong đó điển hình có 5 đợt có lượng mưa lớn:
Đợt 1: Từ ngày 24 – 27/5 do ảnh hưởng của rãnh áp thấp kết hợp với hội tụ gió trên cao với lượng mưa phổ biến 80 – 130mm, nơi có lượng mưa lớn: Thủy văn Việt Trì 346mm, Khí tượng Việt Trì 226mm; Đo mưa Mỹ Lương 208mm, Hạ Hòa 172mm, Ngọc Đồng 157mm.
Đợt 2: Từ ngày 27 – 29/7 do ảnh hưởng của hoàn lưu Bão số 1 với lượng mưa phổ biến 100 – 150mm, nơi có lượng mưa lớn: Khí tượng Phú Hộ 169mm, Đo mưa Đoan Hùng 183mm, Yên Lập 176mm, Hạ Hòa 169mm.
Đợt 3: Từ ngày 03 – 05/8 do ảnh hưởng của vùng thấp suy yếu từ cơn Bão số 2 với lượng mưa phổ biến 30 – 60mm, nơi có lượng mưa lớn: Thủy văn Phú Thọ 97mm, Thủy văn Việt Trì 73mm.
Đợt 4: Từ ngày 10 – 15/8 do ảnh hưởng của dải Hội tụ nhiệt đới có trục qua Bắc Bộ nối với vùng áp thấp trên Vịnh Bắc Bộ với lượng mưa phổ biến từ 100 – 150mm, nơi có lượng mưa lớn: Thủy văn Việt Trì 219mm, Khí tượng Việt Trì 181mm, Thủy văn Thanh Sơn 184mm, Đo mưa Mỹ Lương 161mm.
Đợt 5: Từ ngày 19 – 21/8 do ảnh hưởng của hoàn lưu cơn Bão số 3 với lượng mưa phổ biến 100 – 150mm, nơi có lượng mưa lớn: Đo mưa Thanh Thủy 274mm, Thủy văn Việt Trì 233mm, Thủy văn Thanh Sơn 207mm, Khí tượng Việt Trì 180mm; Đo mưa Yên Lập 176mm, Mỹ Lương 167mm, Hạ Hòa 167mm.
2. Thủy văn
Mùa lũ năm 2016 trên các sông trong tỉnh diễn ra khá phù hợp với quy luật nhiều năm. Lũ tiểu mãn trên các sông xuất hiện vào cuối tháng 5/2016 với biên độ từ 2-3m, xuất hiện muộn hơn chu kỳ TBNN từ 3 -7 ngày (TBNN ngày 22/5). Tuy nhiên, sang tháng 6 trên các sông hầu như không xuất hiện lũ, mực nước biến đổi chậm và dao động theo điều tiết của các hồ thủy điện. Đến cuối tháng 7 và tháng 8 trên các sông đã xuất hiện từ 2-3 đợt lũ lớn và vừa với biên độ từ 2,0 - 6,0m. Đặc biệt trên sông Bứa tại Thanh Sơn lũ đạt mức 26,57m xuất hiện vào lúc 3giờ ngày 20/8; Trên sông Thao tại Trạm Thủy văn Phú Thọ lũ lên mức 18,29m cao hơn BĐII 0,09m xuất hiện vào 18giờ ngày 20/8/2016. Sang đến tháng 9 và đầu tháng 10 mực nước trên các sông biến đổi chậm và dao động theo xu thế xuống dần và ở mức thấp.
Đỉnh lũ năm trên các sông trong toàn tỉnh ở mức thấp hơn TBNN và xuất hiện vào cuối tháng 7 và tháng 8 theo đúng quy luật nhiều năm. Đỉnh lũ trên sông Lô ở mức thấp hơn BĐI (Riêng trên sông Thao tại trạm thủy văn Thị xã Phú Thọ đỉnh lũ ở mức cao hơn BĐII ).
Bảng thống kê mực nước cao nhất (Từ tháng V đến 20/10/2016)
|
Trạm
Đặc trưng
|
Phú Thọ
|
Vụ Quang
|
Việt Trì
|
|
H max (m)
|
18,29
|
12,56
|
12,00
|
|
Thời gian xuất hiện
|
20/VIII
|
30/VII
|
21/VIII
|
|
So với mức báo động
|
>BĐII
|
|
|
|
So với TBNN
|
|
|
|
II. Nhận định xu thế thời tiết, thủy văn mùa Đông Xuân 2016 - 2017 trên khu vực Tỉnh Phú Thọ (từ tháng 11/2016 đến tháng 4/2017)
1. Khí tượng
a. Hiện tượng ENSO
Hiện tượng ENSO hiện đang ở trạng thái trung tính (giữa El Niño và La Niña) với xác suất xuất hiện hiện tượng La Niña từ tháng 11/2016 đạt mức 50-55%, nếu xảy ra sẽ có cường độ yếu và không kéo dài. Hệ quả của quá trình chuyển pha ENSO đối với chế độ thời tiết, khí hậu nước ta trong những tháng cuối năm 2016, đầu năm 2017 là khả năng mùa bão sẽ kết thúc muộn, gió mùa đông bắc hoạt động sớm.
b. Bão và áp thấp nhiệt đới
Trong hai tháng cuối năm 2016 bão và ATNĐ có khả năng xuất hiện trên Biển Đông khoảng 1 - 2 cơn và ảnh hưởng đến đất liền nước ta khoảng 1 cơn nhưng không có khả năng ảnh hưởng đến thời tiết tỉnh Phú Thọ.
Trong những tháng đầu năm, tháng 1 và tháng 2/2017 bão và ATNĐ nhiều khả năng vẫn còn hoạt động trên khu vực phía nam Biển Đông nhưng không ảnh hưởng đến tỉnh Phú Thọ.
c. Không khí lạnh, rét đậm - rét hại
Ngay từ đầu tháng 10 đã đón nhận một đợt không khí lạnh (KKL) tăng cường làm cho nền nhiệt độ giảm, trời khá mát mẻ. Các đợt không khí lạnh có xu hướng hoạt động mạnh dần vào những ngày cuối tháng 10 đầu tháng 11/2016.
Các đợt rét đậm, rét hại tập trung nhiều vào thời kỳ giữa tháng 12/2016 đến tháng 1/2017; thời gian các đợt rét đậm, rét hại khả năng không kéo dài. Tuy nhiên vẫn có thể xuất hiện đợt khoảng 5 – 7 ngày. Đợt rét đậm đầu tiên có khả năng xảy ra vào khoảng giữa tháng 12/2016 và sớm hơn so với TBNN (TBNN: ngày 26/12).
Nhìn chung, mùa đông xuân 2016 -2017 có ít ngày rét đậm - rét hại. Tuy nhiên vẫn phải đề phòng những đợt rét đậm - rét hại có nền nhiệt độ xuống thấp.
d. Nhiệt độ
Nền nhiệt độ trong mùa đông xuân 2016-2017 phổ biến ở mức cao hơn TBNN (TBNN: 19,3 – 19,60C), có nơi xấp xỉ trên TBNN. Tháng 11- 12/2016 nhiệt độ trung bình phổ biến ở mức xấp xỉ TBNN và xấp xỉ cùng kỳ năm trước (TBNN tháng 11 là 20,0 – 21,50C; Tháng 12 là 16,8 -18,00C); Riêng tháng 12/2016 có nơi ở mức thấp hơn so với TBNN. Từ tháng 1 đến tháng 4/2017, nhiệt độ trung bình tháng các nơi phổ biến ở mức cao hơn TBNN và cao hơn cùng kỳ năm trước.
e. Lượng mưa
Lượng mưa trong mùa đông xuân 2016-2017 phổ biến ở mức xấp xỉ TBNN (TBNN: 200-300mm), có nơi xấp xỉ trên TBNN. Trong những tháng đầu mùa đông (tháng 11, 12/2016) khả năng lượng mưa xảy ra không nhiều, thời tiết lạnh và khô ở hầu hết các nơi trong tỉnh. Lượng mưa tháng 11, tháng 12/2016 có khả năng ở mức xấp xỉ dưới và thấp hơn TBNN. Trong những tháng cuối mùa đông (tháng 1 đến tháng 4/2017) lượng mưa tháng khả năng ở mức xấp xỉ trên và cao hơn TBNN cùng thời kỳ.
2. Thủy văn
Nhìn chung trong mùa đông xuân 2016 – 2017 lượng dòng chảy trên các sông suối trong tỉnh sẽ thấp hơn lượng dòng chảy trung bình nhiều năm (TBNN). Trong tháng 11,tháng 12/2016 cần đề phòng lũ muộn có thể xảy ra. Từ tháng 1đến tháng 4/2017 mực nước trên các sông, suối có xu thế biến đổi chậm và xuống thấp dần. Mực nước thấp nhất trên các sông trong tỉnh sẽ ở mức thấp hơn TBNN. Trên sông Thao tại Phú thọ mực nước thấp nhất khả năng xuất hiên vào khoảng tháng 3,tháng 4/2017; Trên sông Lô tại Vụ Quang,Việt Trì khả năng xuất hiện vào tháng 2, tháng 3/2017. Các tháng cuối mùa từ tháng 2 đến tháng 4 năm 2017 cần đề phòng tình trạng thiếu nước và khô hạn.
Từ tháng 1 đến cuối tháng 2/2017 các hồ thủy điện Tuyên Quang, Thác Bà, Hòa Bình xả nước chống hạn cho hạ du. Do vậy các ngành, các địa phương cần chủ động có kế hoạch lấy và dự trữ nước để đảm bảo nhu cầu nước sinh hoạt và phục vụ sản xuất.
Trị số nhận định mực nước thấp nhất trên các sông trong Tỉnh
|
Sông -Trạm
Đặc trưng
|
Sông Hồng
(Phú Thọ)
|
Sông Lô
(Vụ Quang)
|
Sông Lô
(Việt Trì)
|
|
Hmin DB (m)
|
12,40
|
4,90
|
3,90
|
|
Thời gian xuất hiện
|
Tháng 3, 4
|
Tháng 2, 3
|
Tháng 2, 3
|
|
Hmin TBNN ( m )
|
13,16
|
10,36
|
6,09
|
Trong các tháng chính Đông mùa Đông xuân năm 2016 - 2017 các địa phương cần chủ động đối phó với tình trạng khô hạn và thiếu nước, có kế hoạch điều tiết hồ chứa, khơi thông dòng chảy để đối phó với tình trạng khô hạn trong những tháng mùa khô năm 2017.