QTMT là việc theo dõi thường xuyên chất lượng môi trường với các trọng tâm, trọng điểm hợp lý nhằm phục vụ các hoạt động BVMT và phát triển bền vững. Các mục tiêu cụ thể của QTMT gồm: Cung cấp các đánh giá về diễn biến chất lượng môi trường trên quy mô quốc gia, phục vụ việc xây dựng báo cáo hiện trạng môi trường. Cung cấp các đánh giá về diễn biến chất lượng môi trường của từng vùng trọng điểm được quan trắc để phục vụ các yêu cầu tức thời của các cấp quản lý nhà nước về BVMT. Cảnh báo kịp thời các diễn biến bất thường hay các nguy cơ ô nhiễm, suy thoái môi trường. Xây dựng cơ sở dữ liệu về chất lượng môi trường phục vụ việc lưu trữ, cung cấp và trao đổi thông tin trong phạm vi quốc gia và quốc tế.

Phú Thọ là tỉnh thuộc khu vực miền núi, trung du phía Bắc, nằm trong khu vực giao lưu giữa vùng Đông Bắc, đồng bằng sông Hồng và Tây Bắc. Là tỉnh có nhiều cơ sở công nghiệp phát triển sớm từ những năm 1960, bao gồm nhiều ngành như: chế biến giấy, công nghệ phân bón và hoá chất cơ bản, vật liệu xây dựng, ... Với lợi thế nhiều mặt, cùng với những chính sách khuyến khích và thu hút đầu tư phù hợp, kinh tế của tỉnh đã có những bước tăng trưởng mạnh. Cùng với quá trình tăng trưởng, phát triển kinh tế - xã hội, các yêu cầu về BVMT đã được lồng ghép, trở thành một điều kiện quan trọng không thể thiếu trong đời sống xã hội. 

Trong những năm gần đây, tỉnh Phú Thọ đã đặc biệt quan tâm đến việc  tăng cường công tác QTMT phục vụ công tác quản lý, BVMT. Từ năm 2006 đến nay, Tỉnh đã cấp nguồn kinh phí để thực hiện công tác QTMT xung quanh theo lưới điểm quan trắc được xây dựng trên địa bàn toàn Tỉnh được lập theo dự án “Xác định hệ thống mạng lưới điểm quan trắc và thực hiện quan trắc, lấy mẫu, phân tích cảnh báo ô nhiễm môi trường hàng năm trên địa bàn tỉnh Phú Thọ”. Mạng lưới điểm quan trắc được xây dựng rộng khắp, dải đều tại các huyện, thành, thị và có tính chất đại diện cho từng vùng, từng khu vực chịu tác động hoặc ít chịu tác động với lưới điểm quan trắc gồm 141 điểm không khí xung quanh, 68 điểm nước nội đồng, 55 điểm nước sông, 56 điểm nước dưới đất, 48 điểm đất, tần suất quan trắc 4 lần/năm. Đó là cơ sở dữ liệu QTMT, là những tư liệu, số liệu khoa học trung thực, khách quan phục vụ cho việc khai thác và sử dụng hiệu quả số liệu thông tin về quan trắc, chất lượng môi trường. Phục vụ hữu ích cho việc quản lý môi trường, góp phần cải thiện môi trường, giảm thiểu ô nhiễm. Tạo môi trường vững bền cho phát triển kinh tế. Kết quả của dự án này đã đánh giá được những nét cơ bản nhất hiện trạng, về tình hình biến động môi trường trên địa bàn tỉnh. Đặc biệt, là các khu vực nhạy cảm, các điểm nóng về môi trường. Phục vụ tốt cho công tác đánh giá hiện trạng môi trường 5 năm theo quy định của Luật BVMT và có bộ số liệu môi trường, cung cấp nhiều thông tin phục vụ công tác quản lý, quy hoạch.

Cùng với việc thực hiện QTMT xung quanh, QTMT phục vụ công tác thanh tra, kiểm tra tại các cơ sở sản xuất kinh doanh theo yêu cầu của Sở Tài nguyên và môi trường và Cảnh sát phòng chống tội phạm về môi trường cũng góp phần quan trọng trong việc duy trì các chế tài quàn lý môi trường, BVMT tại các cơ sở sản xuất kinh doanh. Các số liệu QTMT chính xác, khách quan phản ánh chất lượng chất thải thải ra môi trường có đảm bảo theo yêu cầu của các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia hay không, từ đó giúp các cơ quan quản lý có các biện pháp xử lý thỏa đáng.

Song song hình thức quan trắc thu mẫu và phân tích mẫu trong phòng thí nghiệm, hình thức trạm QTMT tự động, liên tục là một công cụ hữu hiệu để nâng cao chất lượng của số liệu quan trắc, tạo ra sự đồng bộ, liên tục về dữ liệu môi trường. Trạm QTMT không khí tự động quốc gia đặt tại phường Vân Cơ, thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ được xây dựng tháng 12/2012 và đưa vào hoạt động ngay sau đó, do Trung tâm QTMT - Tổng cục Môi trường đầu tư trong khuôn khổ dự án “Tăng cường thiết bị tự động QTMT không khí và nước”. Trạm QTMT không khí tự động có thể cảnh báo kịp thời các diễn biến bất thường hay các nguy cơ ô nhiễm, suy thoái môi trường. Hoạt động của Trạm QTMT không khí tự động, liên tục góp phần xác định các thay đổi hoặc diễn biến chất lượng môi trường qua các thông số liên tục theo thời gian và không gian. Giúp xác định nhanh, phát hiện sớm các vấn đề về chất lượng môi trường như có bị ô nhiễm không? ô nhiễm gì? ô nhiễm như thế nào? Cung cấp số liệu liên tục, tức thời, thời gian thực, cảnh báo kịp thời, đề xuất các biện pháp phù hợp để quản lý, BVMT. 

Chính vì vậy, trong thời gian vừa qua, hoạt động QTMT tại tỉnh Phú Thọ đã đáp ứng phần lớn nhu cầu về số liệu, thông tin phục vụ công tác BVMT, xây dựng báo cáo hiện trạng môi trường tỉnh Phú Thọ hàng năm phục vụ báo cáo hiện trạng môi trường Quốc gia, cũng như các báo cáo môi trường khác trình Bộ Tài nguyên và Môi trường và đề xuất các biện pháp quản lý, BVMT. Bên cạnh đó, nhiều báo cáo, số liệu kết quả quan trắc đã được công bố để cộng đồng tiếp cận và sử dụng phục vụ cho các mục đích nghiên cứu, đào tạo, nâng cao nhận thức cộng đồng, hội nhập và chia sẻ trong nước và quốc tế... Ngoài ra, thông tin, số liệu quan trắc được thể hiện dưới dạng các chỉ số chất lượng môi trường phổ biến tới cộng đồng được truyền tải tới người dân thông qua cổng thông tin hoặc tạp chí tài nguyên và môi trường của Sở Tài nguyên và Môi trường. Riêng đối với công tác quản lý, số liệu quan trắc được chuyển tải thường xuyên, liên tục qua các báo cáo tháng, quý, năm tới lãnh đạo Sở Tài nguyên và Môi trường và lãnh đạo các phòng tài nguyên và môi trường cấp huyện. Nhằm tích cực cung cấp thông tin và có biện pháp triển khai kịp thời công tác phòng chống, ngăn ngừa, xử lý, khắc phục và giảm thiểu ô nhiễm môi trường ở các khu, cụm công nghiệp, đô thị và nông thôn.