"Với bờ biển nước ta dài hơn 3000km, hệ thống trạm quan trắc trên đảo được ví như những "con mắt canh bão" của cả nước. Những số liệu từ đảo luôn được các Trung tâm Dự báo trong đất liền quan tâm hàng đầu bởi những thông số này góp phần không nhỏ trong việc dự báo sớm các cơn bão đến", ông Trần Văn Sáp, Phó Tổng Giám đốc Trung tâm Khí tượng Thủy văn Quốc gia cho biết.
Theo cơ chế của bão, bão thường hình thành trên vùng đại dương nhiệt đới, nơi có vùng nước ấm tối thiểu 26OC và không khí ẩm ướt. Bởi thế những số liệu về độ ẩm, tốc độ gió, nhiệt độ nước biển, nhiệt độ không khí ngoài khơi... chính là những cơ sở quan trọng để đoán biết sự thay đổi của bão. Chính bởi tầm quan trọng của các số liệu quan trắc ngoài đảo như thế nên hệ thống trang thiết bị luôn được đầu tư ở mức hiện đại nhất, tinh thần chủ động, cảnh giác của anh em quan trắc viên cũng được đặt lên hàng đầu.
Từ Trạm Khí tượng Hải văn Trường Sa, Trưởng trạm Trần Văn Long điện về tâm sự : Với những cơn bão có đường đi bất thường như bão số 1 vừa qua, theo dõi sát các yếu tố khí tượng trên đảo càng trở nên quan trọng. "Suốt 38 tiếng bão số 1 hoạt động trên biển Đông, 6 quan trắc viên chúng tôi tập trung tăng cường quan trắc mỗi giờ một lần, thay vì 3 tiếng/ lần như bình thường, các yếu tố nhiệt độ, độ ẩm không khí, hướng và tốc độ gió, khí áp, lượng mưa, mực nước biển, nhiệt độ và độ mặn nước biển, sóng biển...", anh Long nói.
Số liệu quan trắc dày như vậy ở nhiều trạm đảo "đón bão" trên cả nước gửi về kịp thời đã giúp các chuyên gia dự báo trong đất liền đưa ra những bản tin ngắn, cập nhật tình hình và cảnh báo sớm cho người dân.
Thời gian đo gần 10 thông số khí tượng hải văn chỉ có 10 phút, sau đó số liệu phải kịp thời gửi về Đài KTTV khu vực Nam Trung Bộ. Trời quang mây tạnh đã phải rất khẩn trương mới đảm bảo thời gian, huống chi trời mưa gió. Khu vực đo sóng, gió, nhiệt độ nước biển.. cách trạm gần 300 mét. Những ngày biển động hoặc có bão, sóng ào lên cầu tầu đo chuyên dụng, có thể cuốn theo những gì không vững chãi. Chỉ có cách bò sát mặt đường để ra đo mới đảm bảo an toàn. Hệ thống đo gió, đo mưa, đo mực nước tự động hiện đại nhất hiện nay trạm được trang bị mới từ tháng 10/2008 đã hỗ trợ đắc lực trong những trường hợp như thế.
Chuyện quan trắc trong điều kiện sóng to gió lớn không phải chuyện hiếm ở Trường Sa. Bởi mỗi năm hòn đảo này "đón" tới 131 ngày có gió mạnh từ cấp 6 trở lên và chừng 3 cơn bão, 4 đợt áp thấp nhiệt đới càn qua quần đảo này.
Từ "con mắt đón bão" phía Bắc nước ta, Trạm Khí tượng Hải văn Bạch Long Vĩ, Trưởng trạm Đào Văn Vinh cho rằng chất lượng quan trắc phụ thuộc rất lớn vào yếu tố con người, bên cạnh hệ thống thiết bị. Từ đầu tháng 4, 4 quan trắc viên của trạm đảo này đã ôn luyện quy trình quan trắc bão, các mã luật và tổ chức diễn tập quan trắc khi có bão. Các trưởng trạm cũng được đầu tư tập huấn về kiến thức, kinh nghiệm quản lý cũng như kỹ năng sử dụng các phương tiện hiện đại. "Biến đổi khí hậu đang làm bão chuyển dịch và ảnh hưởng tới phía Nam nhiều hơn. Hai năm gần đây, thời tiết ở Bạch Long Vĩ ôn hòa hơn trước song không có nghĩa các số liệu kém quan trọng mà quan trắc viên lơ là, quan trắc sai quy trình. Bởi hệ thống số liệu hải văn chính là cơ sở để nghiên cứu về biến đổi khí hậu, đặc biệt là mực nước biển dâng", anh Vinh nói.
Duy trì quan trắc, bảo vệ số liệu luôn là những nguyên tắc làm nghề của những quan trắc viên. Câu chuyện Trạm Khí tượng Hải văn Cồn Cỏ "đón" bão số 7 hồi cuối tháng 9 năm ngoái không phải là chuyện hiếm gặp trong ngành.
"Theo số liệu quan trắc suốt hàng chục năm qua, gió mạnh nhất đảo có tốc độ khoảng 25 mét/ giây, vậy mà cơn bão số 7 đã gây ra gió giật trên cấp 12 với tốc độ 35 mét/ giây", anh Nguyễn Đình Nghị, Trưởng Trạm cho biết. Cơn bão đã làm tốc mái hơn 50 nhà dân và công sở, hàng trăm cây cổ thụ bị bão quật bật gốc, hầu hết hệ thống điện và điện thoại bị đứt. Gió mạnh tưởng như bật tung từng cánh cửa, từng thanh xà gỗ của ngôi nhà chưa được nâng cấp. Khi ấy, một đơn vị xây dựng trên Trạm đã tới giúp anh em chằng chống cửa sổ. "Nếu bật cửa sổ, thì tất cả máy móc số liệu bị cuốn theo gió ra khơi".
Sự hung dữ, khắc nghiệt của sóng của gió có thể gây nguy hiểm đến tính mạng với bất cứ sơ xuất nào. Song chùn bước chân nghĩa là không có số liệu, nghĩa là mất đi một cơ sở để dự báo bão. Lúc đó, "tinh thần khí tượng thủy văn", cái tâm của những người làm quan trắc quan trọng hơn bao giờ hết.
Theo cơ chế của bão, bão thường hình thành trên vùng đại dương nhiệt đới, nơi có vùng nước ấm tối thiểu 26OC và không khí ẩm ướt. Bởi thế những số liệu về độ ẩm, tốc độ gió, nhiệt độ nước biển, nhiệt độ không khí ngoài khơi... chính là những cơ sở quan trọng để đoán biết sự thay đổi của bão. Chính bởi tầm quan trọng của các số liệu quan trắc ngoài đảo như thế nên hệ thống trang thiết bị luôn được đầu tư ở mức hiện đại nhất, tinh thần chủ động, cảnh giác của anh em quan trắc viên cũng được đặt lên hàng đầu.
Từ Trạm Khí tượng Hải văn Trường Sa, Trưởng trạm Trần Văn Long điện về tâm sự : Với những cơn bão có đường đi bất thường như bão số 1 vừa qua, theo dõi sát các yếu tố khí tượng trên đảo càng trở nên quan trọng. "Suốt 38 tiếng bão số 1 hoạt động trên biển Đông, 6 quan trắc viên chúng tôi tập trung tăng cường quan trắc mỗi giờ một lần, thay vì 3 tiếng/ lần như bình thường, các yếu tố nhiệt độ, độ ẩm không khí, hướng và tốc độ gió, khí áp, lượng mưa, mực nước biển, nhiệt độ và độ mặn nước biển, sóng biển...", anh Long nói.
Số liệu quan trắc dày như vậy ở nhiều trạm đảo "đón bão" trên cả nước gửi về kịp thời đã giúp các chuyên gia dự báo trong đất liền đưa ra những bản tin ngắn, cập nhật tình hình và cảnh báo sớm cho người dân.
Thời gian đo gần 10 thông số khí tượng hải văn chỉ có 10 phút, sau đó số liệu phải kịp thời gửi về Đài KTTV khu vực Nam Trung Bộ. Trời quang mây tạnh đã phải rất khẩn trương mới đảm bảo thời gian, huống chi trời mưa gió. Khu vực đo sóng, gió, nhiệt độ nước biển.. cách trạm gần 300 mét. Những ngày biển động hoặc có bão, sóng ào lên cầu tầu đo chuyên dụng, có thể cuốn theo những gì không vững chãi. Chỉ có cách bò sát mặt đường để ra đo mới đảm bảo an toàn. Hệ thống đo gió, đo mưa, đo mực nước tự động hiện đại nhất hiện nay trạm được trang bị mới từ tháng 10/2008 đã hỗ trợ đắc lực trong những trường hợp như thế.
Chuyện quan trắc trong điều kiện sóng to gió lớn không phải chuyện hiếm ở Trường Sa. Bởi mỗi năm hòn đảo này "đón" tới 131 ngày có gió mạnh từ cấp 6 trở lên và chừng 3 cơn bão, 4 đợt áp thấp nhiệt đới càn qua quần đảo này.
Từ "con mắt đón bão" phía Bắc nước ta, Trạm Khí tượng Hải văn Bạch Long Vĩ, Trưởng trạm Đào Văn Vinh cho rằng chất lượng quan trắc phụ thuộc rất lớn vào yếu tố con người, bên cạnh hệ thống thiết bị. Từ đầu tháng 4, 4 quan trắc viên của trạm đảo này đã ôn luyện quy trình quan trắc bão, các mã luật và tổ chức diễn tập quan trắc khi có bão. Các trưởng trạm cũng được đầu tư tập huấn về kiến thức, kinh nghiệm quản lý cũng như kỹ năng sử dụng các phương tiện hiện đại. "Biến đổi khí hậu đang làm bão chuyển dịch và ảnh hưởng tới phía Nam nhiều hơn. Hai năm gần đây, thời tiết ở Bạch Long Vĩ ôn hòa hơn trước song không có nghĩa các số liệu kém quan trọng mà quan trắc viên lơ là, quan trắc sai quy trình. Bởi hệ thống số liệu hải văn chính là cơ sở để nghiên cứu về biến đổi khí hậu, đặc biệt là mực nước biển dâng", anh Vinh nói.
Duy trì quan trắc, bảo vệ số liệu luôn là những nguyên tắc làm nghề của những quan trắc viên. Câu chuyện Trạm Khí tượng Hải văn Cồn Cỏ "đón" bão số 7 hồi cuối tháng 9 năm ngoái không phải là chuyện hiếm gặp trong ngành.
"Theo số liệu quan trắc suốt hàng chục năm qua, gió mạnh nhất đảo có tốc độ khoảng 25 mét/ giây, vậy mà cơn bão số 7 đã gây ra gió giật trên cấp 12 với tốc độ 35 mét/ giây", anh Nguyễn Đình Nghị, Trưởng Trạm cho biết. Cơn bão đã làm tốc mái hơn 50 nhà dân và công sở, hàng trăm cây cổ thụ bị bão quật bật gốc, hầu hết hệ thống điện và điện thoại bị đứt. Gió mạnh tưởng như bật tung từng cánh cửa, từng thanh xà gỗ của ngôi nhà chưa được nâng cấp. Khi ấy, một đơn vị xây dựng trên Trạm đã tới giúp anh em chằng chống cửa sổ. "Nếu bật cửa sổ, thì tất cả máy móc số liệu bị cuốn theo gió ra khơi".
Sự hung dữ, khắc nghiệt của sóng của gió có thể gây nguy hiểm đến tính mạng với bất cứ sơ xuất nào. Song chùn bước chân nghĩa là không có số liệu, nghĩa là mất đi một cơ sở để dự báo bão. Lúc đó, "tinh thần khí tượng thủy văn", cái tâm của những người làm quan trắc quan trọng hơn bao giờ hết.
Tác giả bài viết: Trung tâm lưu trữ và Thông tin