1. Khí tượng:
a) Bão và áp thấp nhiệt đới (ATNĐ)
Bão và ATNĐ năm 2011 xuất hiện trên Biển Đông sớm hơn so với trung bình nhiều năm (TBNN). Số lượng các cơn bão và ATNĐ hoạt động trên khu vực Biển Đông tính đến đầu tháng 10/2011 ở mức xấp xỉ TBNN (6 cơn Bão và 4 ATNĐ), trong đó có 5 cơn Bão đổ bộ vào các vùng bờ biển Việt Nam.
Tỉnh Phú Thọ chịu ảnh hưởng hoàn lưu của 5 cơn Bão (Bão số 2 - HAIMA đi vào vùng biển các tỉnh Hải Phòng - Thái Bình; Bão số 3 - NOCKTEN đi vào vùng bờ biển các tỉnh Thanh Hoá - Nghệ An; Bão số 4 - NANMADOL đi vào vùng bờ biển các tỉnh Quảng Bình - Quảng Trị; Bão số 5 - NESAT đi vào vùng bờ biển các tỉnh Quảng Ninh - Hải Phòng).
Do không ảnh hưởng trực tiếp hoàn lưu Bão và ATNĐ nên thời tiết tại Phú Thọ trong các đợt mưa bão, ATNĐ không gây thiệt hại nhiều về người và tài sản, lượng mưa các nơi phổ biến ở mức mưa vừa, mưa to.
b) Nắng nóng
Từ đầu tháng 5 đến tháng 10 đã xảy ra 8 đợt nắng nóng trên toàn quốc, tập trung chủ yếu ở Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ; các đợt nắng nóng xảy ra với diện không rộng và ít gay gắt hơn năm 2010.
Năm 2011, tỉnh Phú Thọ không chịu ảnh hưởng của đợt một nắng nóng nào gay gắt và kéo dài. Trên toàn địa bàn tỉnh chỉ xuất hiện một số ngày nắng nóng cục bộ với nhiệt độ tối cao phổ biến ở mức 35 - 37oC; đan xen giữa những ngày nắng nóng là những ngày mưa rào và dông làm nhiệt độ dịu mát nhanh chóng. Đợt nắng nóng gay gắt nhất xảy ra vào ngày 6 - 7/7 với nhiệt độ các nơi phổ biến 36 - 37oC (Việt Trì 37,5oC; Minh Đài 37,6oC).
c) Không khí lạnh (KKL)
Từ tháng 9/2011 KKL đã bắt đầu hoạt động và ảnh hưởng đến thời tiết các tỉnh miền bắc nước ta. Tại Phú Thọ, do ảnh hưởng của đợt KKL mạnh kèm front vào ngày 20/9/2011 đã gây mưa vừa, mưa to trên phạm vi toàn tỉnh với lượng phổ biến từ 80 - 100 mm, nhiệt độ giảm từ 3 - 5oC, trời chuyển mát.
d) Tình hình mưa
Mùa mưa năm 2011 đến sớm hơn so với TBNN. Số ngày mưa càng nhiều hơn so với cùng thời kỳ. Tổng lượng mưa to tháng 5 đến đầu tháng 10/2011 trên phạm vi toàn tỉnh phổ biến ở mức cao hơn TBNN và phân bố không đồng đều; các tháng giữa mùa lượng mưa thiếu hụt, còn đầu và cuối mùa lượng mưa cao hơn TBNN.
Các đợt mưa vừa, mưa to năm 2011 cũng xuất hiện không nhiều, mỗi tháng có từ 1 - 2 đợt và mang tính cục bộ. Đợt mưa có lượng lớn nhất xảy ra tại Phú Hộ từ ngày 11 - 16 với lượng mưa lên tới 216,5 mm. Ngày mưa có lượng lớn nhất xảy ra tại Việt Trì vào ngày 23/7 với lượng đạt 150,7 mm. Các đợt mưa vừa, mưa to năm nay xảy ra chủ yếu do ảnh hưởng của rãnh áp thấp bị nén kết hợp hội tụ gió trên cao.
e) Nhiệt độ
Do lượng mưa và số ngày mưa nhiều, thời tiết nắng nóng không kéo dài nên nên nhiệt độ từ tháng 5 đến đầu tháng 10/2011 phổ biến ở mức xấp xỉ và thấp hơn TBNN một ít. Chuẩn sai nhiệt độ toàn mùa dao động trong khoảng trên dưới 1,0oC. Về cuối mùa, nhiệt độ có xu thế thấp hơn TBNN. 2.Thủy văn:
Mùa mưa bão lũ năm 2011, trên hầu hết các sông trong toàn khu vực nhìn chung lũ ít và thấp, chỉ có từ 2 - 4 đợt lũ trên mỗi sông. Đỉnh lũ năm trên các sông đều ở mức thấp hơn TBNN và xấp xỉ BĐI, thời gian xuất hiện đỉnh lũ trên sông Lô là đầu tháng 7, trên sông Thao xuất hiện muộn vào giữa tháng 9. Lũ tiểu mãn trên các sông thuộc loại nhỏ, xuất hiện vào giữa tháng 5 (16 - 17/5) sớm hơn so với TBNN khoảng 7 ngày. Nhìn chung lượng dòng chảy trên các sông đều thấp hơn so với cùng kỳ từ 20 - 60%, đặc biệt trên sông Lô tại Vụ Quang đã xuất hiện mực nước thấp nhất trong cùng kỳ lịch sử. Mực nước hai hồ thủy điện lớn là hồ Tuyên Quang và hồ Thác Bà đều ở mức cao hơn cùng kỳ năm 2010 nhưng đều thấp hơn mực nước dâng bình thường. Sang Vụ Đông Xuân 2011 - 2012 đã xảy ra tình trạng thiếu nước trên hệ thống các sông, suối trên địa bàn tỉnh, mực nước trên các sông đều ở mức nhỏ hơn khá nhiều so với TBNN lượng thiếu hụt từ 20-40%. Đặc biệt đã xuất hiện mực nước thấp nhất trong lịch sử chuỗi quan trắc như tại Trạm Vụ Quang mực nước thấp nhất là 4,95 mét (xuất hiện vào 16h ngày 20/2/2012). Cho đến cuối tháng 3 năm 2012 lượng nước tại các hồ chứa lớn như Tuyên Quang, Thác Bà đều cao hơn cùng kỳ năm 2011, tính đến ngày 30/3/2012 mực nước của hồ Tuyên Quang là 106,38 m (cùng kỳ năm 2011 là 100,56 m).
II. Nhận định xu thế thời tiết, thủy văn mùa mưa, bão, lũ năm 2012
1. Khí tượng:
a) Bão và ATNĐ
Năm 2012, bão và ATNĐ hoạt động trên khu vực Biển Đông có khả năng nhiều hơn TBNN và xuất hiện sớm hơn so với quy luật hàng năm (trung bình xuất hiện vào khoảng giữa tháng 5). Số cơn bão và ATNĐ ảnh hưởng trực tiếp đến Việt Nam có khả năng từ 6 - 7 cơn (cao hơn so với TBNN) và nhiều hơn so với năm 2011.
b) Nhiệt độ
Nền nhiệt độ toàn mùa tại tỉnh Phú Thọ phổ biến ở mức xấp xỉ với TBNN, các tháng nửa đầu mùa có nền nhiệt độ thấp hơn một ít so với TBNN, các tháng nửa cuối mùa ở mức xấp xỉ so với TBNN cùng thời kỳ.
Trong những tháng mùa hè trên địa bàn tỉnh Phú Thọ có khả năng xảy ra một số đợt nắng nóng, tuy nhiên mức độ, phạm vi ảnh hưởng không rộng, cường độ ít gay gắt và có khả năng tương đương như mùa hè năm 2011.
c) Lượng mưa
Lượng mưa toàn mùa trên địa bàn tỉnh có khả năng ở mức xấp xỉ TBNN. Những tháng đầu mùa có khả năng ở mức xấp xỉ trên TBNN, các tháng giữa và cuối mùa ở mức xấp xỉ TBNN. Các đợt mưa lớn có khả năng sẽ tập trung vào thời kỳ các tháng từ tháng 5 đến tháng 7/2012.
2.Thủy văn:
Nhìn chung, đỉnh lũ cao nhất năm 2012 trên các sông phổ biến cao hơn đỉnh lũ năm 2011, mực nước cao nhất năm tại Vụ Quang khả năng ở mức xấp xỉ BĐI, tại Phú Thọ, Việt Trì có khả năng ở mức xấp xỉ BĐ2.
Lũ tiểu mãn năm 2012 trên các sông có khả năng ở mức xấp xỉ TBNN và xuất hiện vào khoảng cuối tháng 5.
Đỉnh lũ cao nhất năm 2012, trên các sông có khả năng xuất hiện vào cuối tháng 7 và tháng 8.
a) Bão và áp thấp nhiệt đới (ATNĐ)
Bão và ATNĐ năm 2011 xuất hiện trên Biển Đông sớm hơn so với trung bình nhiều năm (TBNN). Số lượng các cơn bão và ATNĐ hoạt động trên khu vực Biển Đông tính đến đầu tháng 10/2011 ở mức xấp xỉ TBNN (6 cơn Bão và 4 ATNĐ), trong đó có 5 cơn Bão đổ bộ vào các vùng bờ biển Việt Nam.
Tỉnh Phú Thọ chịu ảnh hưởng hoàn lưu của 5 cơn Bão (Bão số 2 - HAIMA đi vào vùng biển các tỉnh Hải Phòng - Thái Bình; Bão số 3 - NOCKTEN đi vào vùng bờ biển các tỉnh Thanh Hoá - Nghệ An; Bão số 4 - NANMADOL đi vào vùng bờ biển các tỉnh Quảng Bình - Quảng Trị; Bão số 5 - NESAT đi vào vùng bờ biển các tỉnh Quảng Ninh - Hải Phòng).
Do không ảnh hưởng trực tiếp hoàn lưu Bão và ATNĐ nên thời tiết tại Phú Thọ trong các đợt mưa bão, ATNĐ không gây thiệt hại nhiều về người và tài sản, lượng mưa các nơi phổ biến ở mức mưa vừa, mưa to.
b) Nắng nóng
Từ đầu tháng 5 đến tháng 10 đã xảy ra 8 đợt nắng nóng trên toàn quốc, tập trung chủ yếu ở Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ; các đợt nắng nóng xảy ra với diện không rộng và ít gay gắt hơn năm 2010.
Năm 2011, tỉnh Phú Thọ không chịu ảnh hưởng của đợt một nắng nóng nào gay gắt và kéo dài. Trên toàn địa bàn tỉnh chỉ xuất hiện một số ngày nắng nóng cục bộ với nhiệt độ tối cao phổ biến ở mức 35 - 37oC; đan xen giữa những ngày nắng nóng là những ngày mưa rào và dông làm nhiệt độ dịu mát nhanh chóng. Đợt nắng nóng gay gắt nhất xảy ra vào ngày 6 - 7/7 với nhiệt độ các nơi phổ biến 36 - 37oC (Việt Trì 37,5oC; Minh Đài 37,6oC).
c) Không khí lạnh (KKL)
Từ tháng 9/2011 KKL đã bắt đầu hoạt động và ảnh hưởng đến thời tiết các tỉnh miền bắc nước ta. Tại Phú Thọ, do ảnh hưởng của đợt KKL mạnh kèm front vào ngày 20/9/2011 đã gây mưa vừa, mưa to trên phạm vi toàn tỉnh với lượng phổ biến từ 80 - 100 mm, nhiệt độ giảm từ 3 - 5oC, trời chuyển mát.
d) Tình hình mưa
Mùa mưa năm 2011 đến sớm hơn so với TBNN. Số ngày mưa càng nhiều hơn so với cùng thời kỳ. Tổng lượng mưa to tháng 5 đến đầu tháng 10/2011 trên phạm vi toàn tỉnh phổ biến ở mức cao hơn TBNN và phân bố không đồng đều; các tháng giữa mùa lượng mưa thiếu hụt, còn đầu và cuối mùa lượng mưa cao hơn TBNN.
Các đợt mưa vừa, mưa to năm 2011 cũng xuất hiện không nhiều, mỗi tháng có từ 1 - 2 đợt và mang tính cục bộ. Đợt mưa có lượng lớn nhất xảy ra tại Phú Hộ từ ngày 11 - 16 với lượng mưa lên tới 216,5 mm. Ngày mưa có lượng lớn nhất xảy ra tại Việt Trì vào ngày 23/7 với lượng đạt 150,7 mm. Các đợt mưa vừa, mưa to năm nay xảy ra chủ yếu do ảnh hưởng của rãnh áp thấp bị nén kết hợp hội tụ gió trên cao.
e) Nhiệt độ
Do lượng mưa và số ngày mưa nhiều, thời tiết nắng nóng không kéo dài nên nên nhiệt độ từ tháng 5 đến đầu tháng 10/2011 phổ biến ở mức xấp xỉ và thấp hơn TBNN một ít. Chuẩn sai nhiệt độ toàn mùa dao động trong khoảng trên dưới 1,0oC. Về cuối mùa, nhiệt độ có xu thế thấp hơn TBNN. 2.Thủy văn:
Mùa mưa bão lũ năm 2011, trên hầu hết các sông trong toàn khu vực nhìn chung lũ ít và thấp, chỉ có từ 2 - 4 đợt lũ trên mỗi sông. Đỉnh lũ năm trên các sông đều ở mức thấp hơn TBNN và xấp xỉ BĐI, thời gian xuất hiện đỉnh lũ trên sông Lô là đầu tháng 7, trên sông Thao xuất hiện muộn vào giữa tháng 9. Lũ tiểu mãn trên các sông thuộc loại nhỏ, xuất hiện vào giữa tháng 5 (16 - 17/5) sớm hơn so với TBNN khoảng 7 ngày. Nhìn chung lượng dòng chảy trên các sông đều thấp hơn so với cùng kỳ từ 20 - 60%, đặc biệt trên sông Lô tại Vụ Quang đã xuất hiện mực nước thấp nhất trong cùng kỳ lịch sử. Mực nước hai hồ thủy điện lớn là hồ Tuyên Quang và hồ Thác Bà đều ở mức cao hơn cùng kỳ năm 2010 nhưng đều thấp hơn mực nước dâng bình thường. Sang Vụ Đông Xuân 2011 - 2012 đã xảy ra tình trạng thiếu nước trên hệ thống các sông, suối trên địa bàn tỉnh, mực nước trên các sông đều ở mức nhỏ hơn khá nhiều so với TBNN lượng thiếu hụt từ 20-40%. Đặc biệt đã xuất hiện mực nước thấp nhất trong lịch sử chuỗi quan trắc như tại Trạm Vụ Quang mực nước thấp nhất là 4,95 mét (xuất hiện vào 16h ngày 20/2/2012). Cho đến cuối tháng 3 năm 2012 lượng nước tại các hồ chứa lớn như Tuyên Quang, Thác Bà đều cao hơn cùng kỳ năm 2011, tính đến ngày 30/3/2012 mực nước của hồ Tuyên Quang là 106,38 m (cùng kỳ năm 2011 là 100,56 m).
II. Nhận định xu thế thời tiết, thủy văn mùa mưa, bão, lũ năm 2012
1. Khí tượng:
a) Bão và ATNĐ
Năm 2012, bão và ATNĐ hoạt động trên khu vực Biển Đông có khả năng nhiều hơn TBNN và xuất hiện sớm hơn so với quy luật hàng năm (trung bình xuất hiện vào khoảng giữa tháng 5). Số cơn bão và ATNĐ ảnh hưởng trực tiếp đến Việt Nam có khả năng từ 6 - 7 cơn (cao hơn so với TBNN) và nhiều hơn so với năm 2011.
b) Nhiệt độ
Nền nhiệt độ toàn mùa tại tỉnh Phú Thọ phổ biến ở mức xấp xỉ với TBNN, các tháng nửa đầu mùa có nền nhiệt độ thấp hơn một ít so với TBNN, các tháng nửa cuối mùa ở mức xấp xỉ so với TBNN cùng thời kỳ.
Trong những tháng mùa hè trên địa bàn tỉnh Phú Thọ có khả năng xảy ra một số đợt nắng nóng, tuy nhiên mức độ, phạm vi ảnh hưởng không rộng, cường độ ít gay gắt và có khả năng tương đương như mùa hè năm 2011.
c) Lượng mưa
Lượng mưa toàn mùa trên địa bàn tỉnh có khả năng ở mức xấp xỉ TBNN. Những tháng đầu mùa có khả năng ở mức xấp xỉ trên TBNN, các tháng giữa và cuối mùa ở mức xấp xỉ TBNN. Các đợt mưa lớn có khả năng sẽ tập trung vào thời kỳ các tháng từ tháng 5 đến tháng 7/2012.
2.Thủy văn:
Nhìn chung, đỉnh lũ cao nhất năm 2012 trên các sông phổ biến cao hơn đỉnh lũ năm 2011, mực nước cao nhất năm tại Vụ Quang khả năng ở mức xấp xỉ BĐI, tại Phú Thọ, Việt Trì có khả năng ở mức xấp xỉ BĐ2.
Lũ tiểu mãn năm 2012 trên các sông có khả năng ở mức xấp xỉ TBNN và xuất hiện vào khoảng cuối tháng 5.
Đỉnh lũ cao nhất năm 2012, trên các sông có khả năng xuất hiện vào cuối tháng 7 và tháng 8.
Tác giả bài viết: Phạm Đình Văn - Đài KTTV khu vực Việt Bắc
Nguồn tin: Trung Tâm Công Nghệ Thông Tin