* Các nhà khoa học cho rằng, năm 2015 sẽ là năm El Nino đạt mức kỷ lục hoặc gần kỷ lục, vượt qua năm 2014. Theo ông, nhận định này có đúng không?

Ông Lê Thanh Hải: - Năm 2014 chỉ có ba tháng cuối cùng của năm là tháng 10, 11, 12 đã có hiện tượng El Nino xảy ra. Sau đó, ba tháng đầu năm của năm 2015 lại chuyển sang dạng trung tính. Bắt đầu sang tháng 4 năm nay, các nhà khoa học xác định hiện tượng này xấp xỉ El Nino. Như vậy, năm 2014 không phải là năm El Nino kỷ lục và cường độ El Nino ở mức trung bình yếu, chỉ xuất hiện vào 3 tháng cuối của năm. El Nino kỷ lục phải kể đến năm 1997-1998, lúc này nhiệt độ mực nước biển ở phía nam Thái Bình Dương lên đến 2-3 độ, trong khi đó năm 2014 chỉ ở mức 0,5 - 1 độ. 

Theo các nhà dự báo khí tượng của Việt Nam và các Trung tâm lớn trên Thế giới, từ tháng 5 đến tháng 10 năm 2015 dự báo khả năng xảy ra hiện tượng El Nino là khá cao với xác xuất từ 60 – 70%. Tất cả các dự báo cho chúng ta thấy rằng mùa hè và mùa thu năm nay thời tiết ở nước ta sẽ chịu ảnh hưởng của hiện tượng El Nino. 

* Dự báo xác suất xảy ra hiện tượng El Nino sẽ vào khoảng mùa hè và mùa thu năm nay. Nếu xảy ra hiện tượng này, ông có dự báo gì về tình hình thời tiết và nhiệt độ mùa, thưa ông?

Ông Lê Thanh Hải: - Từ tháng 5 đến tháng 10/2015, dự báo El Nino sẽ ảnh hưởng đến nước ta với xác suất khá cao là 60 - 70%. Với con số này có thể khẳng định hiện tượng El Nino sẽ ảnh hưởng đến thời tiết nước ta trong mùa hè và mùa thu năm nay. Cụ thể, ngay từ những ngày đầu tiên của mùa hè, chúng ta đã thấy nền nhiệt độ trung bình ở khắp các khu vực trên cả nước cao hơn so với trung bình các năm. Điều này dự báo các tháng kế tiếp của mùa hè năm nay sẽ tương đối nóng.

Về lượng mưa, dự báo các khu vực ở phía bắc như Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ, Trung Trung Bộ, lượng mưa của các tháng mùa hè sẽ ở mức xấp xỉ trung bình, còn khu vực khác như Nam Trung Bộ, Tây Nguyên và Nam Bộ sẽ thấp hơn một chút so với trung bình. Với những năm xuất hiện El Nino, mùa mưa năm nay được dự báo sẽ đến muộn hơn trung bình. Ở năm 2014, mùa mưa xuất hiện vào cuối tháng 4 ở Tây Nguyên, Nam Bộ và Nam Trung Bộ nhưng cho tới thời điểm này thì chưa hề thấy mưa do gió mùa tây nam mang đến. Dự báo, phải đến cuối tháng 5 thì mùa mưa mới xuất hiện. Như vậy, mùa mưa năm nay ở các tỉnh phía nam sẽ đến muộn hơn khoảng nửa tháng so với trung bình, và so với năm 2014 là muộn hơn một tháng. 

Việc mùa mưa đến muộn sẽ gây ra rất nhiều hậu quả, đặc biệt ở các tỉnh thuộc Nam Trung Bộ như Ninh Thuận, Bình Thuận, Khánh Hoà, Đắc Lắk, Đăk Nông… nơi đang bị hạn hán, sẽ tiếp tục trở nên trầm trọng và thậm chí khốc liệt. Tình trạng này ở Ninh Thuận, Bình Thuận, Khánh Hoà sẽ còn kéo dài đến hết tháng 7 năm nay. Trong khi, ở Tây Nguyên và Nam Bộ phải đến đầu tháng 6 có mưa xuất hiện thì tình trạng này mới được cải thiện. Với một năm dự báo là ít bão hơn trên biển Đông thì gió mùa tây Nam sẽ hoạt động yếu hơn, chính vì vậy tổng lượng mưa của phía Nam năm nay cũng được dự báo là ít hơn so với mức trung bình.

Cùng với thời gian, chúng ta phải theo dõi diễn biến của hiện tượng El Nino mỗi tháng cập nhật một lần, để xem thực tế có diễn ra đúng với dự báo hay không. 

* Vậy cường độ bão, lũ vào nước ta trong năm nay được dự đoán sẽ như thế nào, thưa ông?

Ông Lê Thanh Hải: - Với những năm được dự báo sẽ có hiện tượng El Nino thì thường xuất hiện ít bão hơn. Năm nay, Trung tâm Khí tượng Thủy văn Quốc gia dự báo số lượng cơn bão và áp thấp nhiệt đới có thể xảy ra trên biển đông khoảng từ 9 - 10 cơn bão. Trong đó ảnh hưởng trực tiếp đến Việt Nam khoảng 3 - 4 cơn, tương tự như năm 2014 và ít hơn rất nhiều so với năm 2013. 

Mùa lũ năm nay, theo các dự báo mới nhất ở Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ lũ tiểu mãn có khả năng sẽ xuất hiện cao hơn năm 2014 và đúng với qui luật, tức vào khoảng 20 – 23 tháng 5. Ở Trung Trung Bộ, Nam Trung Bộ và các tỉnh ven biển vẫn đang tiếp tục là mùa khô và sẽ còn tiếp diễn hết tháng 7. Đầu tháng 8 mới bắt đầu xuất hiện mưa. Mùa mưa đến muộn cũng làm cho tình trạng xâm nhập mặn ở các tỉnh ven biển Nam Trung Bộ, cũng như là hạn hán sẽ tiếp tục nghiêm trọng và khốc liệt. Ở Tây Nguyên và Nam Bộ, hiện nay, đang trong giai đoạn có mưa rào và giông vào buổi chiều và tối. Tuy lượng mưa chưa đáng kể, nhưng cần đề phòng gió mạnh gây tố, lốc, mưa đá và sét. Ở Nam Bộ, hệ thống sông Cửu Long, sông Đồng Nai tiếp tục bị ảnh hưởng mạnh của thủy triều. Nhưng đỉnh lũ ở sông Tiền tại Tân Châu và sông Hậu tại Châu Đốc có khả năng xuất hiện vào tháng 10, chỉ ở mức báo động II, thấp hơn trung bình nhiều năm và phù hợp với quy luật tự nhiên.

Với những năm El Nino, hậu quả của nó thường kéo dài và không theo quy luật thông thường. Cụ thể với năm 2014, mùa mưa đến sớm nhưng kết thúc sớm. Các tỉnh ven biển Nam Trung Bộ lượng mưa thiếu hụt dẫn đến hậu quả rất nghiêm trọng, còn kéo dài đến tận năm nay.

Về thời tiết trên biển, năm nay được dự báo có nhiều khả năng sẽ có diễn biến phức tạp. Do ít bão kết hợp với gió mùa sẽ tạo ra sóng lớn và triều cường, ngập lụt ven biển cùng với sói lở cũng diễn ra khá gay go và phức tạp trong năm 2015.

Với số bão và áp thấp nhiệt đới ít hơn so với trung bình năm, khả năng sẽ xuất hiện những cơn bão rất mạnh, thậm chí có cả siêu bão hoạt động trong biển Đông năm nay. Vì năm 2013 và 2014 đã có hai siêu bão (bão Haiyan và Rammasun) áp sát vào vùng ven biển Trung Bộ của nước ta gây ra nhiều thiệt hại về người và của. Vì vậy, năm nay tuy số lượng bão ít nhưng vẫn cần đề phòng bão mạnh, có đường đi phức tạp.

* Với tình hình này, Trung tâm Khí tượng Thủy văn Quốc gia có những cảnh báo nào tới các cơ quan bộ ngành, đặc biệt là người dân để có biện pháp phòng tránh và hạn chế rủi ro, thiệt hại do hiện tượng El Nino cũng như biến đổi khí hậu gây ra?

Ông Lê Thanh Hải: - Trung tâm Khí tượng thủy văn Quốc gia đang theo dõi rất chặt diễn biến của hiện tượng El Nino để đưa ra các cảnh báo, dự báo sớm nhất tới các cơ quan chỉ đạo, chỉ huy và người dân.

Những năm xuất hiện El Nino, các hiện tượng cực đoan lại hay gặp nhiều khả năng sẽ xảy ra. Cụ thể, chỉ trong vòng bốn ngày từ 21 - 24/3/2015 tại các tỉnh Thừa Thiên Huế, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Đà Nẵng đang trong mùa khô đã xảy ra mưa lũ, lượng mưa đạt mức kỷ lục gây thiệt hại lớn về hoa màu. Cùng lúc đó, ở Ninh Thuận lại không có mưa, ít nước trong thời gian dài gây khô hạn khốc liệt. Vì vậy, cần đưa ra những biện pháp hữu hiệu, lâu dài đề phòng thiên tai xảy ra.

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, Trung tâm Khí tượng Thủy văn Quốc gia khuyến cáo tới những nhà hoạch định chính sách, các cơ quan chỉ huy chỉ đạo phòng chống thiên tai, đặc biệt bà con nông dân cần lưu ý theo dõi chặt chẽ các diễn biến khí tượng, thuỷ văn một cách thường xuyên. Đối với hiện tượng nguy hiểm như giông tố, lốc cần phải theo dõi hàng giờ, các cơn bão phải được theo dõi hàng ngày và với hiện tượng El Nino thì cần theo dõi hàng tháng, thường xuyên cập nhật diễn biến mới nhất để đưa ra các biện pháp phòng chống kịp thời cho hiệu quả. 

Các nhà khí tượng trên Thế giới đã đưa ra rất nhiều dự báo, cảnh báo nói rằng trong bối cảnh biến đổi khí hậu hiện nay thì không có gì không thể xảy ra. Chúng ta luôn luôn phải đề phòng những yếu tố cực đoan nhất. Mưa có thể rất nhiều trong một thời gian rất ngắn, hoặc rất ít trong một thời gian dài, nhiệt độ có thể tăng cao ở mức kỷ lục. Bà con nông dân cũng cần lưu ý, tất cả kinh nghiệm được đúc kết, chiêm nghiệm, được truyền lại từ đời này sang đời khác vẫn chưa đủ để sử dụng trong bối cảnh hiện nay. Cách tốt nhất vẫn là theo dõi chặt chẽ diễn biến thời tiết để có những biện pháp ứng phó kịp thời hạn chế thiệt hại do các loại thiên tai gây ra.

* Xin trân trọng cảm ơn ông!

Nguồn tin:  www.monre.gov.vn