Trong bối cảnh hiện nay, chăn nuôi lợn đang gặp rất nhiều tiềm ẩn rủi ro do dịch bệnh, nguy cơ bùng phát các dịch bệnh truyền nhiểm nguy hiểm như bệnh dịch tả lợn Châu Phi, LMLM, tai xanh... là rất cao, do đó giá thịt lợn hơi đang ở mức cao nhưng người dân vẫn e ngại tái đàn.

Bệnh dịch tả lợn Châu phi xuất hiện tại tỉnh Phú Thọ từ tháng 5 năm 2019, mặc dù đã có sự chỉ đạo quyết liệt của cả hệ thống chính trị trong tỉnh, đặc biệt là ngành nông nghiệp và nhân dân cùng thực hiện phòng chống dịch bệnh nhưng bệnh vẫn lây lan với tốc độ nhanh, rộng. Theo số liệu thống kê năm 2019, dịch bệnh đã xảy ra tại 218 xã, phường thuộc 13/13 huyện, thành thị trên địa bàn tỉnh, đã làm chết và tiêu hủy 57.626 con lợn, tương ứng 3.338.000 tấn lợn hơi, gây thiệt hại lớn cho ngành chăn nuôi và nguồn ngân sách quốc gia.

Chăn nuôi an toàn sinh học là áp dụng tổng hợp và đồng bộ các biện pháp kỹ thuật, quản lý nhằm ngăn ngừa và hạn chế sự lây nhiễm của các tác nhân gây bệnh với vật nuôi. Thực hiện tốt chăn nuôi an toàn sinh học là giải pháp tối ưu nhất hiện nay để đẩy lùi dịch bệnh, phát triển chăn nuôi lợn bền vững. Các giải pháp chăn nuôi an toàn sinh học cụ thể như sau:  

Với chuồng trại chăn nuôi

Xây dựng chuồng nuôi cách xa khu dân cư, xa đường giao thông, chợ, trường học, nguồn nước chảy qua... Xây hàng rào, tường rào xung quanh trang trại hoặc khu vực chăn nuôi. Chuồng nuôi phải dễ thực hiện các biện pháp vệ sinh, khử trùng, tiêu độc, phòng bệnh. Có lưới bao quanh chuồng nuôi nhằm ngăn chặn côn trùng và vật chủ trung gian truyền bệnh như: chuột, chim, ruồi, muỗi… Tốt nhất là nuôi lợn trong chuồng nuôi kín có sử dụng quạt thông gió vừa đáp ứng nhiệt độ phù hợp cho lợn, vừa hạn chế tối đa mầm bệnh vào chuồng nuôi. Bố trí các hố sát trùng tại cổng ra vào trại, lối ra vào của mỗi dãy chuồng nuôi bằng vôi bột hoặc chất sát trùng và thường xuyên bổ sung chất sát trùng. Có chỗ để thay bảo hộ lao động trước khi vào chuồng nuôi: Ủng, dép, quần áo… Áp dụng phương thức cùng vào cùng ra theo thứ tự yêu tiên: Dãy chuồng, ô chuồng để có thời gian trống chuồng, vệ sinh khử trùng chuồng nuôi. Dùng vòi uống nước tự động cho lợn, không sử dụng máng uống nước chung. Xây dựng khu chuồng nuôi cách ly tại cuối mỗi trại nuôi lợn để nuôi cách ly khi mới mua về hoặc khi lợn có biểu hiện bị bệnh. Mỗi ô chuồng cần có đường thoát nước thải kín riêng dẫn đến đường thoát chung và đến nơi xử lý chất thải xa khu chuồng nuôi.

Thường xuyên vệ sinh chuồng nuôi, máng ăn máng uống, dụng cụ, thiết bị chăn nuôi, đảm bảo luôn khô ráo, thoáng mát. Thu gom phân, chất thải về đúng nơi quy định để xử lý. Yêu cầu công nhân và kỹ thuật ở tại trại, hạn chế tối đa người ra vào trại và khu vực chăn nuôi. Nếu bắt buộc phải vào khu chăn nuôi thì phải tắm sát trùng, thay quần áo, dày dép trước khi vào trang trại chăn nuôi. Trước và sau khi ra khỏi chuồng nuôi đều phải nhúng ủng hoặc dày dép vào hố khử trùng. Tuyệt đối không mang thực phẩm tươi sống từ ngoài vào trại chăn nuôi, đặc biệt là các sản phẩm từ thịt lợn.

Phun sát trùng triệt để các phương tiện vào trại chăn nuôi như: xe chở cám, xe bắt lợn... Bố trí khu xuất bán lợn riêng biệt, không cho xe bắt lợn vào bên trong trại chăn nuôi. Phun thuốc khử trùng định kỳ 1 ngày/1lần trong chuồng và xung quanh chuồng nuôi bằng các thuốc sát trùng có thành phần Ether, Chloroform, hợp chất Iodine hoặc Sodium hydroxide, foralin.... hoặc nước vôi loãng. Sau mỗi đợt xuất bán lợn cần vệ sinh phun tiêu độc khử trùng chuồng nuôi, tường, mái che bằng thuốc sát trùng, để 2 ngày rồi dùng nước vôi loãng hoặc xút quét lại toàn bộ chuồng nuôi, tường chuồng... để trống 2 tuần mới nuôi lứa tiếp theo.

Phát quang bụi rậm, khơi thông cống rãnh xung quanh chuồng nuôi. Tiêu diệt côn trùng, vật chủ trung gian có thể mang mầm bệnh: Diệt chuột, gián, ruồi muỗi...; không để chó mèo, chim... vào chuồng nuôi.

Vào giai đoạn thời tiết nắng nóng này cần có các biện pháp chống nóng cho lợn, đặc biệt là chuồng nuôi thông thoáng tự nhiên: Sử dụng quạt, lắp hệ thống phun sương, tăng cường tắm mát cho lợn ....

 Đối với con giống

 Nên nuôi lợn nái sinh sản để tự sản xuất con giống. Trong trường hợp bắt buộc phải nhập con giống thì mua lợn có nguồn gốc rõ ràng, được cấp giấy kiểm dịch đối với lợn mua ngoài tỉnh. Chỉ mua lợn sau cai sữa, không nên mua lợn choai vì các cơ sở sản xuất giống thường bán lợn sau cai sữa nhằm loại trừ khả năng mua lợn từ cơ sở đã bị nhiễm mầm bệnh, bán chạy. Khi mang lợn giống về phải nuôi cách ly ít nhất 3 tuần trước khi nhập đàn.

Đối với thức ăn và nước uống  

Sử dụng thức ăn có nguồn gốc rõ ràng, còn hạn sử dụng, đảm bảo chất lượng, an toàn. Nên mua thức ăn từ nơi sản xuất và đưa về trại chăn nuôi, không qua nhiều đại lý và các trại khác để hạn chế tối đa lây nhiễm nguồn bệnh. Không sử dụng thức ăn thừa của những con lợn khác hoặc những đàn lợn mới xuất chuồng để cho đàn lợn mới ăn. Không sử dụng thức ăn thừa từ những quán ăn, bếp ăn tập thể cho lợn ăn. Thức ăn mới đưa về trại phải được xử lý bằng cách phủ bạt kín và xông foocmon sau đó để 1 ngày rồi mới chuyển về kho chứa thức ăn riêng. Không để thức ăn gần chuồng nuôi, lối đi ra vào chuồng nuôi.

Sử dụng nguồn nước an toàn cho lợn. Thường xuyên kiểm tra nguồn nước uống, đảm bảo nước uống không bị nhiễm nguồn bệnh. Tuyệt đối không sử dụng nước ao, mương, kênh…. để rửa chuồng lợn vì các nguồn nước này thường nhiễm chất thải từ các hộ chăn nuôi khác. Đây là một trong những nguồn lây nhiễm mầm bệnh có nguy cơ cao.

Về công tác thú y

Tiêm phòng đầy đủ các loại vacxin cho lợn: Vacxin dịch tả, tai xanh, suyễn, LMLM... Bổ sung điện giải, vitamin vào thức ăn hoặc nước uống cho lợn khi thời tiết nắng nóng hoặc giai đoạn chuyển mùa để nâng cao sức đề kháng bệnh cho lợn. Hàng ngày theo dõi tình trạng của lợn, nếu có biểu hiện bệnh cần phải cách ly ngay. Khi thấy lợn bỏ ăn, sốt điều trị không khỏi, chết nghi bị dịch tả lợn Châu phi cần phải báo cáo ngay với cán bộ thú y tại địa phương để có biện pháp xử lý, tránh để lây lan mầm bệnh.

Khuyến cáo sử dụng chế phẩm sinh học trong chăn nuôi

Sử dụng một số chế phẩm sinh học có thành phần probiotic và enzyme bổ sung vào thức ăn, nước uống để tăng khả năng tiêu hóa, tăng sức đề kháng và tăng khả năng chống bệnh. Sử dụng chế phẩm sinh học phun vào chuồng nuôi giúp tăng cường vi sinh vật có lợi, tăng khả năng phân giải phân và chất thải của lợn, hạn chế mùi hôi trong chuồng nuôi, hạn chế mầm bệnh trong chăn nuôi.

Khi sử dụng chế phẩm sinh học không được sử dụng kháng sinh vì kháng sinh làm mất tác dụng của vi sinh vật, giảm hiệu quả của chế phẩm sinh học.

Khi chưa có vacxin để khống chế bệnh dịch tả lợn Châu phi thì chăn nuôi an toàn sinh học là giải pháp duy nhất để hạn chế dịch bệnh, cũng là giải pháp phát triển chăn nuôi lợn bền vững trong giai đoạn hiện nay.