Hệ thống quan trắc môi trường có nhiệm vụ cung cấp các đánh giá về diễn biến chất lượng môi trường ở các phạm vi khác nhau để phục vụ các yêu cầu tức thời hay dài hạn của các cấp quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường. Hệ thống có thể cảnh báo kịp thời các diễn biến bất thường hay các nguy cơ ô nhiễm, suy thoái môi trường và tạo ra một cơ sở dữ liệu về chất lượng môi trường.

Hoạt động của Trạm quan trắc môi trường tự động, liên tục góp phần xác định các thay đổi hoặc diễn biến chất lượng môi trường (qua các thông số) liên tục theo thời gian và không gian. Giúp xác định nhanh/phát hiện sớm các vấn đề về chất lượng môi trường (có bị ô nhiễm không? ô nhiễm gì?  ô nhiễm như thế nào?).

Cung cấp số liệu liên tục, tức thời, thời gian thực phục vụ quản lý và bảo vệ môi trường. Cảnh báo kịp thời, đề xuất các biện pháp phù hợp để quản lý, bảo vệ môi trường. Giúp kiểm soát quá trình sản xuất và vấn đề môi trường của các cơ sở sản xuất (CSSX), Khu công nghiệp (KCN). Giúp cơ quan quản lý giám sát, xác định trách nhiệm của các CSSX, KCN hoạt động quan trắc môi trường bằng phương pháp tự động, liên tục phát triển từ rất sớm; có vai trò then chốt và đã phục vụ đắc lực cho công tác hoạch định chính sách, kiểm soát ô nhiễm.

Trên thế giới:

Hệ thống tiêu chuẩn chất lượng môi trường phù hợp với điều kiện từng nước và đặt vấn đề sức khỏe con người lên hàng đầu; Nguồn kinh phí cho các hoạt động quan trắc lớn; nguồn nhân lực được đào tạo bài bản, thường xuyên;

Hệ thống đảm bảo chất lượng và kiểm soát chất lượng được văn bản hóa và thực hiện nghiêm ngặt; phát triển mạnh các phần mềm ứng dụng quan trắc, phần mềm dự báo, đánh giá chất lượng môi trường.

Đầy đủ các hệ thống cơ sở khoa học và pháp lý cho  các  hoạt  động  quan trắc môi trường (QTMT): Luật,  các  văn  bản,  hướng dẫn, các quy định sử dụng số liệu, các chính sách nhân sự…Công tác quan trắc tự động, liên tục được lồng ghép, kết hợp với các hoạt động nghiên cứu khoa học công nghệ.

Số liệu quan trắc được chia sẻ rộng rãi tới cộng đồng thông qua nhiều hình thức: chỉ số chất lượng, báo cáo khoa học, hội thảo, trang web, diễn đàn, thống kê….. nhiều chương trình quan trắc xuyên biên giới, toàn cầu.

Quan trắc môi trường khí tự động, liên tục tại Việt Nam, Mạng lưới QTMT quốc gia: Hiện nay, Trung tâm Quan trắc, Tổng cục Môi trường quản lý 6 trạm quan trắc tự động, cố định, trong đó có 2 trạm mới đưa vào hoạt động đặt tại 556 Nguyễn Văn Cừ và Đại học Đà Nẵng, 8 trạm của Trung tâm khí tượng thủy văn quốc gia, 2 xe quan trắc tự động di động (tại Hà Nội và TP.HCM).

Mạng  lưới  các  trạm  địa  phương: Hà Nội có 2 trạm QTMT không khí tự động, cố định:  1 trạm ven đường và 1 trạm trong khu dân cư; TP. HCM có 9 trạm QTMTKK tự động, cố định thuộc Chi cục Bảo vệ môi trường, Sở TN&MT TP. HCM, 4 trạm ven đường, 5 trạm trong khu dân cư.

Mạng lưới QTMT tự động liên tục tại Việt Nam số lượng trạm quan trắc khí tự động, liên tục còn  ít; chưa đáp ứng được yêu cầu công tác quản lý và chưa phản ánh được toàn diện chất lượng nước và không khí theo thời gian. Thiếu các quy định về tự quan trắc khí thải tự động đối với một số ngành công nghiệp.

Đôi khi việc lựa chọn địa điểm đặt trạm rất  khó khăn do phải đáp ứng nhiều tiêu chí như điểm đo đại diện, gần nơi có người trông giữ, có điện cấp ổn định, không bị các yếu tố ảnh hưởng…

Thiết bị phải bảo dưỡng thường xuyên bằng tay do các điều kiện khắc nghiệt về thời tiết, nồng độ bụi trong không khí và độ ẩm cao, phải  phòng chống được những rủi ro mang tính khách quan…

Chưa có chế tài  bắt  buộc việc lắp đặt hệ thống quan trắc phát thải tự động, liên tục đối với một số cơ sở sản xuất, loại hình sản xuất công nghiệp đặc thù… Cùng với thời gian, hệ thống quan trắc môi trường không khí tư động, liên tục đang được Bộ Tài nguyên và Môi trường, các tỉnh, thành phố đầu tư, nhằm hoàn thiện hơn mạng lưới quan trắc môi trường trên toàn quốc và phục vụ hiệu quả cho công tác quản lý môi trường.