Nghi lễ tế nữ quan trong lễ hội Đền Mẫu Âu Cơ

Theo các cụ cao niên xã Hiền Lương kể lại, không ai biết lễ hội Đền Mẫu Âu Cơ chính xác có từ khi nào, chỉ biết rằng trải qua nhiều thế kỷ với những biến cố thăng trầm, cho đến nay lễ hội vẫn tồn tại và gắn bó sâu rễ, bền gốc nơi đất thiêng. Đây là lễ hội diễn ra ngay sau Tết Nguyên đán, mở đầu cho chuỗi lễ hội mùa xuân trên vùng Đất Tổ. Nghi lễ chính của lễ hội là rước kiệu và tế nữ quan - một nghi lễ đặc biệt để tưởng nhớ về nguồn cội, tri ân công đức Tổ Mẫu Âu Cơ cùng các chư vị thánh thần.

Theo nghi thức truyền thống, để chuẩn bị cho lễ rước kiệu và tế nữ quan vào mùng 7 tháng Giêng, trước đó nhiều ngày, Ban phụng sự tế lễ của đền phải chuẩn bị chu đáo mọi công việc, từ chuẩn bị chúc văn, lễ vật dâng cúng; sắp xếp, bày biện đồ thờ cúng, lau chùi kiệu rước… cho đến quét dọn các tòa đền và sân hành lễ. Đặc biệt, việc lựa chọn những người tham gia đội tế lễ phải được thực hiện cẩn thận, kỹ lưỡng. Yêu cầu chung là nam, nữ có độ tuổi từ 16 - 18, gia đình song toàn, không có tang chế và phải thành thục các nghi lễ tế. Đối với đội tế nam cần 100 thanh niên trai tráng tượng trưng cho 100 người con của Mẫu, có sức khỏe, đạo đức tốt, hình thức khôi ngô, tuấn tú. Đối với đội tế nữ cần 21 nữ thanh tân, khỏe mạnh, xinh xắn, phẩm hạnh tốt.

Đoàn rước kiệu khởi hành từ Đình Đức Ông

Sau khi hoàn tất công tác chuẩn bị, đến sáng sớm mùng 7, các thành viên Ban phụng sự tế lễ và nhân dân tập trung đông đủ ở sân Đình Đức Ông - nơi thờ Đức Ông Đột Ngột Cao Sơn, người con trai thứ 2 của Tổ Mẫu đã có công cai quản, bảo vệ dân làng Hiền Lương. Ai nấy đều trong trang phục nghiêm chỉnh, đẹp đẽ và đủ sắc màu. Đúng 7 giờ, đoàn rước kiệu thánh gồm 100 thanh niên trai tráng khởi hành rước kiệu từ đình ra Đền Mẫu Âu Cơ. Đi đầu đoàn rước là đội cờ ngũ hành và cờ thần, tiếp đến là các cô gái mang lễ vật dâng cúng (gồm 5 tráp bánh, quả, rượu, trà, trầu và hương, hoa, mâm cơm chay, cơm mặn), rồi đến phường bát âm, đội chấp kích bát cửu, kiệu thánh - kiệu bát cống sơn son thiếp vàng. Sau cùng là các vị chức sắc, bô lão mặc áo dài khăn đóng, các vãi già mặc áo tứ thân và dân làng.

Đoàn rước kiệu ngài Đột Ngột Cao Sơn - người con thứ 2 của Mẫu Âu Cơ

Đúng 8 giờ, kiệu ngài Đột Ngột Cao Sơn được rước từ ngoài đường vào đền chính. Vào tới sân đền, đoàn rước hạ kiệu và tiến hành nghi lễ tế nữ quan. Trong tiếng trống chiêng trầm hùng, đèn nến lung linh, tiếng nhạc bát âm réo rắt, tỏa ngát hương trầm, 21 nữ thanh tân trong trang phục áo dài, đầu đội mấn, chân đi hài thêu, thắt lưng lụa, riêng chủ tế mặc áo màu đỏ bắt đầu làm lễ khai tế; rước ẩm thực, rước chúc và làm lễ dâng hương, đọc sớ báo cáo Mẫu về kết quả mà con cháu trong làng đã đạt được trong năm qua; đồng thời cầu mong cho dân làng một năm mới bình an, no đủ và thịnh vượng.

Nghi thức hóa chúc trong lễ tế nữ quan

Sau phần tế nữ quan, dân làng Hiền Lương và khách thập phương bắt đầu vào đền lễ Mẫu, dâng hương, dâng sớ tỏ lòng thành kính tưởng nhớ Thánh Mẫu và cầu chúc cho một năm mới gặp nhiều may mắn. Khoảng gần trưa, lễ tế Tổ Mẫu hoàn tất, kiệu được rước từ đền trở về đình trong âm thanh của tiếng trống, tiếng chiêng, thanh la, não bạt, tiếng bát âm và đông đảo dân làng.

Người dân thắp hương bày tỏ lòng thành kính với Tổ Mẫu (Ảnh chụp tháng 2/2020)

Cùng với các nghi thức tế lễ, tại lễ hội Đền Mẫu Âu Cơ còn diễn ra nhiều trò chơi dân gian trong khuôn viên đền như đu tiên, thi đấu cờ người, tổ tôm điếm, kéo co..., đặc biệt còn có phần ca hát những bài hát ca ngợi Mẫu Âu Cơ và công đức của Người.

Trải qua năm tháng, đến nay lễ hội Đền Mẫu Âu Cơ đã trở thành phong tục văn hóa đặc trưng tiêu biểu, không thể thiếu của người dân Hiền Lương nói riêng và người dân Đất Tổ nói chung mỗi dịp tết đến, xuân về. Tuy nhiên, do ảnh hưởng của tình hình dịch bệnh COVID-19 nên vài năm gần đây, các hoạt động của lễ hội được thu gọn lại, chỉ tổ chức phần lễ để đảm bảo an toàn phòng chống dịch.

Nhân viên y tế phun khử khuẩn tại Đền Mẫu Âu Cơ

“Theo tinh thần chỉ đạo của tỉnh, Lễ hội Đền Mẫu Âu Cơ năm Nhâm Dần 2022 sẽ không tổ chức phần hội. Để đảm bảo công tác phòng chống dịch COVID-19 thời điểm trước, trong và sau lễ hội, nhà đền đã tích cực phối hợp với lực lượng chức năng tiến hành phân luồng ngay từ Quốc lộ 32C rẽ vào cổng đền; bố trí các điểm quét mã QR để khai báo y tế, dung dịch sát khuẩn và khẩu trang miễn phí cho người dân; đồng thời phun khử khuẩn toàn bộ khu vực đền. Bên cạnh đó, tăng cường tuyên truyền trên hệ thống loa truyền thanh và Fanpage của đền; phối hợp với Trung tâm Văn hóa - Thể thao - Du lịch và Truyền thông huyện treo panô, áp phích tuyên truyền phòng chống dịch tại các trục đường chính và khu vực xung quanh. Qua đó giúp người dân nâng cao nhận thức phòng chống dịch khi đến tham quan và hành lễ tại đền” - bà Tô Thị Hải Yến - Trưởng Ban Quản lý Khu di tích Đền Mẫu Âu Cơ cho biết.

Trong không khí linh thiêng của đất trời khi vào xuân, mỗi người dân Việt Nam cùng thành tâm hướng về đất Mẹ Âu Cơ với lòng thành kính và biết ơn vô hạn. Hướng về nguồn cội, mỗi người sẽ có thêm niềm tin và sức mạnh để quyết tâm đoàn kết bảo vệ giang sơn, xây dựng đất nước ngày càng giàu đẹp, văn minh hiện đại hơn, nhưng vẫn bảo tồn và tiếp tục phát huy hơn nữa những nét đẹp đậm đà bản sắc văn hoá dân tộc.

Nguồn tin:  phutho.gov.vn