Các khu chuyển đổi xa khu dân cư, ở những khu đồng trũng, cấy lúa kém hiệu quả nên vấn đề giao thông, tiêu thoát nước, đường điện… rất khó khăn. Thông thường, các trang trại chăn nuôi đa canh, kinh phí đào ao thả cá, tôn cao bờ vùng bờ thửa, đầu tư con giống, cây giống phải hết ít nhất từ 200 - 300 triệu đồng/ha. Đây là một khoản tiền không nhỏ với các hộ nông dân, chỉ những người nông dân có tiềm lực kinh tế, đầu óc quản lý tốt mới tạo dựng được những trang trại hiệu quả. Để thay đổi diện mạo một nền nông nghiệp làm ăn nhỏ lẻ, manh mún sang một nền nông nghiệp hàng hóa cần có những người nông dân dám nghĩ, dám làm. Với sự hỗ trợ đắc lực của các cấp, các ngành, nỗi nhọc nhằn của người nông dân được vơi bớt và đồng đất cũng vì thế mà khởi sắc hơn rất nhiều.
Dọc các xã miền đất bãi sông Hồng, sông Bứa, những mô hình chuyển đổi đa dạng đã và đang đi vào hoạt động hiệu quả trong niềm vui phấn khởi của những người nông dân chân chất và dường như là đã lâu lắm rồi, đồng đất nơi đây mới lại sinh sôi đến thế. Đây là vùng đất chất lượng không cao, chỗ thì trũng chua phèn cấy lúa kém hiệu quả, chỗ thì đất pha cát trồng cây màu thường bị dế mèn, các côn trùng khác phá hoại nên nông dân không mặn mà đầu tư khoa học kỹ thuật, giống cây con mới vào thâm canh sản xuất mà quen với tập quán 1 vụ lúa xuân hoặc gieo trồng ngô, lạc, đậu, đỗ được chăng hay chớ.
Nhưng hiện nay, việc phát triển kinh tế nông nghiệp, nông thôn ở đây đã khác, đã đổi mới rất nhiều. Mới không chỉ ở diện mạo đồng ruộng mà còn mới trong chính tư duy của người nông dân. Mới hôm qua thôi, họ vẫn chỉ chăn nuôi hai ba con lợn, vài chục con gà, vịt và mỗi năm cấy mấy sào ruộng, nay họ dồn, đổi ruộng cho nhau, ai có thế mạnh gì thì tập trung vào thế mạnh ấy, người nào giỏi đồng áng thì tập trung cải tạo ruộng trũng thành mô hình trang trại phát triển đa canh, người thì chạy chợ, mở dịch vụ kinh doanh. Nhựa đất vì thế mà có điều kiện sinh sôi. Đất trũng chua phèn hay đất bãi hoang hóa thành vùng đất vàng qua sự lao động cần cù, sáng tạo của người nông dân.
Xã Hương Nộn đã chuyển đổi thành công hơn 200 ha ở các thùng đào, thùng đấu hoặc đất bãi kém hiệu quả sang mô hình chăn nuôi kết hợp với trồng cây ăn quả xa khu dân cư. Xã Hương Nộn lại khởi sắc với hơn 30 ha trang trại, rau an toàn. Người nông dân Thọ Văn, Hồng Đà, Thượng Nông, Dậu Dương, Vực Trường, Dị Nậu lại làm ăn hiệu quả với hơn 200 ha chuyển đổi sang mô hình trang trại chăn nuôi thủy sản. Văn Lương, Phương Thịnh, Tề Lễ cũng tương tự với trên 70 ha trang trại đa canh… Các xã Tam Cường, Hiền Quan, Hương Nha, Tứ Mỹ, Phương Thịnh cũng tích cực dồn, đổi ruộng đất, mỗi xã đã và đang chuyển đổi từ 30 - 40 ha sang mô hình trang trại đa canh làm thay đổi diện mạo của những khu đồng trũng. Các khu chuyển đổi đều được quy hoạch gọn, tạo điều kiện thuận lợi cho nông dân đầu tư khoa học kỹ thuật. Đây thực sự là cơ sở cho nhiều nông hộ phát huy kinh nghiệm sản xuất và vươn lên làm giàu trên chính đồng đất của quê hương mình.
Từ năm 2001 đến nay, Tam Nông đã thực hiện chuyển đổi được hơn 1.000 ha, chủ yếu là mô hình lúa - cá - vịt, cây ăn quả, rau màu. Từ thực tế chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi năm 2008 của Tam Nông cho thấy: Các mô hình bước đầu đã cho kết quả tốt, các hộ dân tham gia vào khu chuyển đổi đều là các hộ có kinh nghiệm sản xuất, mạnh dạn, tiên phong, dám nghĩ, dám làm. Nhiều hộ gia đình đầu tư 300 - 500 triệu đồng vào trang trại chăn nuôi kết hợp với trồng cây ăn quả. Các hộ gia đình đều đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng tương đối quy mô, bài bản. Sau khi có kế hoạch hỗ trợ vốn của cấp trên, huyện có công văn thông báo tới các xã có mô hình chuyển đổi được hỗ trợ xây dựng cơ sở hạ tầng. Các xã có trách nhiệm thông báo, họp bàn với các hộ dân để sử dụng kinh phí đó, tiến hành xây dựng, đầu tư như thế nào cho hiệu quả, tránh tình trạng tràn lan dẫn tới chất lượng công trình không tốt. Các hộ dân trong khu chuyển đổi là những người được tham gia trực tiếp, đồng thời cũng là người giám sát chính trong quá trình xây dựng.
Những mô hình chuyển đổi không chỉ đem lại hiệu quả về thu nhập mà còn tạo thêm công ăn việc làm cho nhiều người lao động, tăng hệ số sử dụng đất. Đặc biệt việc chuyển đổi mô hình canh tác đem lại hiệu quả kinh tế cao và bền vững, tạo điều kiện cho sản xuất hàng hóa tập trung, tạo thành vùng có sản phẩm lớn và dần hình thành thị trường tiêu thụ thuận lợi cũng như có điều kiện phát triển các cơ sở chế biến nâng cao giá trị sản phẩm.
Dọc các xã miền đất bãi sông Hồng, sông Bứa, những mô hình chuyển đổi đa dạng đã và đang đi vào hoạt động hiệu quả trong niềm vui phấn khởi của những người nông dân chân chất và dường như là đã lâu lắm rồi, đồng đất nơi đây mới lại sinh sôi đến thế. Đây là vùng đất chất lượng không cao, chỗ thì trũng chua phèn cấy lúa kém hiệu quả, chỗ thì đất pha cát trồng cây màu thường bị dế mèn, các côn trùng khác phá hoại nên nông dân không mặn mà đầu tư khoa học kỹ thuật, giống cây con mới vào thâm canh sản xuất mà quen với tập quán 1 vụ lúa xuân hoặc gieo trồng ngô, lạc, đậu, đỗ được chăng hay chớ.
Nhưng hiện nay, việc phát triển kinh tế nông nghiệp, nông thôn ở đây đã khác, đã đổi mới rất nhiều. Mới không chỉ ở diện mạo đồng ruộng mà còn mới trong chính tư duy của người nông dân. Mới hôm qua thôi, họ vẫn chỉ chăn nuôi hai ba con lợn, vài chục con gà, vịt và mỗi năm cấy mấy sào ruộng, nay họ dồn, đổi ruộng cho nhau, ai có thế mạnh gì thì tập trung vào thế mạnh ấy, người nào giỏi đồng áng thì tập trung cải tạo ruộng trũng thành mô hình trang trại phát triển đa canh, người thì chạy chợ, mở dịch vụ kinh doanh. Nhựa đất vì thế mà có điều kiện sinh sôi. Đất trũng chua phèn hay đất bãi hoang hóa thành vùng đất vàng qua sự lao động cần cù, sáng tạo của người nông dân.
Xã Hương Nộn đã chuyển đổi thành công hơn 200 ha ở các thùng đào, thùng đấu hoặc đất bãi kém hiệu quả sang mô hình chăn nuôi kết hợp với trồng cây ăn quả xa khu dân cư. Xã Hương Nộn lại khởi sắc với hơn 30 ha trang trại, rau an toàn. Người nông dân Thọ Văn, Hồng Đà, Thượng Nông, Dậu Dương, Vực Trường, Dị Nậu lại làm ăn hiệu quả với hơn 200 ha chuyển đổi sang mô hình trang trại chăn nuôi thủy sản. Văn Lương, Phương Thịnh, Tề Lễ cũng tương tự với trên 70 ha trang trại đa canh… Các xã Tam Cường, Hiền Quan, Hương Nha, Tứ Mỹ, Phương Thịnh cũng tích cực dồn, đổi ruộng đất, mỗi xã đã và đang chuyển đổi từ 30 - 40 ha sang mô hình trang trại đa canh làm thay đổi diện mạo của những khu đồng trũng. Các khu chuyển đổi đều được quy hoạch gọn, tạo điều kiện thuận lợi cho nông dân đầu tư khoa học kỹ thuật. Đây thực sự là cơ sở cho nhiều nông hộ phát huy kinh nghiệm sản xuất và vươn lên làm giàu trên chính đồng đất của quê hương mình.
Từ năm 2001 đến nay, Tam Nông đã thực hiện chuyển đổi được hơn 1.000 ha, chủ yếu là mô hình lúa - cá - vịt, cây ăn quả, rau màu. Từ thực tế chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi năm 2008 của Tam Nông cho thấy: Các mô hình bước đầu đã cho kết quả tốt, các hộ dân tham gia vào khu chuyển đổi đều là các hộ có kinh nghiệm sản xuất, mạnh dạn, tiên phong, dám nghĩ, dám làm. Nhiều hộ gia đình đầu tư 300 - 500 triệu đồng vào trang trại chăn nuôi kết hợp với trồng cây ăn quả. Các hộ gia đình đều đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng tương đối quy mô, bài bản. Sau khi có kế hoạch hỗ trợ vốn của cấp trên, huyện có công văn thông báo tới các xã có mô hình chuyển đổi được hỗ trợ xây dựng cơ sở hạ tầng. Các xã có trách nhiệm thông báo, họp bàn với các hộ dân để sử dụng kinh phí đó, tiến hành xây dựng, đầu tư như thế nào cho hiệu quả, tránh tình trạng tràn lan dẫn tới chất lượng công trình không tốt. Các hộ dân trong khu chuyển đổi là những người được tham gia trực tiếp, đồng thời cũng là người giám sát chính trong quá trình xây dựng.
Những mô hình chuyển đổi không chỉ đem lại hiệu quả về thu nhập mà còn tạo thêm công ăn việc làm cho nhiều người lao động, tăng hệ số sử dụng đất. Đặc biệt việc chuyển đổi mô hình canh tác đem lại hiệu quả kinh tế cao và bền vững, tạo điều kiện cho sản xuất hàng hóa tập trung, tạo thành vùng có sản phẩm lớn và dần hình thành thị trường tiêu thụ thuận lợi cũng như có điều kiện phát triển các cơ sở chế biến nâng cao giá trị sản phẩm.
Tác giả bài viết: Bùi Thị Hải - Phòng TN và MT H.Tam Nông