*Hội tụ nhiều giá trị quý báu

CVĐC non nước Cao Bằng được biết đến với giá trị di sản địa chất hiếm có. Nơi đây có rãnh đứt gãy sâu Cao Bằng - Tiên Yên - Ranh giới kiến tạo giữa hai đới cấu trúc Hạ Lang ở phía Đông Bắc và Sông Hiến ở Tây Nam, với các xuất lộ nước nóng - nước khoáng, bazan cầu gối, các thể đá siêu mafic; có nhiều diện lộ phun trào basalt dạng cầu gối nguồn gốc đáy đại dương nước sâu. Tuổi kết tinh của các đá này mới đây được các nhà địa chất xác định khoảng 334 triệu năm. Hồ Thang Hen, hang luồn, với một tập hợp các hồ, thác nước, hang động ngầm, dòng chảy mặt... liên kết với nhau và có cơ chế hoạt động “khi đầy khi vơi” là một hiện tượng hiếm gặp ở các vùng karst trên thế giới. Các nhà khoa học nhận định, đây sẽ là một di sản địa chất rất có giá trị và ý nghĩa quốc tế.

Có thể kể đến nơi đây cao nguyên karst, cảnh quan karst già ở khu vực Lục Khu (Hà Quảng); Bazan cầu gối đèo Mã Phục (Trà Lĩnh); Cảnh quan karst già; Dịch trượt bằng ở huyện Quảng Uyên; Bất chỉnh hợp Cambri thượng (hệ tầng Thần Sa) và Devon hạ (loạt Sông Cầu): bờ phải sông Quây Sơn, xã Minh Long (Hạ Lang); Mặt cắt Neogen chứa than tại thành phố Cao Bằng, thị trấn Nước Hai (Hòa An); hang Pác Bó, khối karst trẻ dạng chóp, hình thang, thung lũng chữ V, vách đứt gãy... ở khối karst Lục Khu (Hà Quảng); Hang luồn, cánh đồng karst ở xã Hồng Định, (Quảng Uyên); Thung lũng treo điển hình, ngấn nước cổ trên vách đá vôi ở huyện Thông Nông...

Bên cạnh những điệp trùng về đá, hang động, dòng chảy, CVĐC non nước Cao Bằng còn tương đối giàu có về tài nguyên đa dạng sinh học. Theo thống kê, có 10 hệ sinh thái khác nhau thuộc 2 nhóm chính: Hệ sinh thái tự nhiên, tổng diện tích 499.604,26 ha và hệ sinh thái nhân tạo, 170.738 ha.

Trong đó, hệ thực vật có: hệ thực vật bậc thấp, với 192 loài tảo, gần 400 loài nấm; thực vật bậc cao, với 1.862 loài thuộc 855 chi, 212 họ của 5 ngành thực vật bậc cao có mạch, 97 loài quý hiếm cần ưu tiên bảo vệ. Hệ động vật gồm nhóm động vật có xương sống (thú có 105 loài thuộc 67 giống, 29 họ, 9 bộ) và nhóm động vật không xương sống (côn trùng có 642 loài).

Về đa dạng nguồn gen, Cao Bằng có 24 nguồn gen cây trồng đặc sản, gồm: 10 nguồn gen về cây lương thực, thực phẩm, như: Lúa nếp hương Xuân Trường, lúa nếp Pì Pất, bí thơm Thạch An...; 9 nguồn gen cây ăn quả, như: quýt Trà Lĩnh, lê Đông Khê, hạt dẻ Trùng Khảnh...; 2 nguồn gen cây lâm nghiệp là trúc sào, mác rạc; 3 nguồn gen cây lâu năm là: mác mật, chè đắng, chè Phja Đén; 10 giống động vật nuôi bản địa, chất lượng tốt cần được bảo tồn: bò Mông, lợn đen Táp Ná, gà xương đen, ngựa Nước Hai, chó lùn Bảo Lạc...Ngoài ra, Cao Bằng còn có 32 nguồn gen quý hiếm cần bảo tồn theo Quyết định số 80/2005/BNN của Bộ NN&PTNT, như: Bạc Bát, qua lâu trứng...

Hiện nay, Cao Bằng có 3 loại hình khu bảo tồn đang hoạt động, gồm: Khu bảo tồn thiên nhiên Phja Oắc - Phja Đén (Nguyên Bình), Khu bảo tồn loài - sinh cảnh vượn Cao Vít (Trùng Khánh), Khu bảo tồn loài - sinh cảnh (Hạ Lang)...

CVĐC non nước Cao Bằng còn có giá trị lịch sử - di sản văn hóa, khảo cổ học vô cùng phong phú.

*Phấn đấu đạt danh hiệu CVĐC toàn cầu

Nhằm xây dựng và phát triển CVĐC non nước Cao Bằng lên một tầm cao mới, hướng phấn đấu đạt danh hiệu CVĐC toàn cầu theo tiêu chí của UNESCO đề ra, tỉnh Cao Bằng đã hoàn thành hồ sơ trình UNESCO công nhận danh hiệu CVĐC toàn cầu.

Tháng 7/2017, đoàn chuyên gia UNESCO sẽ tiến hành thẩm định CVĐC non nước Cao Bằng. Nhằm đáp ứng theo tiêu chí của UNESCO về công nhận danh hiệu CVĐC toàn cầu non nước Cao Bằng vào năm 2018 và phát triển ngày càng bền vững, đầu tư cơ sở vật chất kỹ thuật, chuẩn hóa nguồn nhân lực du lịch và công tác tuyên truyền, xúc tiến, quảng bá được xác định là những nhiệm vụ quan trọng và cũng là điều kiện tiên quyết quyết định sự lớn mạnh của CVĐC non nước Cao Bằng.

Vì vậy, các cấp, các ngành trong tỉnh tiếp tục nỗ lực hoàn thiện các nội dung trong việc xây dựng, quản lý và phát triển CVĐC. Các đơn vị cũng cần chủ trì, phối hợp tổ chức các lớp tập huấn cấp tỉnh tại cơ sở nâng cao nhận thức về CVĐC cho cán bộ cấp huyện, cấp xã thuộc 9 huyện; đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cộng tác viên có thể sử dụng tiếng Anh giới thiệu các điểm đến trong vùng CVĐC; tích cực tham gia các hoạt động thường niên của mạng lưới CVĐC toàn cầu do UNESCO tổ chức. Đặc biệt, địa phương sẽ tổ chức Hội nghị quốc tế CVĐC tại Cao Bằng vào tháng 11/2017.