- Ngay sau khi Luật Đất đai 2003 có hiệu lực thi hành, Chính phủ đã ban hành các Nghị định hướng dẫn thi hành Luật tạo hành lang pháp lý quan trọng trong việc quản lý, sử dụng đất, phát huy nguồn lực từ đất đai nhằm tăng trưởng kinh tế và ổn định xã hội. Tuy nhiên các văn bản nêu trên đã bộc lộ một số hạn chế sau 4 năm thực hiện.


Dự thảo Nghị định quy định bổ sung về quy hoạch sử dụng đất, giá đất, thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư do Bộ TN&MT xây dựng trình Chính phủ gồm 3 Chương, có những quy định cụ thể về quy hoạch sử dụng đất; bồi thường, hỗ trợ, tái định cư ; trình tự, thủ tục thu hồi đất, giao đất và cho thuê đất; giá đất; tổ chức phát triển quỹ đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, sử dụng đất công trình ngầm và gia hạn sử dụng đất. Các nội dung quy định tại Nghị định này sẽ cơ bản giải quyết các vấn đề vướng mắc, tồn tại cũng như các vấn đề phát sinh trong quá trình thi hành pháp luật về đất đai.

Thưa Thứ trưởng, khi Nhà nước cho thuê đất, giá cho thuê đất lại xác định theo bảng giá đất công bố ngày 1/1 hàng năm mà không xác định sát với giá thị trường trong điều kiện bình thường tại thời điểm cho thuê. Vì vậy, tiền thuê đất đối với trường hợp thuê đất trả tiền một lần cho cả thời gian thuê chỉ bằng 1/3 đến 1/4 tiền sử dụng đất đối với trường hợp giao đất có thu tiền sử dụng đất. Dự thảo Nghị định có quy định gì mới để khắc phục bất cập tồn tại này ?


Thứ trưởng Trần Thế Ngọc: - Dự thảo Nghị định chúng tôi đang soạn thảo quy định giá đất thuê cũng như giá đất giao cùng phải được xác định lại trong trường hợp giá đất thực tế tăng hoặc giảm so với bảng giá đất công bố hàng năm tại thời điểm nộp tiền sử dụng đất hoặc ký hợp đồng thuê đất. Việc xác định giá đất cụ thể giao cho Sở TN&MT thực hiện và trình UBND cấp tỉnh quyết định. Tiền thuê đất trong trường hợp thuê đất trả tiền một lần cho cả thời gian thuê bằng số tiền sử dụng đất phải nộp trong trường hợp được Nhà nước giao đất có thu tiền sử dụng đất với cùng thời hạn sử dụng đất.

Hiện nay theo quy định hiện hành, nhà đầu tư nước ngoài không phải tạm ứng trước tiền bồi thường, hỗ trợ cho người có đất bị thu hồi, trong khi đó nhà đầu tư trong nước phải ứng trước toàn bộ số tiền này. Quy định mới trong việc chi trả bồi thường, hỗ trợ và tái định cư sẽ xóa bỏ được sự bất bình đẳng giữa nhà đầu tư trong nước và nhà đầu tư nước ngoài, thưa Thứ trưởng?


- Đúng vậy. Để đảm bảo sự bình đẳng giữa các nhà đầu tư trong nước và nước ngoài trong việc sử dụng đất để thực hiện dự án, Dự thảo Nghị định quy định theo hướng nhà đầu tư (kể cả nhà đầu tư trong nước và nhà đầu tư nước ngoài) khi được Nhà nước giao đất có thu tiền sử dụng đất, cho thuê đất phải ứng trước tiền bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và kinh phí tổ chức thực hiện công việc này. Số tiền ứng trước được trừ vào tiền sử dụng đất, tiền thuê đất phải nộp.

Thưa Thứ trưởng, quy định tại Dự thảo Nghị định cũng sẽ khắc phục được sự chênh lệch về giá bồi thường đất nông nghiệp trong khu vực đô thị và khu dân cư nông thôn mà không liền kề với thửa đất ở, đảm bảo công bằng đối với hộ gia đình, cá nhân khi Nhà nước thu hồi đất?


- Để khắc phục những bất cập nêu trên, Dự thảo quy định rõ việc bồi thường và hỗ trợ cho người có đất bị thu hồi. Về bồi thường, sửa đổi theo hướng làm rõ phạm vi đất nông nghiệp nằm trong và nằm ngoài khu dân cư, địa giới hành chính của phường... và xác định đâu là thửa đất ở liền kề để tính toán giá bồi thường. Về hỗ trợ, hướng sửa đổi là xác định rõ các khoản hỗ trợ, gồm hỗ trợ di chuyển, hỗ trợ tái định cư, hỗ trợ ổn định đời sống và sản xuất, hỗ trợ đào tạo chuyển đổi nghề, tạo việc làm và các hỗ trợ khác.


Cụ thể về hỗ trợ di chuyển, theo quy định hiện hành thì mức hỗ trợ cho mỗi hộ gia đình, cá nhân phải di chuyển nhà ở trong phạm vi tỉnh là 3 triệu đồng, di chuyển sang tỉnh khác là 5 triệu đồng. Mức hỗ trợ như vậy  quá thấp và chưa phù hợp với thực tế, vì phạm vi di chuyển trong đơn vị hành chính của một tỉnh có thể là xa hơn so với di chuyển sang tỉnh khác. Vì vậy, Dự thảo Nghị định quy định theo hướng không quy định mức hỗ trợ cụ thể mà giao trách nhiệm cho UBND cấp tỉnh căn cứ vào tình hình thực tế tại địa phương quy định mức hỗ trợ cụ thể cho từng đối tượng.


Về hỗ trợ tái định cư, Dự thảo quy định theo hướng nhà ở, đất ở tái định cư được thực hiện theo nhiều cấp nhà, nhiều mức diện tích khác nhau, phù hợp với mức bồi thường và khả năng chi trả của người được tái định cư.

Quy định hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp và tạo việc làm đối với các hộ gia đình, cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp có đất bị thu hồi, cũng là những điểm mới của Dự thảo Nghị định lần này, thưa Thứ trưởng?


- Dự thảo Nghị định quy định theo hướng bỏ hình thức hỗ trợ bằng việc giao đất để làm mặt bằng sản xuất kinh doanh hoặc giao đất ở. Thay vào đó, việc hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp được thực hiện chủ yếu bằng hình thức cho đi học nghề tại các cơ sở dạy nghề. Trường hợp người được hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp không có nhu cầu học nghề tại các cơ sở dạy nghề và tự lo được việc làm thì được nhận khoản tiền hỗ trợ đó. Đặc biệt, Dự thảo lần này bổ sung và quy định rõ trách nhiệm của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, các Bộ, ngành liên quan và UBND cấp tỉnh trong việc thực hiện hỗ trợ chuyển đổi nghề và tạo việc làm.

Xin cám ơn Thứ trưởng.