Hiện trên địa bàn cả tỉnh có 427 HTX trong đó có 07 HTX chuyên về môi trường và nhiều HTX nông nghiệp dịch vụ về môi trường. Một số mô hình HTX, tổ hợp tác về môi trường đã và đang hoạt động hiệu quả, điển hình như: HTX Vĩnh Lại; HTX Thạch Vỹ (Lâm Thao); tổ thu gom rác thải Hoàng Xá (Thanh Thủy), tổ môi trường Phương Xá (Cẩm Khê), tổ môi trường Tây Cốc (Đoan Hùng); tổ môi trường xã Trưng Vương (TP.Việt Trì)… Mô hình làm công tác bảo vệ môi trường đã bước đầu khơi dậy và nâng cao ý thức cộng đồng dân cư, từng bước xã hội hóa công tác bảo vệ môi trường và xây dựng mô hình dịch vụ mới trong địa phương nhất là vùng nông thôn, góp phần quan trọng vào giảm thiểu ô nhiễm môi trường.

 

Ngoài việc tham gia tích cực vào bảo vệ và làm sạch môi trường, các HTX dịch vụ môi trường còn góp phần tạo việc làm cũng như thu nhập và bảo đảm đời sống cho nhiều lao động. Tuy nhiên, tỷ lệ các HTX triển khai phân loại rác tại nguồn, chế biến rác, sử dụng rác làm nguyên liệu sản xuất nhằm phát triển kinh tế chiếm tỷ lệ thấp, chủ yếu là làm nhiệm vụ thu gom, vận chuyển rác thải, vận chuyển và cung cấp nước sạch. Hoạt động của các HTX còn gặp nhiều khó khăn, hạn chế:

 

- HTX môi trường là mô hình mới trong khi phần lớn các HTX thiếu nguồn lực về tài chính, công nghệ..., mang tính chất thủ công thu gom, xử lý chôn lấp là chính, các tổ môi trường thành lập hầu hết không được hỗ trợ để đầu tư những dụng cụ thu gom rác thải, xã viên đều là những người lao động nghèo. Mặt khác, hiện nay rác thải thu gom chủ yếu xử lý bằng biện pháp chôn lấp, dùng chế phẩm, trong khi đó việc quy hoạch các bãi rác của các huyện, thành phố đã có nhưng chưa được triển khai đầu tư xây dựng hoặc đầu tư xây dựng nhưng chưa đồng bộ dẫn đến không có đất để chứa rác thải thu gom, xử lý chôn lấp. Việc vận chuyển rác cũng gặp nhiều khó khăn, đa phần các đơn vị không có xe chuyên dụng mà chỉ bốc xếp lên xe tải nhỏ hoặc xe công nông.

 

- Các tổ chức thu gom rác thải đa phần chưa thực hiện được các công đoạn phân loại và xử lý rác thành phân hữu cơ sinh học mà chủ yếu mới chỉ thực hiện việc thu gom và thuê công ty môi trường xử lý vì vậy chi phí xử lý khá lớn chưa cập được với nguồn thu.

 

- Kinh phí đi học tập thăm quan mô hình và đầu tư hệ thống xử lý rác thải rất hạn chế; phí thu gom xử lý rác thải thấp không đủ chi nên chưa phát huy được dẫn đến nhiều tổ môi trường trong tình trạng hoạt động cầm chừng…

 

Từ thực tế hoạt động của các HTX dịch vụ môi trường, tổ hợp tác tự quản về môi trường trong thời gian qua, có thể nói các HTX môi trường, tổ tự quản về môi trường đã góp phần tích cực trong công tác BVMT trên địa bàn dân cư ở các vùng nông thôn, thị trấn, thị tứ mang ý nghĩa kinh tế - xã hội - công ích thiết thực. Đây là mô hình dựa vào cộng đồng, phục vụ cộng đồng được nhân dân ủng hộ, chính quyền tạo điều kiện giúp đỡ, Nhà nước hỗ trợ một phần kinh phí, sử dụng lao động tại chỗ, phát huy sức mạnh của cộng đồng nên rất cần được nhân rộng. 

 

Để làm được điều đó, trước mắt cần tổ chức Hội nghị tổng kết đánh giá kinh nghiệm của các HTX trong việc BVMT, qua đó tìm ra mô hình kinh tế hợp tác điển hình làm tốt công tác BVMT để triển khai, nhân rộng. Nâng cao hiệu quả hoạt động BVMT theo hướng gắn với HTX, tập trung giải quyết những khó khăn mà HTX đang phải đối đầu; phối hợp chặt chẽ với các Bộ, Sở, ngành, địa phương, tổ chức quốc tế, huy động tối đa các nguồn lực cho BVMT. Ngoài ra, những vướng mắc về cơ chế, chính sách trong quá trình hoạt động gây khó khăn cho HTX cần được kiến nghị kịp thời để đưa ra các chính sách nhằm hoạt động BVMT ngày càng hiệu quả, cụ thể như sau:

 

-  Nâng cao nhận thức về công tác BVMT và tiếp tục củng cố, nhân rộng mô hình HTX môi trường trên địa bàn dân cư, đẩy mạnh công tác tuyên truyền tạo sự chuyển biến nhận thức của cộng đồng trong công tác BVMT; Quan tâm đầu tư, hỗ trợ, tạo điều kiện cho việc hình thành và phát triển các HTX môi trường thông qua việc đầu tư kinh phí mua sắm phương tiện, dụng cụ bảo hộ lao động, công nghệ; Tranh thủ các nguồn kinh phí đầu tư cho lĩnh vực BVMT.


- Tăng cường, đẩy mạnh hoạt động phối hợp trong chỉ đạo, hướng dẫn và tổ chức triển khai có hiệu quả.

 

- Nghiên cứu, rà soát, xây dựng, bổ sung và hoàn thiện cơ chế, chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường có liên quan đến kinh tế tập thể, tạo điều kiện thuận lợi khuyến khích, hỗ trợ cho các hợp tác xã, tổ hợp tác phát huy vai trò trong bảo vệ môi trường và sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên.

 

- Chú trọng xây dựng các chương trình, dự án phát triển các hợp tác xã hoạt động trong lĩnh vực bảo vệ môi trường phù hợp với điều kiện thực tiễn ở khu vực thành thị, nông thôn; phát huy vai trò của kinh tế tập thể trong việc thực hiện các chương trình, kế hoạch hoạt động có liên quan đến ngành tài nguyên và môi trường, chương trình quốc gia về bảo vệ tài nguyên môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu.

 

- Tăng cường trao đổi thông tin, phổ biến, tuyên truyền kịp thời các văn bản quy phạm pháp luật, cơ chế, chính sách về bảo vệ môi trường; hướng dẫn vận động các hợp tác xã, tổ hợp tác, các đơn vị thành viên của khu vực kinh tế tập thể tham gia công tác bảo vệ môi trường; tổng kết, phổ biến và nhân rộng các mô hình tổ chức, hoạt động có hiệu quả, gương người tốt, việc tốt về BVMT gắn tiêu chí hiệu quả sản xuất, kinh doanh với bảo vệ môi trường và tổ chức các phong trào thi đua bảo vệ môi trường trong khu vực kinh tế tập thể thông qua nhiều phương tiện thông tin đại chúng với hình thức đa dạng, phong phú và hấp dẫn.

 

- Phối hợp xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng nhằm nâng cao nhận thức, kiến thức cho đội ngũ cán bộ quản lý hợp tác xã, cán bộ liên minh HTX các cấp, xã viên và người lao động trong khu vực kinh tế tập thể về công tác quản lý, phòng ngừa ô nhiễm và BVMT.

 

- Tăng cường hoạt động tư vấn, hỗ trợ, chuyển giao công nghệ trong bảo vệ môi trường.

 

- Tổ chức rút kinh nghiệm để nhân rộng mô hình, thường xuyên trao đổi thông tin, chia sẻ kinh nghiệm, cách làm để nâng cao hiệu quả của mô hình điểm về bảo vệ môi trường. Đề xuất xử lý kịp thời nghiêm minh những trường hợp vi phạm, biểu dương khen thưởng kịp thời cá nhân, tập thể tham gia quản lý, sử dụng, thực hiện tốt công tác bảo vệ tài nguyên và môi trường; đề xuất, kiến nghị với Đảng, Nhà nước và các cơ quan chức năng sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành cơ chế, chính sách, pháp luật liên quan đến lĩnh vực bảo vệ môi trường và quản lý, sử dụng tài nguyên.