Trong những năm gần đây, chăn nuôi lợn của tỉnh đã có bước tăng trưởng cả về quy mô, năng suất, chất lượng sản phẩm. Tổng đàn lợn năm 2018 có trên 786.000 con (không kể lợn sữa). Đã hình thành nhiều trang trại, gia trại chăn nuôi với quy mô lớn, ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật chăn nuôi hạn chế dịch bệnh, nâng cao năng suất và sản lượng. Tuy nhiên vẫn còn rất nhiều hộ chăn nuôi nhỏ lẻ, manh mún, không áp dụng các biện pháp phòng bệnh nên tiềm ẩn nguy cơ bùng phát dịch bệnh, ảnh hưởng lớn đến ngành chăn nuôi.

Thực tế cho thấy, trong thời gian vừa qua bệnh dịch tả lợn Châu phi đã xuất hiện tại Phú Thọ từ giữa tháng 5/2019. Mặc dù đã có sự chỉ đạo quyết liệt của các cấp lãnh đạo, của ngành nông nghiệp và nhân dân cùng thực hiện phòng chống dịch bệnh nhưng bệnh vẫn lây lan với tốc độ nhanh, rộng. Đến nay, bệnh đã xảy ra tại 206 xã, phường thuộc 13/13 huyện, thành thị, làm chết và tiêu hủy 46.243 con lợn, tương ứng 2.737 tấn lợn hơi, gây thiệt hại lớn cho ngành chăn nuôi và nguồn ngân sách quốc gia (số liệu ngày 17/9/2019). Dịch bệnh chủ yếu xảy ra tại các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ, chưa áp dụng đồng bộ các biện pháp phòng bệnh. Phú Thọ hiện có trên 200 cơ sở chăn nuôi lợn được cấp giấy chứng nhận trang trại. Hiện tại, hầu hết các trang trại chăn nuôi lợn vẫn an toàn với bệnh dịch tả lợn Châu phi do áp dụng triệt để các biện pháp chăn nuôi an toàn sinh học. Trong thời điểm hiện tại, để phát triển chăn nuôi lợn bền vững, hạn chế dịch bệnh thì phải phát triển chăn nuôi theo hướng an toàn sinh học, quy mô trang trại. Các giải pháp chăn nuôi an toàn sinh học được các trang trại áp dụng cụ thể như sau:  

Về chuồng trại và trang thiết bị chăn nuôi

Xây dựng chuồng nuôi cách xa khu dân cư, xa đường giao thông, chợ, trường học, nguồn nước chảy qua... Xây hàng rào, tường rào xung quanh trang trại hoặc khu vực chăn nuôi. Bố trí các hố sát trùng tại cổng ra vào trại, lối ra vào của mỗi dãy chuồng nuôi bằng vôi bột hoặc chất sát trùng và thường xuyên bổ sung chất sát trùng. Tốt nhất là nuôi lợn trong chuồng nuôi kín có sử dụng quạt thông gió vừa đáp ứng nhiệt độ phù hợp cho lợn, vừa hạn chế tối đa mầm bệnh vào chuồng nuôi. Trong chuồng chia ô cho từng đàn, từng lứa lợn, dùng vòi uống nước tự động cho lợn, không sử dụng máng uống nước chung. Xây dựng khu chuồng nuôi cách ly tại cuối mỗi trại nuôi lợn để nuôi cách ly khi mới mua về hoặc khi lợn có biểu hiện bị bệnh. Mỗi ô chuồng cần có đường thoát nước thải kín riêng dẫn đến đường thoát chung và đến nơi xử lý chất thải xa khu chuồng nuôi.

Đối với con giống

 Nên nuôi lợn nái sinh sản để tự sản xuất con giống và trong giai đoạn này do chưa khống chế được dịch tả lợn Châu phi nên không khuyến khích nhập con giống. Trong trường hợp bắt buộc phải nhập con giống thì mua lợn có nguồn gốc rõ ràng, được cấp giấy kiểm dịch đối với lợn mua ngoài tỉnh. Khi mang lợn giống về phải nuôi cách ly ít nhất 3 tuần trước khi nhập đàn.

Quản lý nguồn thức ăn cho lợn

Sử dụng thức ăn có nguồn gốc rõ ràng, đảm bảo chất lượng, an toàn. Nên mua thức ăn từ nơi sản xuất và đưa về trại chăn nuôi, không qua nhiều đại lý và các trại khác để hạn chế tối đa lây nhiễm nguồn bệnh. Không sử dụng thức ăn thừa của những con lợn khác hoặc những đàn lợn mới xuất chuồng để cho đàn lợn mới ăn. Không sử dụng thức ăn thừa từ những quán ăn, bếp ăn tập thể cho lợn ăn.

Thức ăn mới đưa về trại phải được xử lý bằng cách phủ bạt kín và xông foocmon sau đó để 1 ngày rồi mới chuyển về kho chứa thức ăn riêng. Không để thức ăn gần chuồng nuôi, lối đi ra vào chuồng nuôi.

Tăng cường vệ sinh an toàn dịch tễ trong trang trại    

Thường xuyên vệ sinh chuồng nuôi, máng ăn máng uống, dụng cụ, thiết bị chăn nuôi, đảm bảo chuồng nuôi luôn khô ráo, thoáng mát. Thu gom phân, chất thải về đúng nơi quy định để xử lý. Kiểm tra nguồn nước uống, đảm bảo nước uống không bị nhiễm nguồn bệnh. Yêu cầu công nhân và kỹ thuật ở tại trại, hạn chế tối đa người ra vào trại và khu vực chăn nuôi. Nếu bắt buộc phải vào khu chăn nuôi thì phải tắm sát trùng, thay quần áo, dày dép trước khi vào trang trại chăn nuôi. Trước và sau khi ra khỏi chuồng nuôi đều phải nhúng ủng hoặc dày dép vào hố khử trùng. . Tuyệt đối không mang thực phẩm tươi sống từ ngoài vào trại chăn nuôi, đặc biệt là các sản phẩm từ thịt lợn.

Phun sát trùng triệt để các phương tiện vào trại chăn nuôi như: xe chở cám, xe bắt lợn... Bố trí khu xuất bán lợn riêng biệt, không cho xe bắt lợn vào bên trong trại chăn nuôi. Phun thuốc khử trùng định kỳ 1 ngày/1lần trong chuồng và xung quanh chuồng nuôi bằng các thuốc sát trùng có thành phần Ether, Chloroform, hợp chất Iodine hoặc Sodium hydroxide, foralin.... hoặc nước vôi loãng. Sau mỗi đợt xuất bán lợn cần vệ sinh phun tiêu độc khử trùng chuồng nuôi, tường, mái che bằng thuốc sát trùng, để 2 ngày rồi dùng nước vôi loãng hoặc xút quét lại toàn bộ chuồng nuôi, tường chuồng... để trống 2 tuần mới nuôi lứa tiếp theo.

Phát quang bụi rậm, khơi thông cống rãnh xung quanh chuồng nuôi. Tiêu diệt côn trùng, vật chủ trung gian có thể mang mầm bệnh: Diệt chuột, gián, ruồi muỗi...; không để chó mèo, chim... vào chuồng nuôi.

Công tác thú y

Tiêm phòng đầy đủ các loại vacxin cho lợn: Vacxin dịch tả, tai xanh, suyễn, LMLM... Bổ sung điện giải, vitamin vào thức ăn hoặc nước uống cho lợn trong giai đoạn chuyển mùa hoặc thời tiết thay đổi đột ngột để nâng cao sức đề kháng bệnh cho lợn. Hàng ngày theo dõi tình trạng của lợn, nếu có biểu hiện bệnh cần phải cách ly và có biện pháp xử lý kịp thời.

Sử dụng chế phẩm sinh học trong chăn nuôi

Sử dụng một số chế phẩm sinh học có thành phần probiotic và enzyme bổ sung vào thức ăn, nước uống để tăng khả năng tiêu hóa, tăng sức đề kháng và tăng khả năng chống bệnh. Sử dụng chế phẩm sinh học phun vào chuồng nuôi giúp tăng cường vi sinh vật có lợi, tăng khả năng phân giải phân và chất thải của lợn, hạn chế mùi hôi trong chuồng nuôi, hạn chế mầm bệnh trong chăn nuôi.

Khi chưa có vacxin để khống chế bệnh dịch tả lợn Châu phi thì chăn nuôi an toàn sinh học đối với chăn nuôi lợn quy mô trang trại là giải pháp duy nhất để hạn chế dịch bệnh, cũng là giải pháp phát triển chăn nuôi lợn bền vững trong thời gian tới.