Trong thời gian qua, các hoạt động sản xuất, kinh doanh trong trồng, chăm sóc và chế biến khai thác, tiêu thụ sản phẩm và hỗ trợ dịch vụ kỹ thuật tại các đơn vị này đã đóng góp to lớn cho sự phát triển kinh tế của tỉnh nói chung và tại địa bàn các huyện có đất nông, lâm trường nói riêng, góp phần tạo công ăn việc làm cho cán bộ, công nhân viên của các NLT và người lao động tại địa phương. Tuy nhiên, bên cạnh đó việc sử dụng đất tại các NLT trong thời gian qua còn lỏng lẻo, chưa hiệu quả dẫn đến tình trạng tranh chấp, lấn chiếm xảy ra hầu hết tại các địa phương có đất NLT dẫn đến khiếu kiện tranh chấp xảy ra có chiều hướng ngày càng gia tăng.


Thực hiện Nghị Quyết 28-NQ/TW ngày 16/6/2003 của Bộ Chính trị về tiếp tục sắp xếp đổi mới và phát triển các nông, lâm trường quốc doanh; Nghị định số 170/2004/NĐ-CP của Chính phủ ngày 22/9/2004 về sắp xếp, đổi mới và phát triển nông trường quốc doanh; Nghị định số 200/2004/NĐ-CP ngày 03/12/2004 của Chính phủ về sắp xếp đổi mới và phát triển các lâm trường quốc doanh.


Ngày 30/9/2009, UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch số 3058/KH-UBND ngày 30/9/2009 về việc kiểm tra, xử lý những tồn tại trong quản lý sử dụng đất tại các tổ chức sử dụng đất nông, lâm nghiệp trên địa bàn tỉnh, ngày 19/10/2009, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 3372/QĐ-UBND về việc thành lập Đoàn kiểm tra liên ngành, kiểm tra công tác quản lý, sử dụng đất nông, lâm nghiệp trên địa bàn tỉnh, trong đó giao cho Đoàn kiểm tra liên ngành của tỉnh trực tiếp kiểm tra tại 03 huyện: Yên Lập, Thanh Sơn và Tân Sơn, các huyện còn lại tự kiểm tra rà soát và báo cáo Đoàn kiểm tra liên ngành của tỉnh theo hướng dẫn của Đoàn kiểm tra liên ngành để tổng hợp báo cáo UBND tỉnh, thời gian thực hiện theo kế hoạch là từ ngày 20/12/2009 đến 20/3/2011.


Thực hiện Kế hoạch và Quyết định của UBND tỉnh, Sở Tài nguyên và Môi trường (do đồng chí Lãnh đạo sở được UBND tỉnh giao nhiệm vụ là Trưởng đoàn kiểm tra liên ngành của tỉnh cùng với các thành phần các Sở: Tài chính, Thanh Tra tỉnh, Cục thuế, Sở NN &PTNT, Sở Tư pháp, Sở KH&ĐT) tham gia cùng đoàn kiểm tra của tỉnh kiểm tra trực tiếp tại huyện Yên Lập (đơn vị chọn làm địa bàn kiểm tra điểm), Thanh Sơn và Tân Sơn trên cơ sở kế hoạch kiểm tra của Đoàn kiểm tra liên ngành (Kế hoạch số 1880/KH-ĐKTr ngày 5/11/2009; Kế hoạch số 19/KH-ĐKTr ngày 7/11/2009).


Sau khi kiểm tra rà soát theo kế hoạch và tổng hợp báo cáo đề xuất của Đoàn kiểm tra liên ngành (tại 02 Báo cáo số: 01/BC-ĐKTLN ngày 5/01/2010 về kết quả công tác kiểm tra, giải quyết những tồn tại trong quản lý, sử dụng đất của các đơn vị sử dụng đất nông, lâm nghiệp trên địa bàn huyện Yên Lập; 18/BC-ĐKTLN ngày 16/03/2010 về về kết quả công tác kiểm tra, giải quyết những tồn tại trong quản lý, sử dụng đất của các đơn vị sử dụng đất nông, lâm nghiệp trên địa bàn huyện Thanh Sơn, Tân Sơn và kết quả tự kiểm tra, rà soát của các huyện còn lại có đơn vị sử dụng đất nông lâm nghiệp trên địa bàn tỉnh), Chủ tịch UBND tỉnh ban hành 02 Thông báo kết luận số: Thông báo số 11/TB-UBND ngày 29/10/2010 về về việc giải quyết những tồn tại trong quản lý, sử dụng đất của các đơn vị sử dụng đất nông, lâm nghiệp trên địa bàn huyện Yên Lập, Thông báo số 22/TB-UBND ngày 18/03/2010 về việc giải quyết những tồn tại trong quản lý, sử dụng đất của các đơn vị sử dụng đất nông, lâm nghiệp trên địa bàn tỉnh, trong đã kết luận về nguyên tắc phương châm, phương pháp giải quyết tranh chấp, lấn chiếm đất ở các NLT trên địa bàn tỉnh và đồng ý với báo cáo của Đoàn kiểm tra liên ngành đề xuất UBND tỉnh thu hồi 18.896,00 ha (huyện Yên Lập: 3.968,8 ha; Thanh Sơn: 4620,66 ha; Tân Sơn: 8501,39 ha; Đoan Hùng: 737,35 ha; Hạ Hòa: 1.133,1 ha; các huyện còn lại chưa đề xuất thu hồi được vì chưa có báo cáo đầy đủ) của các NLT do không quản lý và sử dụng được từ khi được giao đất, cấp GCNQSD đất, diện tích quy hoạch rừng phòng hộ, đặc dụng, diện tích đất không có ngoài thực tế, diện tích đất giao trùng, cấp trùng GCNQSD đất, diện tích xảy ra tranh chấp, lấn chiếm giao cho địa phương quản lý và sử dụng, đồng thời chỉ đạo Sở Tài nguyên và Môi trường hướng dẫn UBND các huyện, thành, thị có đất nông, lâm trường lập hồ sơ thu hồi đất theo kết quả đã kiểm tra rà soát và chỉ đạo UBND các huyện có trách nhiệm tổ chức việc đo đạc lập hồ sơ thu hồi đất xong trước tháng 12/2010 (Riêng huyện Yên Lập xong trước tháng 6/2010).


Thực hiện chỉ đạo của UBND tỉnh, Sở TNMT đã xây dựng Văn bản hướng dẫn các huyện lập hồ sơ thu hồi đất (Văn bản số 1101/TNMT-QLĐĐ ngày 21/6/2010), từ ngày 17/5/2010 đến 25/5/2010 Sở TNMT đã phối hợp với Đoàn kiểm tra liên ngành của tỉnh đã trực tiếp làm việc với các huyện: Phù Ninh, Đoan Hùng, Hạ Hòa, Cẩm Khê và Thanh Ba để nghe tiến độ thực hiện việc tự kiểm tra rà soát và lập hồ sơ thu hồi đất của các nông, lâm trường, trên cơ sở đó để Báo cáo UBND tỉnh chỉ đạo thực hiện (Báo cáo số 77/BC-ĐKTLN ngày 10/8/2010), đồng thời ngày 12/01/2011 Sở TNMT đã ban hành Văn bản số số 135/TNMT-QLĐĐ đôn đốc các huyện lập hồ sơ thu hồi đất theo chỉ đạo của UBND tỉnh.


Trên cơ sở báo cáo, tờ trình của Sở Tài nguyên và Môi trường và tờ trình đề nghị thu hồi đất của huyện Yên Lập, UBND tỉnh đã ban hành 05 Quyết định thu hồi đất với tổng diện tích đất thu hồi: 4.870,14 ha của 04 đơn vị sử dụng đất có nguồn gốc đất nông, lâm trường trên địa bàn huyện Yên Lập (Công ty lâm nghiệp A Mai: 904,53 ha; Công ty lâm nghiệp Yên Lập: 2.099,06 ha; Xí nghiệp chè Ngọc Đồng: 1.137,82 ha; Xí nghiệp chè Hưng Long: 728,73 ha) giao cho UBND huyện Yên Lập quản lý để lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất để giao cho tổ chức và cá nhân theo Thông báo số 22/TB-UBND ngày 18/3/2010 của UBND tỉnh.


Ngày 13/5/2011, Sở TNMT đã lập Tờ trình đề nghị UBND tỉnh thu hồi 2.991,6 ha đất của Công ty lâm nghiệp Tam Thắng (1.425,4 ha) và Công ty lâm nghiệp Xuân Đài (1.566,2 ha) để giao cho UBND các xã có đất nông lâm trường quản lý và lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất theo chỉ đạo của UBND tỉnh. Các huyện còn lại hiện nay đang hoàn thiện số liệu và lập thủ tục hồ sơ theo quy định.


Như vậy, việc kiểm tra rà soát các đơn vị sử dụng đất có nguồn gốc đất nông lâm trường trên địa bàn tỉnh trong thời gian qua đã đạt được những kết quả rất to lớn là do có sự vào cuộc quyết tâm của các cấp các ngành, sự chỉ đạo sát sao và kịp thời của UBND tỉnh đã góp phần giải quyết dứt điểm được các tranh chấp, lấn chiếm giữa người dân với các nông lâm trường và xứng đáng là một trong những địa phương đi đầu trong cả nước trong việc thực hiện xử lý những tồn tại trong quản lý sử dụng đất của các nông lâm trường.