Tuy nhiên, qua quá trình thực hiện công tác thu hồi đất, giải phóng mặt bằng còn gặp không ít vướng mắc dẫn đến một số dự án chậm tiến độ khởi công, gây thiệt hại không nhỏ cho Nhà nước và doanh nghiệp, làm ảnh hưởng đến môi trường đầu tư của tỉnh, một số vướng mắc chính là:



1. Theo phản ánh của các địa phương, giá đất do UBND tỉnh ban hành hàng năm một số nơi, đặc biệt là giá đất nông nghiệp còn thấp hơn so với giá đất thực tế ở địa phương nên khi bồi thường, giải phóng mặt bằng gặp nhiều vướng mắc. Hơn nữa, trong thời gian qua ở một số địa phương, Nhà nước thu hồi đất để giao cho một số doanh nghiệp, doanh nghiệp đó tự thoả thuận với người sử dụng đất về bồi thường, giải phóng mặt bằng nên thường tạo chênh lệch giá giữa giá quy định của UBND tỉnh và giá thoả thuận (cơ bản giá thoả thuận cao hơn hoặc bằng giá quy định của UBND tỉnh) nên gây khó khăn trong giải phóng mặt bằng ở các dự án khác bồi thường theo giá đất do UBND tỉnh quy định.



2. Trong công tác thu hồi đất, một số dự án còn vướng mắc ở khâu tái định cư nên dẫn đến chậm triển khai dự án, như: chưa bố trí ngay khu tái định cư hoặc khu tái định cư không bằng nơi ở cũ, quỹ đất dành cho tái định cư hạn chế…



3. Trong quá trình quản lý sử dụng đất của những năm trước đây có nhiều tồn tại, xử lý chưa dứt điểm, hơn nữa đất đai thường có lịch sử, nguồn gốc phức tạp, khi thực hiện việc thu hồi đất, áp dụng chính sách bồi thường gặp nhiều vướng mắc, đôi khi quan điểm giữa Nhà nước với người dân còn khác nhau, thậm trí giữa các cơ quan nhà nước còn chưa thống nhất nên dẫn đến thắc mắc, khiếu kiện…



Xin trao đổi về một số vướng mắc như sau:


1. Vướng mắc về giá đất:


Theo quy định hiện hành về chính sách bồi thường thì giá đất bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất là giá đất do UBND cấp tỉnh ban hành và công bố vào ngày 01/01 hàng năm và phải sát với giá đất chuyển nhượng quyền sử dụng đất thực tế trên thị trường trong điều kiện bình thường. Tuy nhiên, hầu hết các tỉnh công bố giá đất hàng năm thường thấp hơn so với giá đất thực tế ở thị trường, gây khó khăn cho các cấp khi thực hiện việc bồi thường. Để điều chỉnh giá đất sát với giá thị trường là một vấn đề không dễ thực hiện, bởi thị trường bất động sản của nước ta, đặc biệt là các tỉnh miền núi hình thành chưa rõ ràng và giá đất còn ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác, như: tâm lý người mua, hướng đất, điều kiện cư dân khu vực đó…. Hơn nữa, giá đất liên quan đến 2 khía cạnh: khi thu hồi đất thì người dân muốn giá đất cao; khi giao đất, thu thuế.. .thì người dân muốn giá đất thấp, khi điều chỉnh giá đất sẽ ảnh hưởng đến các lĩnh vực khác.



Để thực hiện tốt công tác giải phóng mặt bằng trong điều kiện mặt bằng giá đất như hiện nay, cần thực hiện các biện pháp sau:



- Điều chỉnh bảng giá đất cần chi tiết hơn nữa để đảm bảo tính tương đồng giữa các vị trí với nhau; khi xây dựng giá đất nông nghiệp cần tính đến hiệu quả sản xuất của đất đó.



- Đối với dự án do Nhà đầu tư thoả thuận theo quy định thì Nhà nước không tiến hành thu hồi đất mà hướng dẫn nhà đầu tư nhận chuyển nhượng (mua), thuê lại, góp vốn…, tránh trường hợp Nhà nước thu hồi, nhà đầu tư thoả thuận về giá bồi thường làm ảnh hưởng đến các dự án do Nhà nước thu hồi và bồi thường.



- Đối với các dự án do Nhà nước thu hồi thì phải thực hiện tốt các khâu về trình tự thu hồi đất, như: sớm công bố công khai chủ trương thu hồi đất để dân biết, thực hiện tốt công tác tuyền truyền, áp dụng chính xác chính sách bồi thường theo quy định, giải quyết tốt thoả đáng các ý kiến thắc mắc, khiếu nại trong quá trình thu hồi đất.



- Cần thực hiện tốt chính sách điều tiết phần giá trị tăng thêm không do người sử dụng đất tạo ra liên quan đến việc thu hồi đất thực hiện các dự án, đặc biệt là các dự án đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, tránh so bì giữa người có đất bị thu hồi và người không bị thu hồi, như: khi xây dựng đường giao thông lớn mà làm thay đổi nhiều giá đất của khu vực hai bên đường thì Nhà nước thu hồi cả đất hai bên đường đó để khai thác lợi thế khi hoàn thành dự án...


2. Vướng mắc về tái định cư:


Trong thực tế, vướng mắc về tái định cư tuy không nhiều, nhưng để giải quyết tốt vấn đề tái định cư khi thực hiện thu hồi đất, không làm chậm tiến độ thực hiện các dự án đầu tư, cần thực hiện tốt một số nội dung sau:



- Các địa phương cần xây dựng trước các khu tái định cư để chủ động khi thu hồi đất, việc xây dựng khu tái định cư cần phù hợp với tập quán sinh sống, canh tác của nhân dân địa phương và phải đảm bảo điều kiện sinh hoạt tốt cho người dân khi đến sinh sống. UBND các cấp chỉ thu hồi đất khi đã có khu tái định cư, bởi lẽ nếu thu hồi khi chưa có khu tái định cư thì chưa thể triển khai ngay dự án được kể cả khi nhà đầu tư đã chi trả xong tiền bồi thường (thực tế trên địa bàn tỉnh đã sảy ra một số trường hợp như vậy).



- Trong chính sách bồi thường cần tính đến chênh lệch về móng giữa khu đất bị thu hồi và khu tái định cư để xử lý cho phù hợp, bởi vì trong thực tế có trường hợp toàn bộ tiền bồi thường về nhà chỉ xây đủ móng ở khu tái định cư, dẫn đến nhân dân thắc mắc.



- UBND tỉnh cần xem xét, quy định cụ thể việc bồi thường bằng đất ở khi người sử dụng đất bị thu hồi trên 30% diện tích đất nông nghiệp theo quy định tại Điều 48 Nghị định số 84/2007/NĐ-CP, nếu không quy định cụ thể thì rất nhiều địa phương không đủ quỹ đất tái định cư.


3. Về việc áp dụng chính sách bồi thường:


Qua thực tế thực hiện công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng cho thấy việc vận dụng chính sách ở một số nơi chưa chính xác, đôi khi còn chưa thống nhất giữa các cấp, các ngành, để khắc phục tình trạng này cần thực hiện tốt một số giải pháp sau:



- Đối với đội ngũ cán bộ tham gia thực hiện công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng phải nắm chắc chính sách đất đai, chính sách bồi thường, công tâm, để tuyên truyền, giải thích cho nhân dân chính xác, thỏa đáng.



- Cần tổ chức tốt công tác tuyên truyền, phổ biến về chính sách bồi thường cho người có đất bị thu hồi để họ hiểu chính sách cùng phối hợp thực hiện tốt.



- Tổ chức thực hiện chặt chẽ các bước công việc, từ khâu kê khai, kiểm đếm ở thực địa, áp dụng chính sách, công khai phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; giải quyết triệt để các ý kiến thắc thắc của nhân dân; việc vận dụng chính sách bồi thường phải chính xác, không áp đặt, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của các bên liên quan. Trường hợp khi vận dụng chính sách còn băn khoăn thì phải trao đổi kỹ giữa các cơ quan, xin ý kiến của cấp trên để thống nhất quan điểm vận dụng, tránh trường hợp khi người dân không đồng tình hỏi cấp trên hoặc cơ quan liên quan lại có ý kiến trái ngược nhau gây mất lòng tin của nhân dân.



- Các cơ quan nhà nước liên quan thực hiện đúng chức năng nhiệm vụ theo quy định, tránh trường hợp một việc có hai cơ quan thực hiện.