Sự hình thành và phát triển của bão
Bão cũng có một đời sống thực sự: Có sinh ra, được nuôi dưỡng thì mới lớn lên, hoạt động. Hết nguồn nuôi dưỡng thì bão yếu dần rồi tan biến.
Bão luôn sinh ra trên mặt biển, đặc biệt là biển vùng nhiệt đới. Ban đầu, mặt trời chiếu ánh sáng xuống làm cho nước ở mặt biển bay hơi, tạo ra trên mặt nước biển một lớp không khí chứa hơi nước, tức là không khí ẩm. Càng lên cao, khối không khí ẩm càng nở ra và lạnh đi. Khi hơi nước ngưng tụ lại thành nước thì tỏa nhiệt, làm nóng không khí. Không khí càng nóng càng dễ bay cao, tạo ra một khoảng trống ở gần mặt biển. Không khí ẩm xung quanh đó bị khoảng trống hút về rồi bay lên cao, nở ra, lạnh đi và hơi nước lại ngưng tụ, tỏa nhiệt làm nóng không khí... quá trình cứ thế tiếp tục.
Sự hình thành cột khí bay lên cao, ban đầu là do ngẫu nhiên tại nơi có áp suất thấp trên mặt biển, từ đó, tạo ra một khối không khí ẩm bay lên cao. Không khí chuyển động từ mặt biển thẳng lên cao như đã nêu trên còn luôn bị tác động của một lực đặc biệt là lực Coriolis. Đó là lực sinh ra do không khí chuyển động đối với bề mặt trái đất (mặt biển) mà trái đất thì quay rất nhanh quanh trục Bắc - Nam.
Do có kết hợp với lực Coriolis nên không khí có chuyển động xoáy tròn, tức là hoàn lưu. Khi tốc độ hoàn lưu này nhỏ (dưới 17 m/s) người ta gọi đó là áp thấp nhiệt đới, khi tốc độ hoàn lưu lớn người ta gọi là bão.
Vệ tinh nhân tạo giúp dự báo bão thế nào?
Việc hình thành và phát triển của bão phụ thuộc rất nhiều vào nhiệt độ, áp suất, không khí... trên mặt biển. Hiện nay đã có một hệ thống các vệ tinh thời tiết, cung cấp các thông số hình ảnh chi tiết trên toàn mặt đất.
Trạm Thu ảnh vệ tinh và Trung tâm Dữ liệu viễn thám (Trung tâm Viễn thám Quốc gia - Bộ TN&MT) hiện đã xây dựng xong và đưa vào vận hành sử dụng. Trạm Thu ảnh vệ tinh đã thu được 5 loại ảnh vệ tinh có độ phân giải từ 2,5m tới 400m có thể phục vụ cho hầu hết các nhiệm vụ trong lĩnh vực điều tra cơ bản, giám sát tài nguyên thiên nhiên và môi trường, giám sát tai biến thiên tai lũ lụt và nghiên cứu sự dâng lên của nước biển do biến đổi khí hậu cũng như đánh giá tác hại của chúng tới nền kinh tế nước ta.
Việc xây dựng Trạm Thu ảnh vệ tinh cho phép chúng ta chủ động trong việc cung cấp các tư liệu ảnh viễn thám cho các trung tâm ứng dụng, nhất là việc cung cấp kịp thời ảnh viễn thám cho các ứng dụng theo dõi giám sát biến động do biến đổi khí hậu gây ra. Việc theo dõi các thông số liên quan đến bão có sự trợ giúp rất đắc lực của vệ tinh này.
Tuy nhiên, diễn biến của bão rất phức tạp và có nhiều yếu tố ngẫu nhiên. Độ chính xác của dự báo còn phụ thuộc vào chương trình, kinh nghiệm của những trung tâm dự báo và có tham khảo dự báo của các trung tâm lớn trong khu vực.
Bão cũng có một đời sống thực sự: Có sinh ra, được nuôi dưỡng thì mới lớn lên, hoạt động. Hết nguồn nuôi dưỡng thì bão yếu dần rồi tan biến.
Bão luôn sinh ra trên mặt biển, đặc biệt là biển vùng nhiệt đới. Ban đầu, mặt trời chiếu ánh sáng xuống làm cho nước ở mặt biển bay hơi, tạo ra trên mặt nước biển một lớp không khí chứa hơi nước, tức là không khí ẩm. Càng lên cao, khối không khí ẩm càng nở ra và lạnh đi. Khi hơi nước ngưng tụ lại thành nước thì tỏa nhiệt, làm nóng không khí. Không khí càng nóng càng dễ bay cao, tạo ra một khoảng trống ở gần mặt biển. Không khí ẩm xung quanh đó bị khoảng trống hút về rồi bay lên cao, nở ra, lạnh đi và hơi nước lại ngưng tụ, tỏa nhiệt làm nóng không khí... quá trình cứ thế tiếp tục.
Sự hình thành cột khí bay lên cao, ban đầu là do ngẫu nhiên tại nơi có áp suất thấp trên mặt biển, từ đó, tạo ra một khối không khí ẩm bay lên cao. Không khí chuyển động từ mặt biển thẳng lên cao như đã nêu trên còn luôn bị tác động của một lực đặc biệt là lực Coriolis. Đó là lực sinh ra do không khí chuyển động đối với bề mặt trái đất (mặt biển) mà trái đất thì quay rất nhanh quanh trục Bắc - Nam.
Do có kết hợp với lực Coriolis nên không khí có chuyển động xoáy tròn, tức là hoàn lưu. Khi tốc độ hoàn lưu này nhỏ (dưới 17 m/s) người ta gọi đó là áp thấp nhiệt đới, khi tốc độ hoàn lưu lớn người ta gọi là bão.
Vệ tinh nhân tạo giúp dự báo bão thế nào?
Việc hình thành và phát triển của bão phụ thuộc rất nhiều vào nhiệt độ, áp suất, không khí... trên mặt biển. Hiện nay đã có một hệ thống các vệ tinh thời tiết, cung cấp các thông số hình ảnh chi tiết trên toàn mặt đất.
Trạm Thu ảnh vệ tinh và Trung tâm Dữ liệu viễn thám (Trung tâm Viễn thám Quốc gia - Bộ TN&MT) hiện đã xây dựng xong và đưa vào vận hành sử dụng. Trạm Thu ảnh vệ tinh đã thu được 5 loại ảnh vệ tinh có độ phân giải từ 2,5m tới 400m có thể phục vụ cho hầu hết các nhiệm vụ trong lĩnh vực điều tra cơ bản, giám sát tài nguyên thiên nhiên và môi trường, giám sát tai biến thiên tai lũ lụt và nghiên cứu sự dâng lên của nước biển do biến đổi khí hậu cũng như đánh giá tác hại của chúng tới nền kinh tế nước ta.
Việc xây dựng Trạm Thu ảnh vệ tinh cho phép chúng ta chủ động trong việc cung cấp các tư liệu ảnh viễn thám cho các trung tâm ứng dụng, nhất là việc cung cấp kịp thời ảnh viễn thám cho các ứng dụng theo dõi giám sát biến động do biến đổi khí hậu gây ra. Việc theo dõi các thông số liên quan đến bão có sự trợ giúp rất đắc lực của vệ tinh này.
Tuy nhiên, diễn biến của bão rất phức tạp và có nhiều yếu tố ngẫu nhiên. Độ chính xác của dự báo còn phụ thuộc vào chương trình, kinh nghiệm của những trung tâm dự báo và có tham khảo dự báo của các trung tâm lớn trong khu vực.
Tác giả bài viết: Trung tâm lưu trữ và Thông tin