Bệnh Dại (Rabies) là bệnh
truyền nhiễm rất nguy hiểm lây truyền giữa động vật và người.
Đây là bệnh truyền nhiễm cấp tính ở động vật máu nóng gây ra do vi rút Lyssa và Vesiculo thuộc họ Rhabdoviridae.
Vi rút xâm nhập vào cơ thể được nhân lên, phá hủy mô thần kinh, tấn công trực
tiếp vào hệ thần kinh trung ương là não bộ và tuỷ sống gây nên những cái chết
với triệu chứng rất thảm khốc. Vi rút dại có nhiều trong nước bọt của chó, mèo
và động vật mắc bệnh, kể cả khi con vật chưa có dấu hiệu lâm sàng.

Tại Phú Thọ, trong vòng 05 năm
từ 2010-2015: bệnh dại đã gây tử vong 43 người. Giai đoạn 2010-2012, toàn tỉnh
có 29 ca tử vong do bệnh dại, giai đoạn này Phú Thọ là một trong những tỉnh có
số người tử vong cao nhất cả nước. Giai đoạn 2013-2015, số tử vong do dại đã
giảm xuống còn 14 ca (năm 2013: 10 ca; năm 2014: 01 ca; năm 2015: 03 ca). Một
số địa phương liên tục nhiều năm có bệnh nhân tử vong do bệnh dại gồm: Cẩm Khê,
Yên Lập, Đoan Hùng. Số người phơi nhiễm với bệnh dại đến cơ sở y tế để được
khám, tư vấn và tiêm phòng bệnh dại tăng dần theo từng năm, từ 2010 đến 2015
con số này lần lượt là: 3.639 ca, 2.598 ca, 3.848 ca, 4.810, 5.738 ca và 5.367
ca; 6 tháng đầu năm 2016, trên địa bàn tỉnh chưa có trường hợp
tử vong do mắc bệnh dại; số người bị chó cắn phải đến các Trung tâm Y tế điều
trị dự phòng (tiêm vắc xin, kháng huyết thanh phòng dại) là 3.494 người, các
huyện có nhiều người phải điều trị dự phòng như: Việt Trì: 435 ca, Phù Ninh:
503 ca, Cẩm Khê: 403 ca.

Qua việc điều tra cho thấy bệnh xảy
ra trên đàn chó mèo chưa được tiêm phòng vắc xin dại; chó thả rông, không được
xích nhốt, quản lý; hiểu biết về bệnh dại và ý thức phòng, chống bệnh của người
dân còn rất hạn chế.

Vừa qua, ngày 31/5/2016, Bộ Nông
nghiệp và PTNT đã ban hành Thông tư số 07/2016/TT-BNNPTNT Quy định về phòng,
chống dịch bệnh động vật trên cạn; theo đó công tác phòng chống bệnh dại tập
trung vào một số nội dung:

 Tăng cường về quản lý chó, mèo nuôi
để phòng bệnh bại: Người chăn nuôi chó mèo phải đăng ký
việc nuôi chó với UBND cấp xã. Tại các đô thị, nơi đông dân cư: xích, nhốt hoặc
giữ chó trong khuôn viên gia đình; bảo đảm vệ sinh môi trường. Khi đưa chó ra
nơi công cộng phải bảo đảm an toàn cho người xung quanh bằng cách đeo rọ mõm hoặc
xích giữ chó và có người dắt. Nuôi chó tập trung phải bảo đảm điều kiện vệ sinh
thú y; chấp hành tiêm vắc xin phòng bệnh dại cho chó, mèo theo quy định. Người
nuôi chó mèo phải chịu mọi chi phí trong trường hợp có chó thả rông bị bắt giữ,
chi phí cho việc nuôi dưỡng và tiêu hủy chó. Trường hợp chó, mèo cắn, cào người
thì chủ vật nuôi phải bồi thường vật chất cho người bị hại theo quy định của
pháp luật.

UBND cấp xã có trách nhiệm: Lập
sổ quản lý chó nuôi trên địa bàn; hằng năm trước đợt tiêm phòng rà soát,
thống kê, cập nhập thông tin về đàn chó nuôi trên địa bàn. Quy định cụ thể việc bắt giữ
chó thả rông ở nơi công cộng thuộc địa bàn quản lý; thành lập các đội chuyên
trách để bắt chó thả rông và động vật mắc bệnh dại, có dấu hiệu mắc bệnh dại; áp
dụng các biện pháp xử phạt vi phạm hành chính đối với chủ vật nuôi.

Phòng bệnh bắt buộc bằng vắc xin: Hàng năm, UBND
cấp xã có trách nhiệm phối hợp với cơ quan quản lý chuyên ngành thú y địa
phương tổ chức đợt tiêm phòng vắc xin dại cho chó, mèo trên địa bàn vào tháng
3-4. Hàng tháng, phải tiêm phòng bổ sung cho đàn chó, mèo mới phát sinh hoặc
chó, mèo đã hết thời gian còn miễn dịch bảo hộ, bảo đảm tỷ lệ tiêm phòng đạt ít
nhất 70% tổng đàn thuộc diện tiêm phòng. Trong vòng 07 ngày trước đợt tiêm
phòng và trong thời gian triển khai tiêm phòng, UBND cấp xã thông báo hằng ngày
trên các phương tiện truyền thông cho cộng đồng dân cư trên địa bàn về địa điểm
và ngày tiêm phòng.

Cơ quan quản lý chuyên ngành thú y
địa phương hướng dẫn cụ thể việc tiêm phòng vắc xin dại trên địa bàn, thực hiện
tiêm phòng và giám sát việc tiêm phòng và cấp Giấy chứng nhận tiêm phòng bệnh dại
cho chủ vật nuôi có chó, mèo được tiêm phòng vắc xin dại.

Xử lý khẩn cấp ổ dịch dại động vật: Khi có dịch
bệnh dại xảy ra, cơ quan có thẩm quyền thực hiện công bố dịch theo quy định. Tiêm phòng khẩn cấp bao vây ổ
dịch: tiêm phòng khẩn cấp vắc xin dại cho toàn bộ đàn chó, mèo khỏe mạnh trong
xã có ổ dịch dại và các xã tiếp giáp với xã có dịch. Huy động lực lượng tại chỗ
hỗ trợ tiêm phòng; người trực tiếp tham gia tiêm phòng phải là nhân viên thú y
hoặc người đã qua tập huấn về tiêm phòng dại. Cơ quan quản lý chuyên ngành thú
y địa phương hướng dẫn, quản lý, thực hiện tiêm phòng và giám sát việc tiêm phòng.
UBND cấp xã tổ chức tiêm phòng vắc
xin dại cho chó, mèo để bao vây ổ dịch. Người tham gia xử lý ổ dịch dại phải sử
dụng bảo hộ cá nhân phù hợp (bao gồm kính bảo vệ mắt, khẩu trang y tế, găng
tay, ủng và quần áo bảo hộ) theo hướng dẫn của cơ quan y tế.

Giám sát bệnh dại:
Giám sát
lâm sàng là biện pháp chủ yếu nhằm phát hiện sớm các ca bệnh dại ở động vật. Đối
tượng giám sát chủ yếu là đàn chó nuôi ở vùng có ổ dịch cũ, địa bàn có nguy cơ
cao, địa bàn có chó nghi mắc bệnh dại cắn người gây tử vong do lên cơn dại. Chủ
vật nuôi có trách nhiệm thường xuyên theo dõi, giám sát chó, mèo nuôi của gia
đình, nếu phát hiện con vật vô cớ cắn, cào người hoặc tấn công động vật khác
thì phải cách ly và báo ngay cho chính quyền địa phương hoặc cơ quan thú y nơi
gần nhất. Cơ quan quản lý chuyên ngành thú y địa phương xác định vùng có ổ dịch
cũ, địa bàn có nguy cơ cao phát bệnh dại, phối hợp với các cơ quan chức năng
của ngành y tế xây dựng, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt và thực hiện kế
hoạch giám sát bệnh dại trên địa bàn.

Xử lý động vật khi
có ổ dịch dại xảy ra: Tiêu hủy bắt buộc động vật chết, động vật mắc bệnh dại. Khuyến khích
tiêu hủy chó, mèo có dấu hiệu mắc bệnh dại, chưa được tiêm phòng vắc xin dại
nhưng đã tiếp xúc với chó, mèo mắc bệnh dại; trường hợp không tiêu hủy phải
nuôi cách ly để theo dõi trong vòng 14 ngày, nếu phát bệnh dại thì phải tiêu
hủy theo quy định. Đối với chó, mèo khỏe mạnh trong vùng có dịch bệnh dại phải
thực hiện nuôi nhốt trong thời gian có dịch. Việc xử lý động vật mắc bệnh phải
được thực hiện ngay khi có kết quả xét nghiệm dương tính với bệnh dại hoặc được
cơ quan quản lý chuyên ngành thú y địa phương kiểm tra, xác minh và kết luận
động vật bị mắc bệnh dại.

Để phòng chống bệnh dại trên người, ngoài việc phòng chống dịch bệnh dại
trên đàn vật nuôi, cần tăng cường công tác tuyên truyền về mối nguy hiểm của
bệnh dại tới mọi tầng lớp nhân dân, đặc biệt với các đối tượng trẻ em, người
dân ở vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa. Khi bị chó mèo cắn cần rửa vết thương
bằng xà phòng dưới vòi nước chảy ít nhất 15 phút rồi tới ngay Trung tâm y tế dự
phòng gần nhất để được tư vấn, điều trị kịp thời. Người chăn nuôi chó mèo,
người bị chó mèo cắn cần khai báo đầy đủ các thông tin với UBND cấp xã, Cơ quan thú y địa
phương, Cơ quan y tế để nhận được các hỗ trợ phòng chống dịch bệnh dại kịp
thời, đầy đủ./.