Thực tế hiện
nay, ở một số địa phương thường xảy ra hiện tượng nhiều đàn lợn ở độ tuổi từ 1
đến 3 tháng tuổi, tự nhiên có biểu hiện sưng mặt, co giật, phù nề làm cho lợn
chết với tỷ lệ rất cao, gây thiệt hại không nhỏ cho người chăn nuôi. Để hiểu và
biết cách phòng chống bệnh hiệu quả, người chăn nuôi cần hiểu và thực hiện tốt
một số vấn đề sau:
*Nguyên
nhân: Bệnh
“Sưng mặt, phù nề” ở lợn chủ yếu do vi khuẩn
E.coli gây ra ở thể dung huyết toàn thân.
Mặt khác,
những yếu tố stress bất lợi (như thời tiết, nhiệt độ, độ ẩm) hoặc mật độ nuôi
nhốt quá cao, chuồng trại thiếu vệ sinh cũng là nguyên nhân làm cho vi khuẩn
E.coli phát triển và gây bệnh.
Đối với lợn con sơ sinh thường nhiễm bệnh từ ổ
đẻ và đem nguồn bệnh sang chuồng nuôi lợn cai sữa. Bệnh còn có thể lây lan qua
không khí, thức ăn và các dụng cụ chăn nuôi khác.
Khi vi khuẩn
E.coli xâm nhập vào cơ thể lợn, cư trú ở ruột non và sản sinh ra ngoại độc tố
vào máu gây bại thành mạch; gây ra triệu chứng thần kinh; phù đầu, mặt, dạ dày
và ruột; Dùng kháng sinh điều trị không có hiệu quả. Tỷ lệ chết có thể lên 70
đến 100%.
*
Triệu chứmg:
Bệnh thường
diễn ra nhanh, lợn chết đột ngột 1- 2 con trong đàn trong vòng 4 - 48 giờ từ
khi phát hiện bệnh; Con to nhất trong đàn phát bệnh đầu tiên và chết đột ngột
sau đó lây sang các con khác.
Khi mắc bệnh,
lợn thường giảm ăn hoặc bỏ ăn, đi ỉa tiêu chảy màu phân hơi nâu dính bết hậu
môn, đuôi. Da nhăn nheo do mất nước, lông xù, lợn hay nằm và ngồi thở kiểu chó.
Xuất hiện hiện tượng phù thũng ở vùng đầu như:
phù mặt, mí mắt làm mắt như lồi ra ngoài; Phù ở hầu chèn ép thanh quản làm
tiếng kêu của lợn bị khàn; Phù thũng não và bị chèn ép dẫn đến những triệu
chứng thần kinh như co giật, đi lại loạng choạng, xiêu vẹo hay vấp ngã, liệt 2
chân sau, đây là triệu chứng đặc trưng của bệnh.
Thân nhiệt
bình thường, lợn không sốt, xuất huyết đỏ trên da, tím tái ở các đầu mút (lỗ
tai, mõm, chóp đuôi, .…). lợn thở khó thường thở thể bụng; trước khi lợn chết
thường cứng hàm, bốn chân co giật kiểu bơi chèo.
Khi mổ khám
thấy phù, tích nước dưới da, phù mí mắt, tím ở ngực, máu đặc và thẫm màu. Dạ
dày, ruột chứa đầy thức ăn không tiêu, thành ruột xuất huyết nặng. Đường cong
lớn ở dạ dày thủy thủng. Màng treo kết tràng, ruột non, trực tràng, xoang ngực
và bụng tích nước, phổi bị phù, xoang phổi chứa nhiều dịch. Gan, lách sưng tụ
huyết, xuất huyết. Hạch ruột, hạch bẹn, lỗ tai, thanh quản thủy thủng.
*
Chẩn đoán: Dựa
vào triệu chứng lâm sàng, chủ yếu là sự xuất hiện đột ngột, các dấu hiệu về thần
kinh, đặc biệt khi bị bệnh lợn rất lười ăn, đi lảo đảo, sưng mí mắt, phù vùng
mặt.
*
Cách phòng và trị bệnh :
-
Phòng bệnh:
Việc thường xuyên giữ chuồng trại khô ráo,
thoáng mát, sạch sẽ, định kỳ phun thuốc sát trùng chuồng, khu vực xung quanh
chuồng nuôi nhằm ngăn ngừa và tiêu diệt mầm bệnh; Đảm bảo khẩu phần ăn đầy đủ
dinh dưỡng cần thiết nhằm tăng cường sức đề kháng và sử dụng vaccin E.coli tiêm
phòng cho lợn mẹ khi lợn được 6 và 2 tuần lễ trước khi đẻ và lợn con vào 21
ngày tuổi là biện pháp phòng bệnh tích cực nhất.
Mặt khác, đối
với lợn con phải cho bú sữa đầu càng sớm càng tốt để lợn con được hấp thụ dinh
dưỡng và kháng thể. Thường xuyên nuôi nhốt đúng mật độ và giữ chuồng lợn con
luôn thoáng mát, sạch và khô ráo. Tiêm bổ sung sắt cho lợn con 2 lần vào lúc
lợn con được 3 và 10 ngày tuổi để phòng bệnh tiêu chảy ở lợn con.
- Điều trị bệnh: Để
điều trị bệnh có hiệu quả, dùng một số thuốc điều trị vi khuẩn như: Colistin,
Flumiquil; Thuốc chống phù não, giảm huyết áp như: Melpesone, Caviton Vinpocetin;
Thuốc điều trị viêm như Dexamethazon; Thuốc chống xuất huyết như vitamin K,
vitamin C.
Liều lượng cụ
thể dùng từng loại thuốc cho một con con như sau:
Flumiquil 3%
với liều 0,45 ml/kg, tiêm bắp 1 lần/ngày hoặc Colistin 2.500 đơn vị(UI)/1kg thể
trọng/lần/ngày, điều trị 3 - 5 ngày.
Kết hợp tiêm
bắp Melpesone: 4-6 mg/1kg/lần/ngày hay Caviton Vinpocetin 5mg/lần/ngày và
VitaminC: 5 mg/lần/ngày, tiêm bắp, điều trị 3-5 ngày và VitaminK: 2 ml/lần/
ngày, tiêm bắp 2-3 ngày liên tục.
ThS. Nguyễn Thị Minh Hiền
Trung tâm Khuyến nông